Ethiek
Waarden, normen, ethiek en moraal
De term ‘waarden’ en ‘normen’ worden vaak samen uitgesproken, precies alsof ze dezelfde
betekenis hebben maar er is toch een verschil tussen beiden:
o Waarden
- Geven aan wat nestrevenswaardig is
- Waarden zijn ideeën en opvattingen die door een groep van mensen worden
gedragen
Bv: eerlijkheid, individuele vrijheid, respect voor anderen,…
- Doordat ze ‘abstracter’ geformuleerd worden, zijn ze niet zo maar af te dwingen
- Je kan ernaar leven, ze kunnen inspireren, maar ze lijken nooit volledig haalbaar
- Waarden zijn evaluatief, ze laten toe om bijvoorbeeld een situatie te evalueren
- Ze geven aan wat waardevol is
Door na te denken over waarden ga je naar de basis van het handelen en de
genomen beslissingen
Het helpt bij het zoeken naar de opvattingen die belangrijk zijn binnen een
samenleving en die bepalend zijn voor de manier waarop mensen met elkaar omgaan
en de keuzes die hierbij worden gemaakt
Nadenken over waarden maakt je sterk in het ethisch overleg omdat je de
gesprekspartner kan meenemen naar de grond van de zaak
1
, o Normen
- Zijn prescriptief
- Normen zijn meer contextgebonden
- Normen zijn concrete gedragsregels en worden geformuleerd om de vooropgestelde
waarden zoveel mogelijk te realiseren
- Ze geven aan wat je moet doen en wat je niet mag doen
Bv: je mag niet liegen, je moet de waarheid vertellen,…
- Normen zijn een leidraad voor het handelen
- Normen helpen bij het beoordelen van het gedrag of de handeling, het voldoet aan
de norm of niet
OPDRACHT: zie Chamilo
o Ethiek
= de systematische (wetenschappelijke) studie van het morele, de leer van de moraal
o Moraal
= verwijst naar de verzameling van gedragsregels en opvattingen die binnen een
samenleving als vanzelfsprekend worden aanvaard en die een weerspiegeling zijn van de
heersende waarden en normen binnen de samenleving
2
,Een moreel probleem
Wat maakt een probleem tot een moreel probleem?
Vaak is een probleem geen exclusief moreel probleem en is er bijvoorbeeld ook een
economische, organisatorische, politieke of psychologische dimensie aan verbonden. Om
te willen inzien of te willen weten (perceptie van de situatie) dat er een moreel probleem is,
moet je bereid zijn het morele probleem te zien.
Aandacht voor de context
OPDRACHT: welke dimensies zijn volgens jou mogelijks verbonden aan volgende situatie?
Een zorgevelerner werkt op een acute dienst geriatrie. De zorgverlener is gespecialiseerd
in het positioneren van mensen in bed en zetel. Op een dag wordt de zorgverlener
gevraagd om een patiënt op de intensive care unit te positioneren zodat hij meer comfort
heeft en minder pijn. Na de eerste vraag komen er meerdere vragen van dezelfde en
andere diensten om tussendoor iemand te positioneren. Totdat de zorgvelener dit niet
meer mag doen. de werkgever laat verstaan dat deze handeling niet kunnen verrekenen
aan de patiënt, het kan ook niet opgenomen worden in de ligdagprijs. En wat als er door
de handeling iets fout gaat met de patiënt en/of de zorgverlener?
- Organisatorische dimensie (het mag niet van de werkgever)
- Economische dimensie (de ligdagprijs)
Een situatie is dus niet altijd en niet voor iedereen een moreel probleem. Het hangt af van
de perceptie van de situatie, de waarden van de betrokkenen en de normen binnen de
cultuur of subcultuur waarin men functioneert.
OPDRACHT: wat is jouw mening over de pegagogische tik?
Ik vind dat België ook een verbod moet geven op de pedagogische tik. In sommige
gevallen kan het helpen om kinderen beter op te voeden maar zoals vermeld in het artikel
gaan vele kinderen er herinneringen aan blijven overhouden. Geen enkel kind mag met
geweld behandeld worden.
Het vervelendste aan een moreel probleem is de moeilijkheid om het probleem op te
lossen, een oordeel te vellen.
Een probleem krijgt een morele dimensie als de situatie of de handeling beoordeeld wordt
vanuit een moreel standpunt, verwijzend naar waarden (evaluatie, waardering) en normen
(beoordeling, voldoet aan de norm of niet).
3
, Medische ethiek
o De medische ethiek is jarenlang een beroepsethiek geweest, een vorm van ethiek die
enkel door medici en hulpverleners zelf beoefend werd
o Het resultaat was een beroepscode
o Het naleven van de beroepscode en de daarmee gepaard gaande attitudes, zorgde
voor ‘goede’ beroepsbeoefenaars
VERDIEPING
o Vanaf het einde van de jaren ’60 is een nieuwe medische ethiek ontstaan, een
gezondheidsethiek, die rekenig houdt met de cliënt en zijn zelfbeschikkingsrecht
o Het was van bij het begin een poging om zorgvragers een stem te geven en grenzen
te stellen aan de medische macht
o Een gewijzigde maatschappelijke en socioculturele context en ontwikkelingen in de
gezondheidszorg en welzijnszorg voedde de noodzaak tot een cliëntgerichte
oriëntatie in de medische ethiek
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolisatrossaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.