Samenvatting
Samenvatting Inleiding tot de geschiedenis v/d Vroegmoderne Tij (A002680A)
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een samenvatting van de geziene leerstof -> de zelfstudie hoofdstukken zijn niet samengevat
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis van deVroegmoderne Tijd
Deel 1: Staten en hun evoluties
1. Staatsvormingsprocessen
1.1. Gedaantes van de staat
1.1.1. Staat?
- Organisatorische eenheid
- Basis: grondgebied
- Mensen die erop leven
- Mensen ondergeschikt aan centraal gezag
- Centraal gezag bestuurt territorium en mensen
- Centraal gezag is gelegitimeerd door rechtstelsel
- Rechtstelsel regelt interne politieke verhoudingen
- Drie staatsmonopolies:
o Uitvaardigen regels (competitie tussen staten en kerk -> alleen geloof niets anders)
o Gebruik geweld (alleen de staat, niemand anders “wettige zelfverdediging”)
o Opleggen belastingen (alleen de staat)
o (Controle door rechtspraak)
- Soeverein (volkenrechtelijk erkend)
1.1.2. Verschijningsvormen?
- Stadstaat, vb. Hamburg (niet erfelijk)
- Vorstendom, monarchie:
o Dynastiek, vb. Frankrijk en Engeland (macht bij de familie)
o Electief en voor het leven (Tsjechië en Polen)
o Geestelijk, vb. prinsdom Luik
- Republiek, vb. Verenigde Provinciën (heeft andere veroverd)
- Federaties van soevereine staten, vb. Heilig Roomse Rijk (kleine staten samen beslist om
federatie te verenigen)
- Samengestelde staten, vb. imperium Karel V (dezelfde staatshoofs, gedeeld door alle componenten
v/d stad) -> Verenigd Koninkrijk: Wales, Schotland, Noord-Ierland, Engeland = dezelfde staatshoofd
1.1.3. Evolutie?
- Omstreeks 1500: in Europa ca. 500 onafhankelijke staatkundige eenheden
- Omstreeks 1900: ca. 25 (Duitse eenmaking, unificatie/schaalvergroting, opsplitsing Verenigde
Provinciën)
1.2. De Militaire Revolutie en de staat
MR = technologische vooruitgang (o.a buskruit)
1.2.1. Gevolgen op militair en bouwkundig vlak
- “tracé italien”, aarden wallen en baksteen (italiaanse oorlogen tussen stadsstaten)
- Lange belegeringen, opgang infanterie en artillerie
- Techniciteit van de oorlogvoering (ruiterij verandert naar een staande leger + training in de winter/
vechten in de lente en in de herfst naar huis)
-
,1.3. Geld, geld en nog meer geld
- Kost militaire evolutie voor de vorst? Wie meer geld heeft, wint de oorlog
- Inkomsten: domein, inkomsten uit regalia, kolonies (Quinto Real), leningen, belastingen,
1.4. Een standenmaatschappij
- Drie standen: clerus (oratores), adel (bellatores) en “derde stand” (laboratores)
- Adel: maatschappelijke positie; privilegies; evoluerende rol
- Steden: evoluerende rol
- “Staten”, “cortes”, “états”; samenstelling niet overal gelijk
- Vorst = primus inter pares; gevolgen staatsvorming en Militaire Revolutie, centralisatie
- “Noblesse d’épée” vs “noblesse de robe”, sociale mobiliteit
- Nieuwe rol Derde Stand: administratieve, religieuze en economische elite
1.5. De gecentraliseerde ambtenarenstaat
- New Monarchy
- Ontwikkeling instellingen en vorstelijke wetgeving
- Niet langer edelen maar juristen
- Professionalisering (ontstaan universiteiten)
- Bureaucratisering
- Specialisering
- Vorstelijk centralisme en dominantie vs bottom-up maatschappelijke noden
o Vb. handelaars
o Vb. professionele rechtsbedeling
2. De eeuw van Habsburg
2.1. Van Bourgondische Nederlanden tot Spaans-Habsburgs wereldrijk
- Huis van Dampierre
o Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen
o Territorium graafschap Vlaanderen: Kroon – en Rijks-Vlaanderen
- Margaretha van Male x Filips de Stoute = zeer interessante partij
o De Bourgondische hertogen: verwerven van steeds meer gebieden – Middenrijk
- Habsburg: Filip de Schone (1478/1493-1506 x Johanna van Castilië (“de Waanzinnige”)
o Isabella van Castilië – Ferdinand van Aragon 1569
- Karel, 1500/1515 -1555
o Landsheer der Nederlanden 1515
o Koning van Castilië (en kolonies) 1516
o Koning van Aragon 1516 want Ferdinand sterft dan
o “Hausmacht” + keizer van het Heiligs Roomse Rijk 1519
- Karel: in 1519 universeel erfgenaam: Bourgondië – Castilië – Aragon – Hausmacht
- In 1519: verkiezing keizer Heilig Roomse Rijk
2.2. Ambities en mislukkingen van een wereldheerser
2.2.1. Hoofdlijnen
- Verdedigen Christendom (“Plus Ultra”) (vijanden van buitenaf en binnenin)
- Wereldlijk leiderschap: koning der koningen
- Vrijwaring dynastiek-patrimoniale belangen Habsburg
,2.2.2. Vijanden
- Ottomanen en Arabieren -> Val van Constantinopel
o +/- 10 jaar aan de grens van Hongarije: dichtbij belangrijke westerse centra:
Venetië en Wenen
o Süleyman de Magnifieke: grote culturele belangstelling en administratieve
hervormingen -> 3 continenten verspreid
o Belgrado 1521: toegangspoort Hongarije
Slag bij Mohacs (1526): Lodewijk Hongarije & Maria van Habsburg
o Wenen 1529 en 1532: expansie in westelijke richting stopt
o Noord-Afrikaanse islamstaten
Succes: campagne tegen Tunis
Tegenslag: Algiers door stormweer en hevig Arabisch weerwerk leidt tot
een fiasco
- Frankrijk -> na de dood van Lodewijk XI = Frankrijk + Picardië, Anjou, de Provence en
Bourgondië
o Eind 15de eeuw: één van de rijkste staten
o 5 Franse-Spaanse oorlogen:
1521 – 1526: nederlaag Frans I -> Doornik & Milaan
1526 – 1529: Liga van Cognac -> beëindigd door Damesvrede van
Kamerijk
1536 - 1539: Ottomanen + Duitse protestanten (bondgenoten van FransI)
1541 – 1544: Ottomanen + Duitse protestanten, hertogdom Gelre
1552 – 1559: vernieling Binche, Saint-Quentin 1557, vrede 1559
- Tudor en Habsburg
o 1ste Turdormonarchie na Rozenoorlog 1455 – 1485
o Hendrik VII (1485 – 1509)
o Hendrik VIII (1509 – 1547):
1ste vrouw: Catherina van Aragon -> scheiding want geen mannelijke
opvolger
Dochter: Mary I -> Troonopvolger na Edward VI (1553 – 1558) (x
Filip van Spanje en sterke invloed van katholicisme “Bloody Mary” + kinderloos)
Annulatie 1533 (aartsbisschop Cranmer)
Leidt tot Engelse Reformatie: Act of Supremacy 1534 (Koning is
hoofd van de kerk, dus een staatskerk)
Toenemend despotisme; Treasons Act: executie Thomas More
2de vrouw: Anna Boleyn -> onthoofd omwille van overspel
Dochter: Elisabeth I -> Troonopvolger na Mary I (1558 – 1603)
3de vrouw: Jane Seymour
Zoon: Edward VI -> 1ste troonopvolger: 1547 – 1553 (calvinistische
invloeden + korte periode aan de macht)
, 2.3. Karel V en het bestuur van zijn landen
- Middeleeuws:
o Samengesteld patrimonium
o Ambulant (geen hoofdstad):
29% Castilië
26% Nederlanden
24% Heilig Roomse Rijk
10% Aragon
9% buiten eigen territorium
2% Italiaanse bezittingen
o Keizerschap (politiek, religieus, …)
- Modern:
o Territorium:
Transactie van Augsburg (1548): bracht alle Nederlanse landen samen in
de Bourgondische Kreits
Pragmatieke Sanctie (1549)
o Creatie van instellingen:
Overkoepelend voor het imperium: Raad van State
Raad voor de Indiën, ca. 1520 – 1525
In de Nederlanden
Hoofdstad Brussel 1531
Collaterale Raden 1531:
o Raad van State (buitenlandse zaken en oorlogen / belangrijkste
orgaan en bestond uit 12 hoge edelen afkomstig uit het zuiden)
o Geheime Raad (juridische adviescollege, bestond uit
beroepsambtenaren en rechtsgeleerden / binnenlandse zaken en
justitie)
o Raad van Financiën (drie hoge edelen, bijgestaan door
verschillende financiële deskundigen / overheidsfinanciën en het
beheer van de vorstelijke domeinen)
Permanente landvoogdij (virrey, onderkoning)
Gewestelijke gouverneurs
o Machtsverhoudingen (adel, steden, …)
Comuneros (1520 – 1522)
Gent (1537 – 1540) “Spanjaardenkasteel”
2.4. Een gecontesteerde Pax Hispanica
2.4.1. Filips II, heerser van een wereldrijk
- Erfenis Karel V: Castilië en Castiliaanse bezittingen in de Nieuwe Wereld, Aragon,
Sardinië, Sicilië, Napels, Milaan en de Nederlanden
- 1580: bezitting van Portugal en Portugese koloniale bezittingen
- Mislukte poging om Engeland te verwerven: Mary Tudor bleef kinderloos
- Koloniale bezittingen levert veel geld op: goud en zilver
2.4.2. De controle over de Middellandse Zee
- 1570: Cyprus -> bleef in de handen van de Ottomanen
- 1571: Lepanto -> veroverd maar Ottomaans overwicht blijft
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahabdelmawgoud. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen