Profielwerkstuk kunst voor, tijdens en na het naziregime (cijfer 9,3)
60 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Kunst en cultuur
Niveau
VWO / Gymnasium
Dit profielwerkstuk heeft beste profielwerkstuk van het leerjaar gewonnen. Een profielwerkstuk over kunst voor, tijdens en na het naziregime met als hoofdvraag: Welke invloed had het naziregime op de schilderkunst en hoe is deze invloed nu nog zichtbaar? In het eerste hoofdstuk worden de kunststrom...
HOOFDSTUK 1: WAT WAREN DE HOOFDKUNSTSTROMINGEN EN -GROEPEN IN DUITSLAND
VOOR DE TWEEDE WERELDOORLOG? .............................................................................................. 3
1.1 KUNSTSTROMINGEN ................................................................................................................ 3
1.1.1 NEUE SACHLICHKEIT .............................................................................................................. 3
1.1.2 DIE BRÜCKE ........................................................................................................................... 4
1.1.3 DER BLAUE REITER................................................................................................................. 5
HOOFDSTUK 2: WAT WILDE HET NATIONAALSOCIALISTISCH REGIME BEREIKEN MET BETREKKING
TOT DE ENTARTETE KUNST TENTOONSTELLING ............................................................................... 7
2.1 ENTARTETE KUNST ................................................................................................................... 7
2.2 ENTARTETE KUNST TENTOONSTELLING ................................................................................. 11
2.3 VERNIELING ............................................................................................................................ 14
HOOFDSTUK 3: WAT IS DE WETGEVING ROND TERUGKEER VAN KUNST NAAR DE RECHTMATIGE
EIGENAAR?....................................................................................................................................... 15
3.1 VEILING VAN ENTARTETE KUNSTWERKEN ............................................................................. 15
3.2 DE GURLITT COLLECTIE ........................................................................................................... 15
3.3 DE 1998 WASHINGTON PRINCIPLES ON NAZI CONFISCATED ART .......................................... 19
3.4 IMPLEMENTATIE..................................................................................................................... 21
3.5 GEVONDEN EN TERUGGEGEVEN KUNSTWERKEN MET BEHULP VAN DE WASHINGTON
PRINCIPLES ................................................................................................................................... 22
HOOFDSTUK 4: HET ONDERZOEK .................................................................................................... 26
BIJLAGE 1: GEMÄLDE UND PLASTIKEN MODERNER MEISTER AUS DEUTSCHEN MUSEEN ............ 59
1
,INLEIDING
Onderzoek naar het naziregime en kunst is een goede mix van geschiedenis en cultuur, die beide mijn
interesse hebben. Inmiddels is het 77 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog en daarmee ook
het einde van het naziregime. Verloren en geroofde kunst uit die periode is nog steeds actueel. Dit
blijkt uit het RTL-nieuws van 23 mei 2022 waarin wordt vermeld dat er mogelijk jarenlang roofkunst
heeft gehangen in de Eerste en Tweede Kamer.1
Om de handelswijze van de nazi’s beter te kunnen begrijpen heb ik me eerst verdiept in de
kunststromingen van 1900 tot 1933. Deze kunststromingen waren aanleiding voor de grootste
moderne kunsttentoonstelling tot heden, waarin ‘Entartete’ kunst centraal stond. Na de Tweede
Wereldoorlog was er veel, door de nazi’s, geroofde kunst die terug moest naar de rechtmatige
eigenaar. Ik heb me verdiept in de wetgeving rondom de terugkeer en ben hierbij op interessante
verhalen gestuit.
Ik wil onderzoeken welke invloed het naziregime had op de schilderkunst en hoe deze invloed
tegenwoordig nog steeds zichtbaar is. Mijn hypothese is dat het naziregime kunst heeft gebruikt voor
propaganda en financieel gewin. Met propaganda wilden de nazi’s de bevolking beïnvloeden en door
kunst te verzamelen en te verkopen konden ze de staatskas spekken.
1
Agnes de Goede, “Onderzoek naar door nazi’s geroofde kunst in Eerste en Tweede kamer”, RTL nieuws, 23
mei 2022, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5309977/foute-nazi-kunst-de-tweede-kamer-
groot-onderzoek-gestart
2
, HOOFDSTUK 1: WAT WAREN DE HOOFDKUNSTSTROMINGEN EN -GROEPEN IN DUITSLAND
VOOR DE TWEEDE WERELDOORLOG?
1.1 KUNSTSTROMINGEN
Duitsland had een belangrijke rol in het vormen van de moderne kunst sinds eind 19de en begin 20ste
eeuw. Impressionisme en expressionisme speelden een belangrijke rol bij de vorming van het
modernisme. Belangrijke Duitse kunstenaars voor dit proces waren bijvoorbeeld Max Liebermann,
Emil Nolde, Max Beckmann en Ludwig Kirchner. Naast het expressionisme en impressionisme waren
er nog meerdere kunststromingen die behoorden tot het modernisme, zoals het dadaïsme en
surrealisme met de kunstenaars Max Ernst en Paul Klee.2
Er waren nog veel meer kunststromingen en groepen die in het begin van de twintigste eeuw kwamen
opzetten, zoals kubisme, abstracte kunst, futurisme, nieuwe zakelijkheid en constructivisme. Deze
kunststromingen waren overal ter wereld te vinden, waaronder ook in Duitsland sinds het eind van de
19de eeuw tot ongeveer 1940.2
1.1.1 NEUE SACHLICHKEIT
Neue Sachlichkeit, of nieuwe zakelijkheid, was een Duitse modern-realistische kunstbeweging
opgericht begin jaren ‘20, als een reactie op het expressionisme. Het heeft de naam te danken aan
een tentoonstelling van hedendaagse kunst in Mannheim in 1925. De tentoonstelling was onderdeel
van het verschijnsel van de ‘terugkeer naar de orde’ na de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast was het
een focus op de objectieve wereld, in tegenstelling tot de meer abstracte, romantische of idealistische
2
Rudi Schrever, “Meesters vaan het Modernisme,” Historiek, 30 juni 2020, https://historiek.net/meesters-van-
het-modernisme/9565/
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rosalievanderputten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.
