Samenvatting
Samenvatting Voortplanting En Embryologie
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Volledige samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
EmbryologieWat? Algemene principes
Studie van het zich ontwikkelende, nieuwe organisme vanaf bevuchting tot geboorte
Startkapitaal voor de morfologie (anatomie, histologie, pathologie en teratologie ‘studie van
geboorteafwijkingen’) –> stapsgewijs nieuwe inzichten in:
o Bouw vh organisme
o Basispatroon van zeer ingewikkelde structuren
o Interrelaties tussen structuren
o Resultaten van een verkeerde stap in de ontwikkeling –> malformaties/afwijkingen
Hoe het verkeerd kan gaan: thalidomide
Geneesmiddel voor zwangere vrouwen die last hebben van vermoeidheid en misselijkheid
Komt voor in de 1e 3 maanden vd zwangerschap –> gevoelige periode
Bij geboorte blijken er vele afwijkingen te zijn hierdoor
Interferreert met de uitgroei van het voorste lidmaat (bloedvaten worden aangevallen waardoor minder zuurstof
en voedingsstoffen in die regio komt en de armen zich niet gaan ontwikkelen)
o => focomelie = aangeboren afwijking waarbij ledematen ontbreken of verkort zijn
Bij mens en dier
Morfologische verschijnselen: 5 basisprincipes van de embryonale ontwikkeling
Celproliferatie (mitosen): celdeling/vermeerdering
Groei: cellen moeten toenemen in volume
Differentiatie: verschillende cellen voor verschillende functies (totipotent)
Celmigratie: cellen het van ene weefsel naar het andere
Celdood: geprogrammeerde celdood = apoptose = voorbestemd om te gebeuren
Periodes
Prenatale periode (voor geboorte)
o Embryonale periode: bevruchting tot primitieve gemeenschappelijke lichaamsvorm
Embryo’s voor alle diersoorten zien er ongeveer hetzelfde uit
Einde organogenese = sluiten van het gehemelte (ontw van orgaanstelsels)
Gevoeligste periode voor morfologische afwijkingen
3 maanden bij mens
o Foetale periode: laatste tem geboorte
Vnl groei
Van belang bij functionele afwijkingen (bv CZ)
6 maanden bij mens
Postnatale periode: verdere ontwikkeling grote diersoortverschillen (na geboorte)
o Nestvlieders (bv prooien moeten snel kunnen functioneren om overlevingskans te vergroten)
o Nestblijvers (bv predatoren zijn nog erg afh van moeder –> weinig vrees)
De voortplanting
Gametogenese
Altijd weergegeven als een cyclus
Gametogenese volledig in gang tijdens pubertijd (bij mannen) (Gelijkaardig bij vissen, amfibieën, vogels en
zoogdieren)
2 maturen individuen: fertilisatie/bevruchting
Cleavage: klieven van de cel = celdeling
Gastrulatie: proces waarbij we bekomen tot 3 kiembladen
Organogenese: onw van de verschillende orgaansystemen
Feutale periode bij zoogdieren en metamorfose bij amfibieën
Puberteit/maturiteit
Spermato- en spermiogenese
Testes/teelballen: sperma productie (bevruchting met dit sperma is niet mog)
Epididymides/bijballen: belangrijk voor spermamotiliteit en bevruchtingscapaciteit + spermaopslag
Zaadplasma: aangemaakt door accessoire geslachtsklieren (humaan: prostaat) + bescherming en voedingsstof
1
, Tubuli seminiferi (zaadbuisjes)
o Kiemcellen: cellen die instaan voor de vorming van de spermatozoa
o Sertoliecel (voedstercellen): begeleiden rijping van zaadcellen –> bepaalde geneesmiddelen vallen deze
cel aan: trekt al zijn ‘tentakels’ in en de spermacellen worden afgestoten naar het lumen
o Leydigcel (hormoonproducerende cel): produceert testosteron: zeer belangrijk voor ontw tot spermacel
(geen testosteron = geen spermatogenense) –> zijn geen deel vd zaadbuisjes
o Opbouw wand tubulus seminiferus
Basis: spermatogonium (stamcel vd spermacel)
Omvormen tot primaire spermatocyt, die aanleiding geeft tot secundaire spermatocyt
Vroege spermatiden vormen om tot late spermatiden (staartvorming) –> delen niet meer, maar
ondergaan een vormverandering
Spermatozoa
o Spermatiden hebben oorspronkelijk een ronde vorm met grote ronde kern, er moet een grote
transformatie gebeuren om tot een spermatozoa te komen = spermiogenese (effectieve aanmaak
sperma) –> van ronde spermatide naar een rijpe mature spermatozoa
Aanmaak van een flagel
Sterk gecondenseerd DNA
Golgi-apparaat –> granule –> groeit als een soort muts over de kern
Cytoplasma wordt naar achterzijde geduwd en gereduceerd
Mitochondria gaan zich concentreren
o Acrosoom, vesikel dat noodzakelijk is voor de bevruchting en bevat hydrolyische enzymes die ervoor
zorgen dat de zona pellucida (= beschermend omhulsels rond de eicel) kan worden gepenetreerd
Spermatogenese: gebruikt voor het volledige proces (spermatogonium –> spermatozoa) –> proces duurt 2 maanden
Opbouw van een rijpe zaadcel
Niet alle spermacellen van de verschillende species ziet er hetzelfde uit
2 centrale microtubuli omgeven door 9 doubletten (paar van microtubuli)
Vgl structuur met cilia in de trachea
O(vo)genese
= ontstaan van de rijpe eicel
Eicel wordt aangemaakt in de ovaria
Ovulatie: eicel wordt opgevangen in de eileider en gaat hier in contact komen met spermatozoa (bevruchting),
daarna komt het terecht in de baarmoeder waar het zich gaan nestelen
Verschillen met zoogdieren
o Zona pellucida (rubbere ring rond eicel) in zoogdieren = vitelliene membraan in amfibieën en vogels
o Amfibieën: eikapsel in eileider (harde structuur als bescherming)
o Vogels voortplantingsstelsel:
Enkel aan linker lichaamszijde
5 verschillende regio’s: infundibulum (trechter: opnemen eicel bij ovulatie), magnum, isthmus,
schaalklier en vagina (geen uterus/baarmoeder)
Externe vitelliene membraan (infund.), eiwit (magnum), in- en externe schaalmembranen
(isthmus), gecalcificeerde schaal (schaalklier)
Rijping eicel in ovarium
Geboren met primodiale follikels die zich omvromen tot primaire follikels (eenlagig)
o Primodiale follikels: afgeplatte cellen
o Primaire follikels: kubische cellen
Rond eicel komt een beschermband van glycoproteïnen (zona pellucida) door de follikels
Overgang naar secundaire follikels: vorming van lumen met vocht in follikel (meerlagig)
Tertiaire follikels: instulping
Tijdens ovulatie migreert zowel de eicel, als de zona pellucida als de follikelcellen omdat zij de eicel gaan voeden
en beschermen tegen trauma en externe factoren
De overblijvende follikelcellen gaan lutheïniseren (omvormen naar gelutheïniseerde cellen omdat ze niets anders
dan progesteron gaan bevatten (geel) –> nodig tijdens de zwangerschap)
Geen bevruchting: structuur gaan afsterven en vormt littekenweefsel (wit lichaam)
2
, Folliculogenese en ovulatie
Eerste meiotische deling is reeds gestart voor de geboorte en stopt op een bepaald moment (pauze)
Pubertijd: eerste meiotische deling wordt hervat –> vorming van primaire follikels met zona pellucida
1e meotische deling gaat zich voltrekken waarbij de primaire spermatocyt zich heeft gevormd en het 1 e polair
lichaampje
2e meiotische deling kort voor ovulatie in gang zetten, maar weer gestopt en wordt pas voltrokken als er een
spermacel zich gaat gaan innestelen in de eicel. Als er geen bevruchting optreedt gaat deze deling niet worden
voltrokken
Oudere vrouwen kunnen baby’s met afwijkingen kunnen voortbrengen en mannen niet: door complexe meiose
Cumulus oophorus = groep van cellen die de eicel draagt –> gaat mee migreren bij ovulatie
Spermagonese en ogonese worden hormonaal geregeld, gebeurd in de hypothalamus. Deze gaat een bepaald hormoon
gaan vrijstellen, het heeft een effect op het primaire geslachtsorgaan (testis/ovarium) –> Gonadotropin-releasing
hormone (GnRH). Het gaat gesecreteerd worden en heeft dan een effect op de hypofyse die ook hormonen (LH/FSH) gaat
afgeven. Ze hebben een direct effect op de primaire geslachtshormonen. (Reactie van testes: aanmaak testosteron en
reactie ovarium: aanmaak oestrogeen en progesteron)
Endocriene assen
Secundaire oocyte (grote deel)
Polocyte 1 (kleinste deel met gecondenseerd DNA dat wordt afgescheiden bij de 1e meiotische deling), bij
volgende meiostische deling ontstaat er een polocyte 2
Alles gebeurd binnen de zona pellucida
Oogenesis
Oogonium = stamcel
Wordt een primaire oöcyte (verdubbeling van het DNA)
Eerste meiotische deling waarbij een secundaire oöcyte ontstaan en het eerste polair lichaampje
Bij de 2e meiotische deling geeft de secundaire oöcyte aanleiding tot rijpe eicel = ovum en een polair lichaam
Oogonium en primaure oöcyte gebeurd prenataal (dus nog in de baarmoeder)
Apoptose van gonocyten in ovarium
Aantal eicellen dat de vrouw bezit begint al te dalen voor de geboorte
±2 miljoen primitieve eicellen op 6-7 maanden (piek = 7 miljoen op ±6 maanden) –> verklaring: door het feit dat
de proliferatie (groei vd cel/mitose) zo snel achter elkaar gebeurt, worden er enorm veel fouten gemaakt bij de
deling. Al de cellen met fouten sterven erna vanzelf af waardoor het aantal enorm zakt
Aantal blijft dalen vanaf de piek
Pubertijd: ±half miljoen eicellen
Daling erna is minder sterk, per maand worden er 15-20 follikels geselecteerd voor de ovulatie (groeien) waarvan
er 1 gaat ovuleren. De resterende gaan afsterven = atretische follikels
Dit gebeurt tot en met de menopause (± 50 jaar)
Hoe langer de meiotische deling stilstaat, hoe groter de kans dat er iets fout is bij heropstart
De bevruchting
Externe bevruchting (vis, amfibieën)
o Waterige omgeving
o Chemotaxis vereist: sperma aangetrokken naar secundaire oöcyten
Interne bevruchting (vogels, zoogdieren)
o In 1e 1/3 van eileider (vogels in infundibulum, onmogelijk na productie van eiwitten in magnum)
o Zoogdieren: sperm capaciteit vereist (geloosde spermacellen zijn niet vruchtbaar, door vrouwelijk
individu wordt het kapsel rond de zaadcel verwijderd)
o Hyperactivatie en chemotaxis
Acrosoom is nodig bij alle vertebraten (behalve bepaalde vissoorten): ballon over kop van spermatozoa, op
moment van bevruchting barst ballon en komen enzymes vrij die ervoor zorgen dat zona pellucida
binnengedrongen kan worden
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnetteVDB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen