Amelie De Kerf – Psychologie VUB
BIOLOGISCHE PSYCHOLOGIE 2
HOOFDSTUK 6: ZICHT
1. INLEIDING ZINTUIGEN (NIET TE KENNEN )
• Hoeveel zintuigen zijn er?
o Klassieke 5: horen, zien, voelen, ruiken, smaken.
▪ Zintuigen die een bewuste component hebben → van een groot deel zijn v/d
zintuigen zijn we niet bewust.
o Hoeveel er zijn, is afhankelijk van hoe je een zintuig definieert (bv. voelen, is het
dan enkel een tafel ofzo kunnen voelen, of ook honger en pijn voelen)?
▪ Eigenlijk hebben we meer dan de 5 zintuigen, elk zintuig heeft meerdere
dimensies.
▪ Geven vooral informatie over de externe wereld
• Doctrine van het licht en hoe we het nu zien
o Vroeger: Doctrine: er zijn kleine buisjes en ergens schijnt daar licht door.
o Alle neuronen / zintuigen spreken in de vorm van actiepotentialen. De taal van de
frequentie van het vuren.
o De vraag blijft: hoe kunnen we iets “zien”, door actiepotentialen?
o Zien is het meest onderzocht → Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen zicht
niet kwijt willen.
o Makkelijk te bestuderen, omdat de stimuli onveranderlijk zijn.
o Zintuigelijk waarnemen is niet passief → Het is een actief proces,
➔ Bv. Er is geen lezen mogelijk, zonder motoriek. Het is het vorm geven van informatie
aan de dingen die binnenkomen.
• Wat wordt soms nog gezien als zintuig:
o Positie van je ledematen.
o Evenwicht en versnelling.
o Chemoceptie:
▪ We hebben cellen die reageren op de aanwezigheid van bepaalde chemische
substanties (bv smaak, geur).
→ Bv. glomus caroticum in halsslagader: zenuwknoopje dat het
zuurstofgehalte in de halsslagader monitort. Checkt of er wel
voldoende zuurstof naar de hersenen gaat, anders krijgen we een
verstikkingsreflex waardoor je naar adem hapt => O²(, CO², pH).
→ Bv. aanwezigheid vetten bij de ingang van de dunne darm
1
VUB Psychologie Discord
,Amelie De Kerf – Psychologie VUB
o Magnetoceptie: het waarnemen van magnetische velden. Trekvogels hebben dit zeker
maar of mensen dit hebben is niet zeker.
o Chemoceptie en evenwicht vallen niet onder de klassieke 5 omdat je er niets bewust mee
kan doen. Je kan bv. eens goed ruiken aan iets, maar je kan niet bewust eens goed kijken
hoeveel zuurstof er naar je brein gaat. Je evenwicht voel je ook pas als je valt → als het
faalt.
• Klassieke definities: om van een zintuig te spreken, moeten er 3 kenmerken zijn:
o Sensatie → Fysieke omgevingsstimuli worden gedetecteerd door sensorische receptoren
en omgezet in neurale activiteit.
o Perceptie → Interpretatie, ervaring, reactie op deze sensatie door cellen in het CZS.
o Transductie → Omzetting van fysieke stimuli in verandering van membraanpotentiaal in
de sensorische receptor.
• Probleem: zelfs met deze 3 kenmerken, is er nog onduidelijkheid:
o Wat zijn “fysieke omgevingsstimuli”?
▪ Onderscheid externe/interne stimuli.
o Intuïtief onderscheid tussen zintuigen die (doorgaans) bewuste ervaring teweegbrengen
en deze die dat niet doen.
o Oplossing: een vagere definitie → Zintuigen = psychische functies die ons informatie
verschaffen over gebeurtenissen in de materiële wereld.
2. HET OOG
Overzichtstabel vanbuiten leren → structuur beter kennen!!!!
• Over dit zintuig is het meest geweten.
• We kunnen evolutie hier heel ver in terug gaan. Systemen zoals fotosynthese: energie
omzetten = voornaamste energiebron.
• Als u iets ziet is 20% gebaseerd op wat je ogen je vertellen. 80% is gecreëerd door andere
ervaringen.
• De neuronen komen niet rechtstreeks door optische input. We nemen stimuli aan bewerkt
door cortex.
2.1. DE STIMULUS: LICHT
LICHT
• = Specifiek soort elektromagnetische straling.
o = Vorm van energie zoals radiogolven, micorgolven,…
• In psychologie verwijst dit voornamelijk wat we kunnen zien.
o Licht = smal strookje van spectrum dat we met ogen kunnen waarnemen
• Golflengte zichtbaar voor mensen: +/- 380 - 760 nm.
2
VUB Psychologie Discord
,Amelie De Kerf – Psychologie VUB
o Hoe onderscheid uv van wat wij kunnen zien als licht? UV
• Hoe groter de golflengte, hoe lager de frequentie (lichtsnelheid = constant).
o Tegenovergestelde zaak
o Infrarood: de golflengte van rood is groot, de frequentie dus zeer laag. Infra
betekent ‘onder’. Het gaat dus over licht met een frequentie die nog lager is
dan die van rood.
o Ultraviolet: de golflengte van violet is al zeer hoog. Ultraviolet wijst dus op ligt
met een frequentie die nog hoger is dan bij violet.
o Infra en ultra verwijzen dus naar de frequentie.
▪ Infra: onder, rood
▪ Ulta: boven, violet
o 50% van het licht dat uit de zon vertrekt zit in frequentie van 400-700. Als we
alle kleuren al kunnen zien die afgebeeld staan op de foto dan zien we al de
helft van de kleuren.
• Figuur: Vogels zien niet deze kleuren want zij zien een ander soort
kleuren die wij niet kunnen zien. Onze effe kleuren zien vogels vaak
als een heel patroon van kleur omdat ze een andere range kleuren
kunnen zien. Alle diersoorten kunnen een andere
range/bandbreedte van kleuren zien.
→ Spectrum voor vogels en dieren is anders dan bij ons
• De zon stuurt deeltjes op ons af. Vergelijkbaar met een soort kanon
dat miljarden pingpongballetjes op ons afstuurt. Deze deeltjes (fotonen) hebben geen
kleur. Wat kleur creëert is de golflengte. De materialen waar de ‘pingpongballetjes’ op
reflecteren, nemen een aantal kleuren op en reflecteren er een aantal terug. Het zijn de
kleuren die teruggekaatst worden die wij kunnen zien.
3
VUB Psychologie Discord
, Amelie De Kerf – Psychologie VUB
KLEUR
• Kleur heeft een...: 3 kwaliteiten
o Tint (bepaald door golflengte)
▪ Golven 1: Fysieke eigenschap: bepaald door golflengte, 2 lichtgolven zijn
even groot maar linker kant heeft een lagere frequentie dan rechter kant
(linker zou roder zijn en rechter zou blauwer zijn
o Intensiteit of helderheid (hoeveel fotonen worden afgeschoten op ons netvlies)
▪ Golven 2: 2 lichtgolven met zelfde frequentie (even veel toppen
binnen zelfde afstand) maar waar ze bij eerste toppen hoger zijn als
tweede, deze kwaliteit noemen we intensiteit
▪ Rood licht kan heel fel zijn maar ook heel zacht
▪ Intensiteit en licht kunnen beiden vervat zitten in een licht vb. een
heel intens rood licht hebben (te maken met frequentie en amplitude)
o Verzadiging (mate van zuiverheid golflengtes)
▪ een mengeling van golflengtes wordt vaak op je afgeschoten. Hoe
meer van die fotonen (‘pingpongballetjes’) een zelfde golflengte
hebben, hoe groter de verzadiging.
▪ in welke mate is de golflengte zuiver
▪ Golven 3: zuivere golf, 1 frequentie maar op deze golf zitten nog
lagere golven verpakt
1.
2.
3.
• Foto:
o Bovenste balk: lagere helderheid, neemt dit waar als iets donkerder licht
o Onderste: verzadiging naar beneden halen, mattere kleur
4
VUB Psychologie Discord
