Een uitgebreide samenvatting van het vak psychologie in de richting Orthopedagogie in Hasselt. Heel handig om je leerstof mee toe te passen op de casus. Zelf behaalde ik op het mondeling examen een 40/40, met het gebruiken van deze samenvatting.
H1: Psychologie: een palet vol theorieën...............................................................................................5
1. Wat is psychologie?........................................................................................................................5
2. Theorieën.......................................................................................................................................5
2.1 Functies van theorieën.............................................................................................................5
3. Kenmerken van psychologische stromingen...................................................................................6
3.1 Geschiedenis van theoretische stromingen..............................................................................6
3.2 Mensbeelden bij theoretische stromingen...............................................................................6
4. Indelingen van theoretische stromingen........................................................................................6
4.1 Mensbeelden in de psychologie...............................................................................................6
4.2 De algemene systeemtheorie...................................................................................................8
H9: Epiloog...........................................................................................................................................10
1. De ondergang van monolithisch denken......................................................................................10
1.1 Evidence based-benaderingen................................................................................................10
1.2 Integratie tussen de stromingen.............................................................................................10
1.3 Gemeenschappelijke of non-specifieke factoren....................................................................10
2. Betekenis voor hulpverlening en opvoeding.................................................................................11
2.1 Eclectisch werken...................................................................................................................11
2.2 Meersporenbeleid..................................................................................................................12
H4: Humanistische psychologie............................................................................................................12
1. Typering van de humanistische psychologie en Rogers................................................................12
1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................12
1.2 Geschiedenis van de humanistische psychologie....................................................................12
1.3 Het mensbeeld in de humanistische psychologie...................................................................12
1.4 Indeling van de humanistische psychologie............................................................................13
1.5 Motivatietheorie van Maslow.................................................................................................13
2. De theorie van Rogers..................................................................................................................14
2.1 Persoonlijkheid.......................................................................................................................14
2.2 Drie grondhoudingen..............................................................................................................14
2.3 De benadering van Gendlin....................................................................................................15
3. Nieuwe ontwikkelingen: uitwaaiering en positieve psychologie..................................................16
3.1 Rogeriaanse hulpverlening.....................................................................................................16
3.2 Positieve psychologie..............................................................................................................16
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................17
5. Praktische toepassingen van rogeriaanse principes in hulpverlening en opvoeding....................17
1
, 5.1 De Gordonmethode................................................................................................................17
5.2 Gentle teaching.......................................................................................................................18
5.3 Validationmethode.................................................................................................................18
5.4 Motiverende gespreksvoering................................................................................................19
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................19
H6: Systeemtheorie..............................................................................................................................20
1. Typering van de algemene systeemtheorie..................................................................................20
1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................20
1.2 Geschiedenis van de systeemtheorie.....................................................................................20
1.3 Het mensbeeld in de systeemtheorie.....................................................................................20
1.4 Indeling van de systeemtheorie..............................................................................................20
2. Systeemtheorieën.........................................................................................................................21
2.1 De strategische stroming in de gezinstherapie.......................................................................21
2.2 De ecologische systeemtheorie..............................................................................................23
3. Nieuwe ontwikkelingen na de strategische stroming...................................................................23
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................24
5. Praktische toepassingen van de systeemtheorie in hulpverlening en opvoeding.........................24
5.1 Hulpverleningsstrategieën en technieken uit de strategische stroming.................................24
5.2 Expressed emotions en psycho-educatie................................................................................24
5.3 Multisystemische hulpverlening.............................................................................................25
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................26
H7: De omgevingspsychologie..............................................................................................................26
1. Typering van de omgevingspsychologie.......................................................................................26
1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................26
1.2 Geschiedenis van de omgevingspsychologie..........................................................................27
1.3 Het mensbeeld van de omgevingspsychologie.......................................................................27
1.4 Indeling van omgevingspsychologie........................................................................................27
2. De theorie over ruimtegebruik.....................................................................................................28
2.1 Persoonlijke ruimte.................................................................................................................28
2.2 Territorium.............................................................................................................................29
3. Nieuwe ontwikkelingen: verbondenheid met omgeving en voorwerpen.....................................30
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................30
5. Praktische toepassingen van de omgevingspsychologie...............................................................31
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................32
H3: Behaviorisme.................................................................................................................................32
1. Typering van het behaviorisme.....................................................................................................32
2
, 1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................32
1.2 Geschiedenis van het behaviorisme.......................................................................................33
1.3 Het mensbeeld in het behaviorisme.......................................................................................33
1.4 Indeling van het behaviorisme................................................................................................34
2. Leerprocessen...............................................................................................................................34
2.1 Habituatie...............................................................................................................................34
2.2 Klassiek conditioneren............................................................................................................34
2.3 Operant conditioneren...........................................................................................................35
2.4 Model-leren............................................................................................................................36
3. Nieuwe ontwikkelingen in de leerpsychologie..............................................................................36
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................37
4.1 Depressie................................................................................................................................37
4.2 Angststoornissen....................................................................................................................37
5. Praktische toepassingen van leerpsychologie in hulpverlening en opvoeding.............................37
5.1 Gedragsanalyse.......................................................................................................................37
5.2 Registratieopdrachten............................................................................................................38
5.3 Exposuretechnieken...............................................................................................................38
5.4 Beloningssystemen.................................................................................................................38
5.5 Socialevaardigheidstrainingen................................................................................................38
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................39
H5: Cognitieve psychologie...................................................................................................................39
1. Typering van de cognitieve psychologie.......................................................................................39
1.1 Basisuitgangspunten...............................................................................................................39
1.2 Geschiedenis van de cognitieve psychologie..........................................................................39
1.3 Het mensbeeld in de cognitieve psychologie..........................................................................40
1.4 Indeling van de cognitieve psychologie..................................................................................40
2. Theorieën over cognitie................................................................................................................40
2.1 Waarneming en cognitieve schema’s.....................................................................................40
2.2 Geheugen...............................................................................................................................41
2.3 Cognitieve ontwikkeling..........................................................................................................42
2.4 Persoonlijkheid.......................................................................................................................42
3. Nieuwe ontwikkelingen................................................................................................................43
3.1 Sociaalconstructivisme...........................................................................................................43
3.2 Mindfullness...........................................................................................................................43
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................43
4.1 Depressie................................................................................................................................43
3
, 4.2 Angststoornissen....................................................................................................................44
5. Praktische toepassingen van de cognitieve psychologie in hulpverlening en opvoeding.............44
5.1 Geven van voorlichting: psycho-educatie...............................................................................44
5.2 Cognitieve psychotherapie.....................................................................................................44
5.3 Cognitieve prothesen..............................................................................................................45
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................45
H2: Psychoanalyse................................................................................................................................45
1. Typering van de psychoanalyse....................................................................................................45
1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................45
1.2 Geschiedenis van de psychoanalyse.......................................................................................45
1.3 Het mensbeeld in de psychoanalyse.......................................................................................46
1.4 Indeling van de psychoanalyse...............................................................................................46
2. De klassieke theorie......................................................................................................................46
2.1 Onbewuste mentale processen..............................................................................................46
2.2 De psychische structuur..........................................................................................................47
2.3 Ontwikkelingsfasen (psychoseksuele stadia)..........................................................................48
3. Ontwikkelingen na Freud..............................................................................................................48
3.1 De hechtingstheorie van Bowlby............................................................................................48
3.2 Objectrelatietheorie...............................................................................................................49
4. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................49
4.1 Depressie................................................................................................................................50
4.2 Angststoornissen....................................................................................................................50
5. Toepassing van de psychoanalyse in hulpverlening en opvoeding...............................................50
5.1 Verdedigingsmechanismen.....................................................................................................50
5.2 Overdracht en tegenoverdracht.............................................................................................51
6. Kanttekeningen.............................................................................................................................51
H8: Biologische psychologie.................................................................................................................52
1. Typering van de biologische psychologie......................................................................................52
1.1 De basisuitgangspunten..........................................................................................................52
1.2 Geschiedenis van de biologische psychologie.........................................................................52
1.3 Het mensbeeld in de biologische psychologie........................................................................52
1.4 Indeling van de biologische psychologie.................................................................................52
2. Biologische theorieën over erfelijkheid en hersenen...................................................................53
2.1 Erfelijkheid..............................................................................................................................53
2.2 Hersenen................................................................................................................................53
3. Het verklaren van psychische stoornissen....................................................................................55
4
, 3.1 Depressie................................................................................................................................55
3.2 Angststoornis..........................................................................................................................56
4. Praktische toepassingen van de biologische psychologie in hulpverlening en opvoeding............56
5. Kanttekeningen.............................................................................................................................56
H1: Psychologie: een palet vol theorieën
1. Wat is psychologie?
Er is onenigheid over de definitie geen duidelijk studieobject. Het studieobject verschilt in elke
theoretische stroming van de psychologie. Bijna alle psychologische onderwerpen worden ook in
andere wetenschappen bestudeerd rivaliserende beschrijvingen en verklaringen over eenzelfde
onderwerp.
Definitie: ‘Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als
de gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de
omstandigheden waarin dat plaatsvindt.’ psychologen richten zich op beleving en waardering van
gedrag van de persoon zelf en zijn directe omgeving.
Verschil met andere wetenschappen: beschrijving en verklaring van het object vinden vooral plaats
op individueel niveau.
De wetenschap kan getypeerd worden aan de hand van soorten vragen en problemen en de
methoden en theorieën. De grenzen een legitimiteit van een wetenschap worden beïnvloed door het
maatschappelijk draagvlak van een wetenschap.
We leven in een gepsychologiseerde wereld (ibidem), wat betekent dat de manier waarop de
doornseeburger maatschappelijke verschijnselen ervaart mede bepaald wordt door psychologische
theorieën.
2. Theorieën
7 verschillende stromingen: binnen psychologie verschillende interpretaties van eenzelfde
verschijnsel
Theorieën zijn referentiekaders waaruit psychologen te werk gaan: ze bieden interpretaties waarmee
verschijnselen bekeken en verhelderd worden.
2.1 Functies van theorieën
1) Systematiserende of ordenende functie: Gebeurt allereerst op niveau van beschrijving
(systematische weergave van wat er wordt waargenomen). In het dagelijks leven vergaren
we kennis: persoonlijk gekleurd en weinig systemisch vergaard. Wetenschappelijke
kennisverwerving gebeurt via expliciete regels: procedures moeten duidelijk en
controleerbaar zijn, bevindingen formuleren verbanden of wetten, ze moeten herhaalbaar
zijn.
2) Verklaren en voorspellen: resultaten kunnen verklaard worden door aan te geven dat ze in
specifieke omstandigheden bereikt worden & op grond daarvan kan voorspeld worden.
3) Heuristische functie: op grond van het inzicht dat de theorie oplevert kunnen nieuwe
voorspellingen gedaan worden.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper javd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
