4. H4: COGNITIEVE EN EMOTIONELE STURING OBSERVATIE Pscyhodiagnostiek
4.1 Wat is conitieve en emotionele observatiebias? Nut, effecten en bijsturing
Je bewuste waarneming = snelle&automatische interpretatie altijd cognitief&emotioneel vervormd is
= cognitieve en emotionele observatiebias én drijsveren van de observatie
- Sommige bronnen van bias zijn gelijksoortig voor veel mensen
- Sommige bronnen van bias zijn afhankelijk van je unieke denk- en voelwijzen en ervaringen
Proffessioneel observeren vraagt dus:
- Kennis van automatische interpretatiestrategieën die ieder mens heeft
- Inzicht in je eigen, individuele denk- en voelwijzen en -behoeftes
Aanbevolen bijsturingen per bias
EFFECT FOCUS BIJSTURING
Logicafout Redenering Intervisie, supervisie, apart
registreren en interpreteren
Actor-observatorfenomeen Besef eigen gevoelens
Fundamentele attributiefout Oefenen in perspectiefname
Leniency Weging persoonsinformatie Systematisch registreren van
concrete observaties en
randkenmerken, achteraf
interpreteren
Stereotypen Sociale plaatsing Zelfobservatie
Groepsdruk
Gevoelsintensiteit Emoties
Vroegere ervaringen
1
, In het algemeen:
- Gedragsregistratie van interpretatie scheiden
- Indien mogelijk: stapsgewijs, systematisch observeren
- (treining in continue) zelfobservatie
- Intervisie en Supervisie
= horizontale toetsing = verticale toetsing
Collega’s zelfde laag van hiërarchie Collega’s verschillende laag hiërarchie
Tunnelvisie = enge zienswijze waardoor je focust op 1 gedrag of deel van de situatie,
zonder rekening te houden met de gehele context.
Actor-observatorfenomeen = andere kenmerken gebruikt om het eigen gedrag te verklaren dan
om dat van anderen aan te duiden
Fundamentele attributiefout = oorzaak ven negatief gedrag van anderen toeschrijft aan blijvend
persoonskenmerk zonder oog te hebben voor omgevingsinvloeden
Gezagsdruk Sociale druk die uitgaat van meerderheid andere leden van de groep
Sociale druk druk die je van een sociale groep of gezagshebbende ondergaa
4.1.1 Cognitieve en emotionele observatiebias
1) Primacy- recency effecten
Ontstaan uit ongelijke manier waarop je brein waarnemingen bemerkt en bewaart in tijd
Primacy Bemerk en onthoud je vooral waarnemingen die je eerst observeert
Recency Blijven ook meest recente, laatst waargenomen, observaties toegankelijk
2) Toegankelijkheidseffect =availability-effect
= hoe toegankelijk kennis en ervaringen voor je zijn
Veroorzaakt: overrapportage en onderrapportage sommige waarnemingen
= selectieve toegankelijkheid van specifieke kennis in je geheugen, volgens mate waarin
je die kennis actief gebruikt of waarin je er ervaring mee hebt
Vb Ik ben leerkracht lager onderwijs van opleiding. Ik heb gemerkt dat ik tijdens de observatieopdracht
aandacht had voor de fijne en grove motoriek. Ik ging na hoe goed deze was en ook hoe vlot Otis kan praten.
Ik vergeleek dit met andere kindjes van ongeveer dezelfde leeftijd. De kennis en ervaring die ik heb met
kinderen van 2,5 jaar is vrij beperkt maar toch merk ik op dat deze kennis mee bijdraagt aan de interpretatie
die ik tijdens de observatie gaf aan de gedragingen van Otis.
3) Logicafout
Verbanden die je brein legt tussen waarnemingen hebben ook fouten
= Neiging om tussen waarnemingen een oorzaak-gevolgverband te leggen alleen maar
omdat ze tegelijk gebeuren
Vb Otis sprong op de zetel. Dit zou ik kunnen hebben geïnterpreteerd als aandacht zoeken. Dan zou springen
de oorzaak en aandacht het gevolg zijn. Dit kan ik echter niet zeggen. Ik was me ervan bewust dat dit gedrag
niet noodzakelijk als oorzaak en gevolg moet geïnterpreteerd worden. Misschien was er een andere
verklaring.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper photographyeline. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.