Samenvatting
Samenvatting Inleiding tot de Kunstwetenschappen - VOLLEDIG
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Volledige samenvatting van Inleiding tot de Kunstwetenschappen: lesnotities en slides met bijgevoegde kunstwerken.
[Meer zien]Voorbeeld 6 van de 62 pagina's
Voorbeeld 6 van de 62 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis1. Inleiding Kunstwetenschappen
Kunstwerk
1. Gemaakt & gezien op specifieke plaats & tijd: context veranderd bij de 3
actoren van kunst!!
2. Artefact (objectgericht)
3. Materiële conditie en fysieke kenmerken
1. Observatie: met blote oog, soms geholpen door licht en vergrootglas
OF natuurwetenschappelijke technieken (infraroodstalen..)
2. Beschrijving
1. Materiaal & techniek:
1. Tweedimensionaal: tekenen, mozaïek, schilderen
2. Driedimensionaal: sculptuur, plastiek, brons
3. Overige: film, fotografie..
2. Geschiedenis / provenance van het kunstwerk (= van waar
komt het?)
1. Kleur- & herkomsttekens of merken
2. Conditie / bewaartoestand:
1. Verandering door ouder worden: bv craquelure =
kleine barstjes in paneel
2. Verandering door menselijke ingreep
1. Overschilderen, formaat aanpassen,
transfer paneel → doek, herstellingen
4. Vorm- en stijlanalyse
1. Bepaalde vormkenmerken dominant in bepaalde stijl, die soms
tijdsbepaald is, maar meestal retrospectief bepaald → vaak stijl
erna bepaald door formalisten
2. Elke productie bepaald door geest van tijdperk = Zeitgeist
1. Determinisme: kritiek, maar handig om te beschrijving
3. lineair ↔ schilderachtig / picturaal (= contour)
1
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
4. vlakke ↔ diepe vorm
5. gesloten ↔ open vorm
6. meervoudig ↔ eenheid
7. helder ↔ diffuus
5. Iconografie
1. = beelden beschrijven: wat zie je? wat stelt het voor, wat betekent
het?
2. → via teksten & context: symbolische betekenis zoeken (bv. wie is
Jezus?)
6. Het kunstwerk in relatie tot andere objecten
1. Voorbereidende studies
2. Beeldtradities
1. Zelfde onderwerp, maar anders afgebeeld
3. Kopieën
1. ≠ vervalsing: wordt niet als origineel verkocht
2. na roof: kopie van een kopie maken
4. Vervalsingen
7. Datering en auteurschap
1. Niet alle schilders dateren & signeren
2. Signaturen veranderen & worden vervalst (bij kopieën: prenten
kunnen gedrukt worden..)
3. → materiaal-technische technieken: dateren (bv dendrochronologie)
Kunstenaar
• Gegevens over kunstenaar
o Geboortedatum / sterfdatum / plaats
o Opleiding, milieu, studiereizen, migraties
o Persoonlijke / professionele netwerken
o Werksituatie: atelier, leerlingen?
o Confessionele gezindheid (geloof)
o Fysieke / mentale conditie kunstenaar
• Primaire bronnen
o Archiefbronnen (ambachtsregisters, wijkboeken..) , egodocumenten
(memoires, brieven, dagboeken)
• Secundaire bronnen
o Biografie, monografie, online databases
Toeschouwer
1. Historische toeschouwer
1. Context heel belangrijk
2
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
2. Functie werk in die tijd? Vaak in opdracht → richtlijnen /
contracten (pas 16e eeuw: open markten in Antwerpen)
3. Oorspronkelijke locatie?
4. Wat beoogt men met het werk? Status, decoratie, devotie…
2. Latere toeschouwer
1. Kunstliefhebber (eigenaar, museumbezoeker, handelaar) /
onderzoeker / schrijver…
2. Andere visie / invalshoek
Wat is Historiografie van de kunstwetenschappen?
• Geesteswetenschappen: producten uit de menselijke geest: symbolen
& tekens maken
o Kennis - betekenis
o Beschrijving - interpretatie (periode? verklaring in context?)
o Hermeneutisch: teksten / tekens interpreteren
• 3 periodes
o Ancien Regime: religie, humanisme, verlichting: wet niet € door
staat (tot 1789)
o Modernisme: nationalisme, liberalisme, socialisme: wet € door
staat → Duitse universiteiten ontstaan (19-20e eeuw)
o (Post) postmodernisme: einde grote verhalen: trauma wo2 →
alles in twijfel & invloed geesteswetenschappen
• De wetenschappelijke revolutie
o Humanisme: goede vertalingen KO
o Drukkunst (boeken & prenten) → betere verspreidingen →
natuurkennis
o Ontdekking van onbekende werelden → nieuwe dingen: niet in
Bijbel / KO: eerste realisatie: niet alle kennis daarin?
o Hervormingen Christendom (reformatie, contrareformatie)
o Empirisch onderzoek (KO) & wiskunde (Arabië): verbonden
o Experimentatie: kunstenaars belangrijk: kennis materiaal:
geleerden (bv kwaliteiten edelstenen)
o Groot aantal informatie & kennis: tastbare informatie! ipv bewijs
van god
▪ → Visuele kennis / argumentatie: niet meer uit teksten
o Wetenschap enorm verbonden: koraal lijkt op aders → medicijn
tegen bloedziektes (tekens zoeken op symbolische manier)
• Verlichting & moderniteit (1700-1800)
o Wetenschappelijk onderzoek: academies & genootschappen
▪ Wetenschap → rijke mensen ipv ambachtslieden
o Ordening & specialisatie
▪ Homo universalis → classificatie
3
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Hiërarchie tussen verschillende kunsten & wetenschappen
o Kant: Object & subject: wat kan ik weten?
▪ synthese rationalisme & empirisme: empirie gestuurd door
ratio
▪ wel universele categorieën: niet gebonden aan cultuur /
taal (Verlichting)
o Hegel: Duits idealisme
▪ Basis kunst als wetenschap
▪ Geist = aanvulling ratio Kant: menselijke wil / ervaring /
samenleving van belang
▪ Marx → kritiek op samenleving
• Moderniteit 1800-1950
o Onderzoeksuniversiteiten: door staat €
o Historiciteit: historisch bepaald: menselijke geschiedenis
verklaart veranderingen in de kunst
▪ Cultuur = plaats & tijd gebonden → nationalisme
o Dilemma’s
▪ Twijfel vooruitgangsgeloof & doel geschiedenis
▪ Massamaatschappij: massa = deel samenleving → dreiging
voor elite: “onvoorspelbaar” → sociologie & psychologie
ontstaat
▪ Onbewuste / irrationele: Freud
▪ WO2: onbewuste / irrationele: beschadigd door fascisme:
wetenschap is bekritiseerd in nazi-Duitsland
o Ontstaan geesteswetenschappen
• Postmodernisme eind jaren 50 - 70
o Kunstgeschiedenis & Geschiedenis van de
geschiedschrijving komen op: einde van grote verhalen
o Bestaat de waarheid? Bestaat een waarheid?: Veel twijfel!
o Reactie op grote positivistische verhaal van het modernisme
▪ Deconstructie & analyse grote verhalen
▪ Analyse van het eigen verhaal
o Hobsbawm: Postmodernisme = ontkenning & radicaal
relativisme…
o Nieuwe turns
• Waarom Vasari?
o Vasari’s werk als kantelpunt: begin kunstgeschiedenis
schrijven
▪ Voor Vasari: wel aantal geschriften over kunst
▪ Na Vasari: teleologische kunstgeschiedschrijving met stijl
& biografie als norm → tot 20e eeuw!!
• Wanneer begint kunstgeschiedschrijving?
4
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
o Wanneer ontstaat kunst? Prehistorie?
o Wanneer wordt er over kunst geschreven? Ekphrasis:
beschrijving van objecten?
o Wat is de norm voor kunstgeschiedschrijving? Uitgegeven boek?
Unif discipline nodig?
• Iedere geschiedenis is een interpretatie
o Neutrale geschiedenis = onbestaand
o Geschiedschrijving → altijd bepaalde lezing van feiten
o Kunstgeschiedenis: element van vertaling
▪ Communicatie over beeldtaal
▪ Hoe communiceer je in taal over beeldtaal wanneer er een
hermeneutisch probleem is?
• Theoretisch kader
o Elke geschiedenis wordt geschreven binnen kader (humanisme,
verlichting, postmodernisme, …)
o Bepaalt norm: kwaliteiten kunst meten → paradigma’s:
vooronderstellingen, vaak onuitgesproken
o Afhangend van context waarin auteur opgroeit
• Kunsttheorie
o ‘Kunst’ an sich is niets
▪ Materialiteit van kunst an sich weinig waarde
▪ → van waar komt waarde & wat is de waarde? financieel,
sociaal, emotioneel…
o Betekenis < context (vaak intellectueel)
▪ Intellectuele context: verwachtingspatroon historische
toeschouwer: wat verwachten mensen te zien & wanneer
wijkt artiest af?
▪ Voldoende? Historisch, sociaal, politiek kader??
▪ Intellectueel model van de mensen = hoe toen over kunst
gedacht werd
o Definitie van kunst?
▪ Hiërarchie tussen kunstvormen
▪ ≠ tussen verschillende tijdvakken / regio’s
o Kunst ↔ kitsch? bepaald door eigen kader
o Verschillende vormen mix
• Methodologie (methodenleer)
o = studie van wetenschappelijke methodes:
▪ Kennis verwerven
▪ Inzicht verwerven
o Hoe kennis verwerven?
o Hermeneutisch probleem
▪ Historische benadering → klassieke kunstgeschiedenis
▪ Inzicht ontbreekt & eindigt bij kennis
5
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Theoretische benadering → hypothese → begrip & inzicht
▪ Vaak los van de feiten & theoretische, abstracte
constructie
2. Van Plinius tot Van Mander
Oudheid
• Griekse Oudheid
o Filosofie
o Retorica
• Romeinse Oudheid
o Filosofie
o Retorica
o Plinius de Oudere: Naturalis Historia
o Paradox: groot belang & interesse kunst ↔ geen coherente theorie
over kunst
• Natuur afbeelding: getrouwe nabootsing
o Weinig theorie / tekst over kunst
o Mimesis = natuur zo getrouw mogelijk nabootsen
o Aisthesis = zintuigen / gevoel
▪ Plato: empirisch < ideeën = echte wereld: kunstwerk =
benadering schaduwen: tegen kunst, maar weet er veel van
o 2 soorten beeldende kunst
▪ Gelijkenissen: juiste kleuren & verhoudingen
▪ Fantasierijke imitaties: optische illusies = bedrog: niet echte
wereld
• Proportieleer: schoonheid = symmetrie
o Vitruvius: symmetrie = harmonie tussen delen in het werk
o Héél populair
• Retorica = kunst van de welsprekendheid → begrippen toepassen op
beeldende kunst
o Argumentatie: verhaal vertellen
o Taalbeheersing: verhaal overbrengen: levendig vertellen
o Decorum: juiste motieven volgens natuur / traditie
o Ekphrasis: beschrijving van objecten
o Allegorie: metaforen
o Ut Pictura Poesis: zoals de poëzie is, is de schilderkunst
(beeldende kunst hoger niveau)
o → Romeinse auteurs nemen ideeën over
• Plinius Senoir
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sofie7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen