Samenvatting
Samenvatting neurolinguïstiek
- Vak
- Neurolinguïstiek
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Uitgebreide samenvatting van de lessenreeks neurolinguïstiek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
In winkelwagen1 beoordeling
Door: hanahoogers • 7 maanden geleden
Voorbeeld van de inhoud
NEUROLINGUÏSTIEKLES 1: DE GESCHIEDENIS VAN DE AFASIOLOGIE
3 grote perioden:
• Afasie in oudheid en middeleeuwen
• Van renaissance tot 18e eeuw
• Van 19e tot 21e eeuw
Afasie in oudheid en middeleeuwen
• Het oude Egypte (3300-2200 v.C.)
o Eerste melding spraak- en taalstoornissen na ontwikkeling schriftsystemen (3500 v.C.)
o Cardiocentrische visie: hart belangrijker dan de hersenen
▪ Hart is het centrum van alles
o Edwin Smith Papyrus (+/- 1600 v.C.)
▪ Auteur ongekend
▪ Imhotep (+/- 2655-2600 v.C.)
▪ 48 medische cases
▪ 5 cases: ‘speechless’ ≈ letsel in hersenen/bovenkaak
• Grieken en romeinen
o Ziekte < onevenwicht in lichaamsvloeistoffen
o Cardiocentrische visie
▪ Aristoteles (384-322 v.C.)
▪ Hart staat in voor de cognitieve functies
o Ventriculaire theorie ➔ kwam stillaan op
▪ Herophilos (335-250 v.C.) ➔ vader van ventriculaire theorie
▪ Rol van de hersenen beperkt zich tot de hersenventrikels
o Aandacht voor de esthetiek van de spraak
▪ Arena’s, theater, redevoeringen op marktpleinen
o Hippocrates (460-370 v.C.): link tussen spraak en hersenen (stroke)
o Aristoteles (384-322 v.C.) tong als oorzaak van spraakstoornissen
▪ Nog geen link met hersenen, MAAR ging wel al weg van het hart
▪ Verhaal van Demosthenes: stotteren, articulatiemoeilijkheden…
➔ steentjes in mond + stem verheffen boven geluid van branding
• Middeleeuwen
o Geen vooruitgang
▪ Geketterd als je onderzoek deed
o Ideeën van de oudheid zonder veel kritische zin overgenomen
o Ventriculaire theorie
o Afasie = geheugenstoornis (vierde ventrikel)
o Tong als oorzaak van spraakproblemen blijft wijdverspreid idee
Van Renaissance tot 18e eeuw
• Meer onderzoek!
o Men werd niet meer geketterd wnr men onderzoek deed
• Vooruitgang o.b.v. neuro-anatomie en –fysiologie
• Pogingen om gedragsmatige/cognitieve functies te linken aan het brein
• Afasie = geheugenstoornis ➔ dit bleef
• Johannes Schenck (1530-1598)
o Duitse arts
o Verwierp de ventriculaire theorie
1
, o Taal gestoord in afwezigheid van tongparalyse
o Afasie = taalstoornis (≠ spraakstoornis)
o Oorzaak: geheugenstoornis
• 18e eeuw: toename beschrijvingen afasie → verschillende soorten afasie
• Johann Gesner (1738-1801)
o “The Language Amnesia”
o Eerste associationistische theorie omtrent afasie
o Oorzaak: selectieve stoornis geheugen, nl. lexicaal geheugen
Van de 19e tot de 21e eeuw
1. Lokalisatieleer/associationisten
• Franz Joseph Gall – Frenologie
o Verschillende delen van het brein hebben een verschillende grootte al naargelang hun ontwikkeling
o Ging hoofd betasten en kende bepaalde functies toe aan uiterlijke kenmerken
o Vooruitstekende ogen ≈ goed verbaal geheugen
o Wallen onder de ogen ≈ filologisch talent
o Frenologische kaart ➔ soort landkaart met hersenfuncties
o ‘Phrenology is a pseudoscience’ - F. Lélut
• Jean-Baptiste Bouillaud (1796-1881)
o Franse arts
o > 500 cases spraak/taalproblemen
o Spraak en taal georganiseerd in de frontale kwab
o Taal-/spraakproductie vooraan in de hersenen
o Letsel vooraan: spraak- en/of taalproblemen
2
,• Marc Dax (1770 – 1837)
o Franse neuroloog
o “Observations tending to prove the constant coincidence of disturbances of speech with a lesion of
the left hemisphere of the brain” (1836)
o Ontdekking linker hemisfeerdominantie taal
o Zoon Gustave Dax publiceerde zijn werk in 1865 nadat Broca zijn werk had gepubliceerd
• Paul Broca (1824-1880)
o Franse chirurg en antropoloog
o Patiënt Leborgne (Monsieur Tan):
▪ Kon enkel tantan zeggen ➔ recurring utterance (enige uiting die pt kan zeggen na
hersenletsel
▪ Sprakeloos
▪ post mortem autopsie
▪ laesie in de linker frontaalkwab (2e en 3e winding ➔ area van Broca = taalproductieregio)
• deel vd inferieur frontale gyrus
o Publicatie 1865: taallateralisatie
▪ Rechtshandig: LH dominantie
▪ Linkshandig: mogelijks RH dominantie
o Neuroplasticiteit
• Cerebrale dominantie: de hemisfeerdominantie voor taal en handvoorkeur
o Broca: verband tussen taal en handvoorkeur
o
o Cave:
▪ Gradaties voor handvoorkeur en hemisfeerdominantie
▪ Ambidexters: 75% LH-dominantie
▪ Hemisfeerdominantie evolueert doorheen de levensloop
• Cerebrale dominantie: cerebrale dominantie als een proces
o Equipotentialiteitshypothese (Lenneberg, 1921-1975):
▪ aanvankelijk beide hemisferen in dezelfde mate betrokken bij taalverwerking
▪ pas later progressieve lateralisatie
▪ lateralisatie voltooid in puberteit
▪ bijgevolg: rechterhemisfeer heeft taalmogelijkheden
o Heden:
▪ beide hemisferen bij de geboorte in staat tot taalverwerking
▪ pas later ontwikkelt zich een taaldominante hemisfeer
o Vanaf 25 jaar: geleidelijke afname hemisfeerdominantie
▪ Myelinisatie stopt! ➔ isolatie rond zenuwbanen
▪ Verouderen ➔ netwerken verschuiven
• Cerebrale dominantie: anatomische verschillen tussen linker en rechter hemisfeer
o 1. Planum temporale in temporale cortex
▪ Links (9mm) langer dan rechts
▪ Asymmetrie minder uitgesproken aanwezig bij vrouwen in vergelijking met mannen
o 2. Fissuur van Sylvius
▪ Links langer dan rechts
▪ De rechter fissuur eindigt hoger dan de linker
▪ het operculum temporale, pariëtale en frontale links groter dan rechts
• letsel in operculum ➔ grote kans op afasie
o 3. Anatomische asymmetrie = functionele asymmetrie?
3
, • Carl Wernicke (1848-1905)
o Duitse neuroloog en psychiater
o “Das Aphasische Symptomenkomplex”
▪ Geen frontaal, maar temporaal letsel ➔ area van Wernicke = taalbegripsregio
▪ Fluent +, begrip –
o Vermogen taalbegrip: 1e winding links temporaal (sensorisch spraakcentrum)
o 3 soorten afasie: motorisch, sensorisch, conductie
• Specifieke taalzones: het klassieke Wernicke-Lichtheim model
o
• Algemene overtuiging einde 19e eeuw
o Het klassieke Wernicke-Lichtheim model
o Afasie = gevolg laesie taalcentra en/of hun verbindingen (input/output)
o Afasie ≠ geheugenstoornis/intelligentiestoornis
o 3 syndromen o.b.v. lokalisatie letsel: motorisch, sensorisch, conductie (probleem nazeggen)
• Problemen met het klassieke model
o
2. Holisten
• Hughlings Jackson (1835-1911)
o Neuroloog met praktijk in Londen
o Kinderen met afasie kunnen zingen, terwijl ze spraak verloren hebben
o Positieve (relatief) en negatieve symptomen door reorganisatie van processen na hersenletsel
o Stapt af van de lokalisatieleer
o “I have never acceded to the opinion that speech is to be localised in any one spot”
o “In addition, to locate the damage which destroys speech and to locate speech are two different
things”
• Sigmund Freud (1856-1939)
o Aanhanger Hughlings Jackson
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper camilledecoster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen