Samenvatting vraagstukken
Les 1: gedrag en emotie
Emoties
Het belang van emoties
Evolutionair noodzakelijke bijdrage aan overleving
Verbinding met het motivationele systeem
Snelle beoordeling van een situatie
Zet aan tot actie
Vb: Brandalarm gaat af
Emotie? angst
Beoordeling van de situatie? Gevaarlijk
Behoefte? veiligheid
Actie? Weglopen
Emoties zetten aan tot gedrag
Zonder emotie zouden wij niet overleven
Neurologie
Meeste verbindingen tussen gebieden verbonden met emotieverwerking, verbonden met
oordelen, het nemen van beslissingen en het geheugen.
Alle zintuigelijke informatie passeert de ‘emotionele’ gebieden in onze hersenen.
Emotieschema’s
Leerprocessen zorgen ervoor dat situaties, personen, plaatsen of sferen een emotionele
kleur krijgen. -> emotieschema’s
Emotionele reacties kunnen dus ook meer samenhangen met de persoonlijke geschieden dan
met de actuele situatie.
Adaptief(meer levenskwaliteit beiden) vs maladaptief (gedrag dat slecht is aangepast aan
bepaalde situaties)
Gebruik/misbruik van onze plooibare emoties: bvb. reclame
Emotionele intelligentie?
de waardevolle informatie (helpend of niet-helpend) die besloten ligt in emoties, goed weten
herkennen en aanwenden
Opmerken en waarnemen, Toelaten
Reguleren: zelf kunnen beslissen wanneer je emotie wel of niet toe laat en in welke mate.
Mentaliseren
,Binnen- en buitenkant
Buitenkant: Binnenkant:
- gedrag - gedachten
- gelaatsuitdrukking - gevoelens
- wat men zeg - intenties
- hoe men iets zegt - dromen
- kleding - ....
- lichaamshouding
- .....
Mentaliseren: = je eigen gedrag en het gedrag van anderen begrijpen vanuit onderliggende
gevoelens, gedachten, bedoelingen en verlangens (mentale toestanden)
Dit is het fundament van sociale relaties.
Intentie en effect
Gedrag drukt iets uit, heeft een bedoeling, een intentie. = onzichtbaar
Gedrag heeft effect op onszelf en anderen.= zichtbaar
Je kan iets heel goed bedoelen maar het kan een negatief effect hebben: je wilt knuffel
geven aan kind maar borst uit in tranen. Effect.
.jIh
lik
e
v
o
rd
a
m
Cyclus in interacties
Mentaliseren:
is dus naar jezelf kijken én verschillende hypotheses openlaten over waarom de
ander iets al dan niet doet.
zonder onzekerheden kan je niet mentaliseren
Verschillende dimensies:
, Impliciet: zonder dat we er ons echt van bewust zijn, dagdagelijks.
Expliciet: je denkproces vertragen om echt stil te staan bij wat je voelt en denkt en
wat de ander zou kunnen voelen en denken
over jezelf: eigen gevoelens, gedachten, behoeftes, teleurstellingen, verwachtingen,
over de ander: wat de ander zou kunnen denken, voelen, nodig hebben, ....
vanuit jezelf: vanuit je eigen perspectief
vanuit de ander: in extremis vervloeiend met anderen
Intern: gericht op de binnenwereld
Extern: gericht op externe signalen
Cognitief: gericht op gedachten (redenen, verklaringen, ...)
Affectief: gericht op gevoelens (meevoelen, meeleven, ...)
Mentaliserende basishouding
Bescheiden
Nieuwsgierig
Open en flexibel
Prementaliserende modi
Psychisch equivalente modus
Teleologische modus
Alsofmodus
Psychische equivalentie
ontbreken van onzekerheid
automatisch aannames van onszelf en anderen
“wat ik voel of denk is de waarheid” en “ik weet wat jij denkt of voelt”
Equivalentie: Mensen moeilijk kunnen omgaan met verandering
Teleologische modus
ontbreken van vertrouwen in (niet zichtbare) liefde en betrokkenheid
“eerst zien en dan geloven”
schijnduidelijkheid: de rechtvaardiging van niet-zichtbare mentale toestanden wordt gezicht
in zichtbare dingen en acties
Alsof modus
woorden en gevoelens zijn ontkoppeld
, praten over ipv vanuit zichzelf
geen contact met de eigen gevoelswereld
mensen hebben weinig toegang tot hun eigen gevoel
Prementaliserende modi
komen bij iedereen voor
meestal een voorkeursmodus.
10 tips om mentaliseren te bevorderen
belang in de hulpverlening
kunnen mentaliseren is noodzakelijk om emoties te kunnen reguleren
Tip 1: Merk op wanneer jij zelf of iemand anders minder goed mentaliseert.
Komt bij iedereen voor.
psychische equivalentiemodus: absolute uitspraken, zwart-wit denken, oplopende spanning
teleologische modus: dwingende behoefte aan fysieke acties
alsofmodus: leegte in jezelf, te rationele analyses, ...
Tip 2: Herstel je eigen mentaliseren.
Wees eerlijk met jezelf., Je kan anderen niet goed begeleiden als je zelf niet goed
mentaliseert. , Mogelijkheden: even uit de situatie gaan, bewust stilstaan, contact maken
met je eigen emoties. Zoek indien nodig hulp hierbij.
Tip 3: Mentaliseer hardop
Goed mentaliseren werkt besmettelijk, In de eerste plaats over je eigen binnenwereld, dan
ook over die van de ander.
Tip 4: Begrens ineffectief mentaliseren op empatische wijze.
Soms moet je gedrag eerst stoppen voor je naar de betekentis kan kijken.
-> empathisch begrenzen: laat merken dat je wil dat gedrag stopt maar dat je ook begrijpt
dat dit gedrag er niet zomaar is.
Tip 5: Benader anderen vanuit een mentaliserende basishoudig.
Bescheiden, Nieuwsgierig, Open en flexibel
Tip 6: Biedt anderen emotionele steun.