Dit is een volledige samenvatting van de lessen consumentenrecht van professor Steennoot. Enkel dit document heb ik gebruikt om te leren voor het examen.
Doel van het vak
Bescherming van de “consument” in de verhouding tot ondernemingen
o Analyse van de bestaande regelgeving
o Toepassing van bestaande regelgeving
o Kritische reflectie
Boek VI WER (o.m. onrechtmatige bedingen, overeenkomsten op afstand) + bepaalde
“bijzondere” wetgeving (o.m. wettelijke garantie)
(niet boek VII WER → privaat bankrecht)
Evenwicht vinden tussen rechtmatige belangen van de consument en rechtmatige belangen van de
onderneming.
Cursus:
Geen boek
Slides + nota’s
Te kennen voor het examen:
o Wat behandeld wordt in de les
o Arresten Hof van Justitie (vermeld op slides): enkel te kennen in de mate waarin ze
behandeld worden in de les
Je moet geen namen van arresten kennen! Je moet enkel weten wat het HvJ
omtrent een bepaalde regel heeft beslist. Dus geen datum, naam of nummer
kennen.
Bijkomende documentatie op Ufora → niet te kennen voor examen, dit is bijkomende
informatie
Wetgeving
Meestal codex WER, boek VI
Gebruik tijdens de lessen en examen
Elke tekst van regelgevende aard mag op het examen gebruikt worden
Onderlijnen of markeren van de tekst mag; cijfers, letters of tekens aanbrengen mag niet
Examen
Mondeling (normalerwijze met schriftelijke voorbereiding)
Vragen over 3 thema’s: meestal 3 verschillende vragen op examen
Beoordeling: kennis, (kritisch) inzicht, structuur
Gebruik van alle nationale en Europese wetgeving is toegelaten
1
,CONSUMENTENRECHT (IN DE EU)
INLEIDING
(OMZETTING) EU-RECHT
Meeste regelen inzake consumentenrecht zijn de omzetting van EU-richtlijnen
o Als je het Belgische consumentenrecht kent, ken je grotendeels het Europese
consumentenrecht
o Het consumentenrecht is niet in alle lidstaten van de EU identiek, maar wel gelijkaardig
Omzetting geschiedde in
o (hoofdzakelijk) Boek VI WER
Boek VI bevat de meeste regelen inzake consumentenbescherming
Voorheen Wet Handelspraktijken (1991) / Wet Marktpraktijken (2010)
o OBW (oud BW)
Bv. wettelijke garantieregeling
o Afzonderlijke wetgeving
Bv. Wet minnelijke invordering
Belangrijke rol weggelegd voor Hof van Justitie
o Wanneer een Belgische regel de omzetting vormt van een Europese regel (dat is meestal
het geval), dan moet je telkens rekening houden met richtlijnconforme interpretatie. Dat
betekent dat je rekening moet houden met de interpretatie die het HvJ aan de regel
heeft gegeven.
HOOG BESCHERMINGSNIVEAU
Europese rechtsgrond regelen consumentenbescherming
o Harmonisatie met het oog op de realisatie van de interne markt (art. 114 VWEU)
o Bescherming van de economische belangen van consument (art. 169 VWEU)
Art. 169 VWEU = algemene regel → mogelijkheid om regelen vast te stellen op
Europees niveau die de economische belangen van de consument beschermen
Art. 169 VWEU bepaalt dat lidstaten in dat geval steeds de mogelijkheid moeten
behouden om additionele bescherming te voorzien. Wanneer men op Europees
niveau een richtlijn gaat vaststellen met als doel de bescherming van de
consument en men steunt zich op de rechtsgrond voorzien in art. 169 VWEU dan
zal die richtlijn noodzakelijkerwijze minimaal geharmoniseerd zijn. Dan ga je de
lidstaten altijd nog de mogelijkheid moeten geven om in een additionele
bescherming te gaan voorzien.
Maar richtlijnen van de laatste jaren zijn gebaseerd op maximale harmonisatie.
Waarom gaat men het consumentenrecht eerder maximaal willen harmoniseren,
dan minimaal? om een zo gelijk mogelijk speelveld te hebben in de verschillende
landen.
Minimale harmonisatie impliceert dat elke lidstaat nog bijkomende
beschermingsmaatregelen kan gaan nemen. Probleem voor onderneming? Ze
zullen meer kosten moeten maken om in overeenstemming te zijn met regelen
2
, van consumentenrecht. Ander probleem: je moet op de hoogte zijn van regelen
in alle landen als je ook buiten België actief wil zijn.
Maximale harmonisatie is in het voordeel voor de realisatie van de interne
markt, want dat zorgt ervoor dat ondernemingen geen bijkomende kosten
moeten maken om te kijken of er in andere rechtsstelsels andere regelen gaan
gelden. Voor de consument zorgt dit voor rechtszekerheid (confident consumer
argument = de consument mag erop vertrouwen dat hij identiek dezelfde
bescherming gaat genieten in alle lidstaten van de Unie).
Maximale harmonisatie is enkel mogelijk ogv artikel 114 VWEU
Artikel 114 VWEU laat toe om wetgeving te harmoniseren met het oog
op die realisatie van die interne markt. Dat kan je dus ook doen met
regelen van consumentenrecht. Maar zegt artikel 114 VWEU als je dit
doet, dan moet je daarbij rekening houden met een hoog
beschermingsniveau.
Waarom is het belangrijk dat men bij een maximale organisatie uitgaat
van een hoog beschermingsniveau? Je zou in een situatie gaan komen
dat lidstaten van de EU die een sterk uitgewerkt consumentenrecht
hebben, ingevolge die harmonisatie zouden worden gedwongen om de
bestaande consumentenbescherming te gaan afbouwen. Nadeel
maximale harmonisatie: je kan als lidstaat niet meer bescherming bieden
binnen het geharmoniseerde gebied. Het is al meermaals gebeurd dat
België de bestaande bescherming een beetje heeft moeten reduceren
omwille van het feit dat een materie plots op Europees niveau maximaal
geharmoniseerd wordt met een iets lager beschermingsniveau dan in
België gold.
o Vereiste van een hoog beschermingsniveau = centraal in het kader van harmonisatie van
regelen van consumentenrecht
Artikel 12 + 114 VWEU
Artikel 38 Handvest Grondrechten EU
Herhaald in Europese richtlijnen
Basisbeginselen in rechtspraak van het Hof van Justitie: HvJ bewaakt het hoog
beschermingsniveau
3
, HARMONISATIE
Verordeningen (zelden) en richtlijnen
Minimale harmonisatie
Minimale bescherming, doch additionele bescherming is mogelijk
o Additionele bescherming is enkel mogelijk binnen de algemene grenzen van principes
van vrij verkeer
o Additionele bescherming is een kost. Ondernemingen in andere lidstaten krijgen het
moeilijker om hun producten in België op de markt te brengen.
o Additionele bescherming is over het algemeen een inperking van het vrij verkeer. Maar
inperkingen van het vrij verkeer kunnen gerechtvaardigd worden om redenen van
algemeen belang. Bescherming van de consument is zo een regel van algemeen belang.
Maar het is belangrijk dat die maatregel ook proportioneel is, dwz dat het niet mogelijk is
om hetzelfde doel (nl. bescherming van de consument) te bereiken met een maatregel
die minder ingrijpt in het vrij verkeer. Als je hetzelfde doel kan bereiken via een
maatregel die het vrij verkeer van goederen of diensten minder zou gaan inperken, dan
heb je een probleem met de proportionaliteitsvereiste.
Verenigbaarheid met Europees recht beoordelen op grond van het primaire verdragsrecht
(desgevallend Dienstenrichtlijn)
o Inperking van vrij verkeer enkel gerechtvaardigd indien
Doelstelling van algemeen belang
Pertinentiecriterium
Proportionaliteitstoets: maatregel moet proportioneel zijn
(HvJ 16 december 2008, C-205/07, Lodewijk Gysbrechts)
= het ging over een Belgische regel: vroegere regeling inzake overeenkomsten op afstand.
Waarbij de Belgische wet bovenop de richtlijn bepaalde dat het verboden was om gedurende de
bedenktermijn een betaling van de consument te eisen. Die termijn bij goederen op afstand
begint te lopen vanaf de levering.
Dat verbod betekende dat ondernemingen verplicht waren om eerst de goederen te leveren, dan
nog 7d moesten wachten en pas dan betaling konden eisen van de consument. Die bescherming
lag niet vervat in de Europese richtlijn, dat was een typische Belgische regel.
Gaat dat toenmalige Belgische verbod in strijd zijn met de principes inzake vrij verkeer?
HvJ gaat nagaan:
1) is dat een inperking van het vrij verkeer? Maakt dat het moelijker voor ondernemingen uit
andere lidstaten om in België goederen te verkopen: ja, dat creëert een kost voor die
ondernemingen.
2) Maar beperkingen van het vrij verkeer kunnen gerechtvaardigd worden om redenen van
algemeen belang, waaronder de bescherming van de consument. Zo een verbod om betaling
te eisen binnen de bedenktermijn is dat een reden van algemeen belang? Ja, dit beschermt de
consument, dus doelstelling van algemeen belang.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studenterechten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,39. Je zit daarna nergens aan vast.
