Inleiding tot de archeologie
Les 1
Definitie archeologie
"Archeologie is de tak van de geschiedenis die zich bezig houdt met de stoffelijke sporen van het verleden
van de mens... De archeoloog houdt zich bezig met wat de mens heeft gemaakt: zijn gereedschap,
wapens, huizen, graven en tempels."
(Daniel, 1981, p. 9).
“Archeologie is een wetenschap die zich ten doel stelt inzicht te verwerven in alle facetten van menselijke
samenlevingen uit het verleden... Onder archeologie verstaan we het systematisch opsporen en
interpreteren van materiële overblijfselen die in of boven de grond bewaard zijn gebleven."
(Bloemers & Van Dorp, 1991, p. 13)
« L’archéologie est une discipline scientifique dont l’objectif est d’étudier et de reconstituer
l’histoire de l‘humanité depuis la préhistorie jusqu’à l’époque contemporaine à travers l’ensemble des
vestiges matériels ayant subsisté et qu’il est parfois nécessaire de mettre au jour.
Djindjian 2017, p.11
"Archaeology is rather like a vast, fiendish jigsaw invented by the devil as an instrument of tantalising
torment since:
a) it will never be finished
b) you don't know how many pieces are missing
c) most of them are lost for ever
d) you can't cheat by looking at the picture."
(Bahn, 1989, p. 5).
, Les 2
Voor de renaissance was er nog niet echt spraak van archeologie
Zelfde voor de Griekse en romeinse wereld
➔ Plato beschreef wel “archelogica” wetenschap uit het verleden
Voor de middeleeuwen was er ook geen nota over archeologie
➔ Ze waren kopieerders van klassieke teksten
➔ Bescherming bij de zuil van Tiranus ook geen archeologische achtergrond
Archeologie voor de 19e eeuw
Twee grote archeologische stromingen
• Kunstgeschiedenis en de Middellandse Zee
• Antiquarisme en Noord-West-Europa
Veel pauselijke bouwwerken in Rome bv. Val van Constantinopel
1506 ontdekking van de Laocoön groep (beroemdste beeldengroepen uit de Oud-Griekse
beeldhouwkunst.)
Kenmerkend voor de renaissance periode is Ulisse Aldrovandi (Bologna 1522-1604)
➔ Hij was plantkundige zoöloog en geoloog
➔ Verblijf in Rome (1549-1550)
➔ Boek: Di tutte le statue antiche (cataloog van de antieke collecties)
Kunstgeschiedenis en de middellandse zee
kunstgeschiedenis = archeologie, ontdekking van de grote beschavingen rond het Middellandse-
Zeegebied
Dilettanti is een Britse geleerde samenleving opgericht in 1733 tot 1734 in Londen
Joachim Winckelmann (1717-1768):archeoloog en kunsttheoreticus, de beroemdste kunsttheoreticus
van zijn tijd. Hij wordt wel beschouwd als de grondlegger of vader van de archeologie vanwege zijn
studies over klassieke kunst.
, ➔ De dilettanti sponsorde hem
➔ eerste grote opgravingen in het Middellandse Zeegebied
Pompeii en Herculaneum, in het begin van de 18de eeuw opgegraven (Herculaneum eerst in
1709, dan systematischer in 1738, Pompeii in 1748)
Giovanni Battista Piranesi: italiaanse architect/ grafische kunstenaar
➔ heeft het Pentagon bestudeerd
➔ heeft verschillende pentekeningen gemaakt over de opzichten van Rome
➔ heeft het concept van de grand tour tot stand gebracht
* Napoleon BONAPARTE tijdens zijn veldtocht in Egypte in 1798 hij nam verschillende
wetenschappers mee
→ in 1799 werd in Rosette gevonden (oud Egyptisch docment)
drie keer dezelfde tekst: één keer in het Grieks, één keer in hiërogliefen en één keer in het Demotisch.
➔ In 1822, de Franse geleerde François CHAMPOLLION (1790 - 1832) de Egyptische hiërogliefen
ontcijferen
Bekende archeologen:
Austen Henry layard (1817-1894), die in Mesopotamië actief was
Henry Rawlingson (1810-1895), 1838 het spijkerschrift ontcijferde
Heinrich Schielmann (1822-1890),Troje en de Mykeense beschaving ontdekte
William Flinders Petrie (1853-1942), die in Egypte zeer actief is geweest en de veldtechnieken
fundamenteel heeft aangepast
Howard Carter (1873-1939), het graf van Toutankh-Amon ontdekte
Arthur Evans (1851-1941), die Knossos en de Minoïsche beschaving blootlegde, zetten deze
kunsthistorische traditie voort
, Belgische gebroeders Louis en Henri Siret, die de Spaanse Bronstijd aan het licht brachten, leverden
baanbrekend werk. (El Argar cultuur)
Kunstgeschiedenis en oudheidkunde in de 20e eeuw
William Flinders Petrie (Egypte - Palestina) 1853-1942
➔ seriatie of sequentie-datering
➔ onderzoek pre-faraonisch Egypte (Naqada)
Howard Carter (1875-1939)
➔ vind Toetanchamon
Arthur Evans (Kreta) (1851-1941)
➔ Ashmolean museum (Oxford)
➔ Knossos-opgravingen
* Restauaratie technieken: beton
Antiquarisme en Noord-West-Europa
Engeland
John LELAND (1506-1552): 1533 koninklijke oudheidkundige:
Vanaf 17de eeuw veldonderzoek Men gaat nu meer het terrein op en zal zelfs opgravingen ondernemen
➔ John AUBREY (1626-1697) en William STUCKELEY (1687-1765), die hun naam hebben verbonden
aan Stonehenge
Scandinavië
Archeologie 16de-18de eeuw een sterk vergelijkbare ontwikkeling.
Johannes BUREUS (1568-1652): 1662 werd aan de Universiteit van Uppsala de eerste leerstoel voor
oudheidkunde opgericht
Frankrijk
onderzoek van het megalithische graf van Cocherel en van het graf van Childeric in Doornik, in de 17de
eeuw
NAPOLEON III, die tal van onderzoeken liet verrichten naar kampen die C. Julius Caesar tijdens zijn
verovering van Gallië zou hebben ingezicht en die ook de Direction des Monuments Historiques oprichtte,
zette deze traditie verder in de 19de eeuw
