Een risicovolle handeling met als doel:
Verstikking voorkomen
Kans op luchtweginfectie beperken
Vrije luchtventilatie bevorderen
Indicaties om uit te zuigen:
Verwijderen van sputum uit de bovenste luchtwegen;
Als een zorgvrager zelf geen sputum kan ophoesten, kan uitzuigen verlichting geven. Deze
situatie kan ontstaan als er geen goede hoestprikkel is of als iemand onvoldoende hoestkracht
heeft. Dit komt voor bij zorgvragers die ernstig zijn verzwakt, bij zorgvragers die in coma liggen of
bij zorgvragers met een spierziekte.
Bevorderen van de ademhaling;
Als een zorgvrager nog wel hoestkracht heeft, kun je proberen om met uitzuigen een
hoestprikkel op te wekken. Het sputum kan vanuit de onderste luchtwegen worden opgehoest. Als
iemand een tracheacanule heeft, kun je eerst fysiologisch zout 0,9% druppelen in de canule om te
zien of dat een hoestprikkel oplevert. Als het slijm weg is uit de longen, kan een betere uitwisseling
van zuurstof en koolstofdioxide plaatsvinden.
Voorkomen van een longontsteking;
De neus en de mond maar ook de tracheacanule bevatten altijd veel micro-organismen. Door uit
te zuigen voorkom je dat deze zich in het slijm van de luchtwegen ophopen en een longontsteking
veroorzaken. Uitzuigen heeft als nadeel dat deze micro-organismen via de uitzuigkatheter dieper in
de luchtpijp worden gebracht.
Verkrijgen van sputum voor onderzoek.
Sputum is slijm dat vermengd met speeksel uit de diepe luchtwegen wordt opgehoest. Het bevat
witte bloedcellen, fibrine, bloed en micro-organismen. De arts kan sputum op laten vangen en voor
kweek insturen naar het laboratorium. Zo kan worden ontdekt welke micro-organismen een
ontsteking veroorzaken. Aan de hand van die uitslag kan de juiste behandeling en medicatie aan de
zorgvrager worden gegeven.
Bij een stervende zorgvrager kan het voorkomen dat een reutelende ademhaling hoorbaar is. De
zorgvrager kan niet meer slikken, waardoor zich vocht in mond, keelholte en longen ophoopt. De
lucht die wordt in- en uitgeademd, komt langs dit vocht en veroorzaakt het reutelende geluid. Het
kan een zware belasting voor deze zorgvrager zijn om de keelholte uit te zuigen. Als de zorgvrager
zelf niet merkt dat er slijm in de luchtwegen zit, kun je uitzuigen beter achterwege laten. Voor de
aanwezige familie van de zorgvrager kan het akelig zijn om deze ademhaling te horen.
,Aandachtspunten:
Uitzuigen van de bovenste en onderste luchtwegen voer je aseptisch uit.
Werk steriel wanneer de slijmvliezen van de luchtwegen van de cliënt beschadigd zijn. Bijvoorbeeld
door brandwonden, laesies of plaatselijke bestraling.
Vraag de cliënt om de ogen dicht te doen tijdens het uitzuigen. De spetters van het secreet kunnen
een ooginfectie veroorzaken. Dek de ogen af als de cliënt niet aanspreekbaar is of zelf zijn ogen niet
kan sluiten
Gebruik een zo laag mogelijke druk. 60-150 mm Hg (8-20 Kpa) bij volwassenen.
Beperk de zuigduur tot maximaal 15 seconden. Observeer de reacties van de cliënt: transpireert de
cliënt, is hij angstig of onrustig? Observeer kleur, ademhaling. Meet en volg zo nodig de saturatie.
Spreek een stopteken af met de cliënt.
Gebruik een steriele uitzuigkatheter. Deze is voor eenmalig gebruik. Je kunt binnen één
uitzuigsessie wel meerdere keren met dezelfde uitzuigkatheter uitzuigen.
Gebruik een nieuwe uitzuigkatheter als je de luchtpijp na de neus-, mond- en keelholte uitzuigt.
Raak met de hand die de uitzuigkatheter vasthoudt niets anders aan.
Spoel de uitzuigkatheter na het uitzuigen door. Doe dit met vers getapt water uit een flink
stromende kraan. Doe je dit met steriel water, neem dan een flacon voor eenmalig gebruik.
Vervang flesjes tot 125 ml elke acht uur. Gebruik de vloeistof cliëntgebonden.
Gebruik voor druppelen met steriel NaCl 0,9% (fysiologisch zout) cliëntgebonden flacons, bij
voorkeur voor eenmalig gebruik. Vervang grotere hoeveelheden na 24 uur.
Zuig bij voorkeur via de neus
Zuig uit voor het eten of toedienen van sondevoeding. Stop continue toediening van sondevoeding.
Zuig niet uit net na het eten. Daarmee kan een braakreflex worden opgewekt waardoor voedsel in
de longen kan lopen. Stop de sondevoeding die is aangesloten tijdens de uitzuighandeling.
Vraag de zorgvrager om de neus te snuiten zodat de uitzuigkatheter niet verstopt raakt tijdens het
inbrengen. Eventueel kan glijmiddel over de uitzuigkatheter worden gegoten alvorens hem via de
neus of via de mond in te brengen.
Leg de zorgvrager op zijn zij als hij bewusteloos is, zodat eventueel slijm of braaksel dat meekomt
tijdens het uitzuigen makkelijk de mond uit kan lopen. Breng een uitzuigkatheter niet-zuigend in. Je
voorkomt hiermee dat de slang zich vastzuigt aan het weefsel waardoor dat beschadigd kan raken.
Pas bij het terugtrekken van de uitzuigkatheter schakel je het afzuigen in en trek je de katheter
voorzichtig draaiend terug naar buiten. De zorgvrager kan tijdens het uitzuigen niet ademhalen.
Zuig daarom nooit langer dan 10 tot 15 seconden uit, omdat de zorgvrager het bewustzijn kan
verliezen.
Zet zo nodig zuurstof klaar om toe te dienen als de zorgvrager het serieus benauwd krijgt tijdens de
uitzuighandeling. Als de zorgvrager al zuurstof gebruikt, sluit je de zorgvrager na het uitzuigen weer
aan op de zuurstof. Sputum dat is uitgezogen, kan zich vastzetten aan de binnenkant van de
uitzuigkatheter en de opvangfles. Tijdens de handeling kun je de katheter af en toe even
doorspoelen met water. Dit doe je tussen het uitzuigen door. Na het uitzuigen moeten de
materialen goed worden schoongemaakt.
Observeer het sputum dat is opgezogen en beoordeel of het voor onderzoek moet worden
opgestuurd naar het laboratorium. Is het waterig, slijmerig, etterig, bloederig of taai? Was er veel
sputum of weinig? Hoe was de reactie van de zorgvrager tijdens het uitzuigen?
,Verschillende wijzen van uitzuigen
1. (Oppervlakkig uitzuigen) Afzuigen van secreet uit mond- keelholte is een verpleegkundige handeling
2. (Diep uitzuigen) Afzuigen van secreet uit de bovenste luchtwegen = endotracheaal toilet of
bronchiaal toilet. Voor deze handeling is speciale scholing vereist. (IC- diploma)
Het principe van uitzuigen is altijd hetzelfde
Hygiëne uitzuigapparaat
Gebruik het uitzuigapparaat cliëntgebonden.
Leeg een sputumopvangpot die niet disposable is elke 24 uur. Een laagje water onder in de pot
vergemakkelijkt het schoonmaken. Maak de pot en de deksel huishoudelijk schoon. Reinig de pot in
de afwasmachine, de pospoeler of slokop.
Vervang de vacuümbreker en verbindingsslang tussen uitzuigapparaat en de uitzuigkatheter
dagelijks.
Vervang disposable sputumopvangzakken wekelijks en als ze driekwart vol zijn. Voer gebruikte
disposable sputumopvangzakken af als huishoudelijk afval. Sluit ze goed af.
Reinig de buitenkant van het apparaat wekelijks met een vochtige doek. Volg de gebruiksinstructie
van de fabrikant.
Maak voor gebruik bij een volgende cliënt het uitzuigapparaat huishoudelijk schoon en desinfecteer
het.
Uitvoering:
, Contra-indicaties voor uitzuigen zijn:
Spataderen in de slokdarm: deze spataderen zijn zwak en makkelijk te beschadigen, waardoor er
bloedingen kunnen ontstaan.
Stollingsstoornissen omdat bij een bloeding veel bloed vrijkomt en de longen dan vollopen.
Klachten van misselijkheid, waardoor een zorgvrager zou kunnen braken en er gevaar bestaat op
braaksel in de longen.
Kramp in de spieren van de luchtwegen: uitzuigen kan deze kramp verergeren waardoor de
stembanden de luchtstroom kunnen afsluiten. Er ontstaat dan acute ademnood.
Verse operaties in het uit te zuigen gebied: in vers operatiegebied kan een puntige uitzuigslang schade
toebrengen aan de wond.
Complicaties:
Aspiratie (Proces waarbij voedsel of vloeistof in de longen terechtkomt) door ontstaan van een
mogelijke braak- en hoestreflex.
Eerste hulp die je kunt verrichten als verpleegkundige is de zorgvrager te helpen om op de zij te
gaan liggen zodat braaksel uit de mond kan lopen. Een eventuele cuff kan worden opgeblazen zodat
braaksel niet in de longen kan lopen.
Extra slijmproductie waarmee het lichaam reageert op het uitzuigen. Uitzuigen is dus zelf een
oorzaak van de overvloed aan slijm.
Besluit om niet routinematig uit te zuigen. Overleg met de arts of maak goede afspraken over
wel of niet uitzuigen. Eventueel kun je fysiologisch zout (NaCl 0,9%) druppelen zodat de zorgvrager
slijm kan ophoesten.
Verhoogde kans op infecties door het inbrengen van de uitzuigkatheter.
Wees je bewust dat uitzuigen ook nadelen heeft. Weeg goed af of het uitzuigen in de ontstane
situatie meer voordelen of nadelen heeft.
Beschadiging van slijmvliezen of longbloeding door onzorgvuldig uitzuigen.
De eerste actie die je in deze situatie moet verrichten, is het uitschakelen van de zuigfunctie. Het
uiteinde van de uitzuigkatheter komt dan los van het weefsel aan de binnenkant van de
luchtwegen. Vervolgens moet je goed observeren of de beschadiging heeft geleid tot bloeden, wat
weer een nieuwe uitzuigbehoefte oplevert. Lees de rapportage van de zorgvrager op eerder
voorgekomen effecten van het uitzuigen.
Lage pols door prikkeling van een zenuw (lager dan zestig slagen per minuut) waardoor het hart
niet in staat is voldoende bloed naar de vitale organen te pompen.
Stop op dat moment met uitzuigen en observeer de zorgvrager op verminderd bewustzijn. Zuig
vervolgens niet vaker uit dan nodig is (maximaal drie keer per keer) en ga zo voorzichtig mogelijk te
werk om zo min mogelijk contact te maken met de wand van de luchtwegen.
Zuurstoftekort in de weefsels doordat je behalve het slijm ook de zuurstof wegzuigt. Let op reacties
van de zorgvrager zoals kortademigheid, bleek worden of suf reageren. Laat de zorgvrager tussen
twee uitzuigbewegingen altijd even uitrusten.
Het uitzuigen van de mond- en keelholte in een acute situatie kan levensreddend zijn.
Uitzuigen van een tracheacanule
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper indyv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.