Samenvatting: Systemisch
denken en handelen
Centrale begrippen van de
systeemtheorie
Systeem
o Geheel van interactiepatronen
o Geheel van betekenissen
Geheel van onderling verbonden systemen
Heelheid van een systeem
Circulaire beïnvloeding
Achter gedrag zit altijd inzet
Systeem
= verschillende sociale netwerken die de persoon en elkaar beïnvloeden
Een systeem is …
o Verbinding en beïnvloeding
= als een georganiseerd geheel van elkaar wederzijds beïnvloedende
deelgehelen die met elkaar in verbinding staan
Het gaat niet om de delen op zich, het gaat niet om het geheel
Het gaat over de verbinding tussen alles
o Een geheel van interactiepatronen
o Een geheel van betekenissen
Een systeem is een netwerk van mensen die met elkaar in verbinding staan, die elkaar
voortdurend beïnvloeden en beïnvloed worden en dit via gedrag (wat ze doen), patronen
(wat ze meer doen) en betekenissen (wat ze denken over wat ze doen)
Geheel van interactiepatronen
Gewoontes, regels, bepaalde rollen of niet, grenzen of niet … bepaalt mee het gedrag van
ieder gezinslid
= gezinsstructuur = patronen die de gezinsleden ondersteunen, maar waarin ze ook kunnen
vastlopen
Zouden dynamisch moeten zijn, maar ze kunnen ook heel taai zijn
o Vast zitten? Doordat ze er niet in slagen hun gedrag op elkaar af te stemmen op de
nieuwe situatie
Geheel van betekenissen
= een kader dat bepaalt hoe mensen betekenis geven aan een bepaalde ervaring
Het systeem beïnvloedt niet alleen gedrag en structuren (wat we doen) maar ook
betekenissen (wat we denken over wat we doen)
, Geheel van onderling verbonden
systemen
Iedereen maakt deel uit van verschillende systemen het aantal sociale systemen in tijd en
ruimte is ontelbaar
Holon (zie afbeelding) illustreert hoe een persoon deel is van
verschillende sociale systemen
o Holon is afgeleid uit het Grieks en betekent ‘totaliteit’
o De holistische benadering wil een persoon dus benaderen
vanuit zijn totaliteit en niet als opgedeeld in afzonderlijke,
onafhankelijke delen
o Gedrag kan niet begrepen worden als ze niet in
samenhang wordt gezien met de totaliteit
Heelheid van een
systeem
= in een systeem hangt alles met alles samen
Heelheid heeft een belangrijke consequentie:
o Een verandering in één deel van het systeem veroorzaakt verandering in alle delen
van dat systeem en in het totale systeem zelf
o Voor de kijk die we hebben op gedrag van cliënten Om (probleem)gedrag te
begrijpen, moet men het hele systeem bekijken en niet alleen degene die het
(probleem)gedrag vertoont
Circulaire beïnvloeding
De systeembenadering gaat uit van gelijktijdige en wederkerige beïnvloeding mijn gedrag
is tegelijkertijd oorzaak en gevolg van het gedrag van anderen
Wat doe ik dat de ander zo reageert? Wat doet de ander dat ik zo reageer?
↔ oorzaak-gevolg-relaties = lineair kijken
Achter gedrag zit altijd inzet
Inzet = datgene waarvoor mensen hun best doen in hun relatie met anderen, ze willen gezien
worden, helpen, invloed hebben …
o Wordt vaak niet gezien, op het eerste zicht lijkt dit contraproductief, onlogisch of
onbegrijpelijk
Achter elk gedrag zit inzet en ga opzoek naar deze inzet
, Het gezin als systeem – de
structurele benadering
Gezinsstructuur
Subsystemen
Binnengrenzen
o Open of gesloten
o Vaag of star
o Duidelijk en flexibel
Buitengrenzen
o Open of gesloten
o Vaag of star
o Duidelijk en flexibel
Cohesie
o Kluwen- en loszandgezinnen
Hiërarchie en autoriteit
Leeftijdsadequate leiding
Coalitie
o Rigide triade
Gezinskaart
Gezinsstructuur
= gezinnen ontwikkelen gewoonten of patronen in de manier waarop de gezinsleden met
elkaar omgaan
Elementen van deze structuur?
o Hoe gezinsleden met elkaar omgaan
o Welke regelmaat het gezinsleven voorspelbaar maakt
o Wat wel en niet gezegd mag wroden
o Hoe/of verjaardagen gevierd worden
o …
Ontwikkelt zich vanaf het moment dat partners samen komen, over de geboorten van het
eerste kind en de eventuele volgende kinderen, het oud worden van de kinderen tot het
verlaten van het nest van de kinderen
o Interactiepatronen tussen gezinsleden ontwikkelen voortdurend
Goede gezinsstructuur?
o Gezinsleden ervaren onderling verbondenheid en steun
o Duidelijke verdelen tussen ouders en kinderen van taken en verantwoordelijkheden
die bij het alledaagse leven en hun levensfase horen
Vastlopen van gezinsstructuur?
o Evenwicht is zoek
o Gezinsstructuur voelt aan als last en niet meer als steun
Niet statisch maar dynamisch
Signalen gezin onder druk? Individuele emotionele of gedragsproblemen van gezinsleden
Belangrijke eigenschappen van een gezinsstructuur:
o Ieder gezin heeft zijn eigen manier van omgaan met elkaar en unieke, eigen
gedragspatronen
o Een gezinsstructuur is zinvol voor gezinsleden als ze onderlinge verbondenheid en
steun ervaren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberdefraine. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.