2022 - 2023
1. HET SYSTEEM VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN....................................................................................................... 4
1.1. INLEIDING.................................................................................................................................................................... 4
1.2. DE BALANS...................................................................................................................................................................5
1.2.1. De balans: Actief = Passief...................................................................................................................................5
1.2.2. Indeling van de balans in rubrieken.....................................................................................................................6
1.2.3. Wijzigingen in de werkmiddelen (wm) en financieringsmiddelen (fm)...............................................................6
1.3. DE BALANSREKENINGEN..................................................................................................................................................8
1.3.1. Splitsing van de balans in rekeningen.................................................................................................................8
1.3.2. Boekingsregels van balansrekeningen (!!)...........................................................................................................8
1.3.3. Verschilpunten tussen balans en rekening..........................................................................................................9
1.3.4. Het afsluiten (= salderen) van de balansrekeningen...........................................................................................9
1.3.4.1. Het afsluiten (= salderen) van actiefrekeningen............................................................................................................9
1.3.4.2. Het afsluiten (=salderen) van passiefrekeningen...........................................................................................................9
1.4. DE RESULTATENREKENINGEN......................................................................................................................................... 10
1.4.1. Het resultaat van het boekjaar als verschil tussen opbrengsten en kosten......................................................11
1.4.2. De bestemming van het resultaat (= resultaatverwerking)..............................................................................12
1.4.3. Boekingsregels van resultatenrekeningen.........................................................................................................13
1.5. HET MINIMUM ALGEMEEN REKENINGENSTELSEL (ZIE BIJLAGE MAR)......................................................................................15
1.6. JOURNAAL EN GROOTBOEK............................................................................................................................................17
1.7. DE PROEF- EN SALDIBALANS..........................................................................................................................................18
2. REGISTRATIE VAN DE COMMERCIËLE ACTIVITEITEN EN DE FINANCIËLE ACTIVITEITEN IN DE
HANDELSONDERNEMING......................................................................................................................................... 19
2.1. AANKOPEN HANDELSGOEDEREN.....................................................................................................................................19
2.1.1. De aankoopfactuur............................................................................................................................................19
2.1.2. De creditnota.....................................................................................................................................................19
2.1.3. Schema van factuurberekening (!!!!!!!!! Van buiten kennen)...........................................................................20
2.1.4. Aankoopfactuur met aankoopkosten................................................................................................................20
2.1.5. Afzonderlijk gefactureerde aankoopkosten......................................................................................................20
2.1.6. AF met handelskorting.......................................................................................................................................21
2.1.7. AF met terugstuurbare verpakking....................................................................................................................22
2.1.8. AF met financiële korting...................................................................................................................................22
2.1.9. Aankopen diensten en diverse goederen ( GEEN HG kijken naar groep 61)....................................................23
2.1.10. Aankopen van MVA.........................................................................................................................................23
2.1.11. Intracommunautaire verwerving.....................................................................................................................23
2.1.12. Btw verlegd......................................................................................................................................................24
2.2. VERKOPEN HANDELSGOEDEREN......................................................................................................................................25
2.2.1. De verkoopfactuur (VF)......................................................................................................................................25
2.2.2. De creditnota.....................................................................................................................................................25
2.2.3. Schema van factuurberekening (zie hoofdstuk 2.1.).........................................................................................25
2.2.4. Verkoopfactuur met verkoopkosten..................................................................................................................25
2.2.5. Afzonderlijk gefactureerde verkoopkosten........................................................................................................25
2.2.6. VF met handelskorting.......................................................................................................................................26
2.2.7. VF met terugstuurbare verpakking....................................................................................................................26
2.2.8. VF met financiële korting...................................................................................................................................26
2.3. VOORRAADWIJZIGINGEN HANDELSGOEDEREN....................................................................................................................27
4. STUDIE VAN DE ACTIVA (= BEZITTINGEN EN VORDERINGEN IN DE BALANS)..........................................................30
4.2. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA (ZIE EERST 4.3.)....................................................................................................................31
1
,2022 - 2023
4.2.1. Definitie..............................................................................................................................................................31
4.2.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................31
4.2.3. boekhoudkundige registratie van de verwerving..............................................................................................33
4.2.4. Boekhoudkundige registratie van een waardewijziging...................................................................................33
4.2.4.1. Waardedaling..............................................................................................................................................................33
IVA met een beperkte gebruiksduur....................................................................................................................................33
IVA met een onbeperkte gebruiksduur...............................................................................................................................34
4.2.4.2. Herwaardering............................................................................................................................................................34
Opmerking: terugname van waardeverminderingen op IVA met een onbeperkte gebruiksduur........................................34
4.2.5. boekhoudkundige registratie van de realisatie van IVA....................................................................................35
4.3. MATERIËLE VASTE ACTIVA.............................................................................................................................................35
4.3.1. Definitie – The tangibles of the enterprise........................................................................................................35
4.3.2. Situering in de balans en het MAR....................................................................................................................35
4.3.3. Boekhoudkundige registratie van de verwerving..............................................................................................37
MVA – aanschaffing bij derden................................................................................................................................................37
MVA – aanschaffing door eigen werken...................................................................................................................................37
4.3.4. Boekhoudkundige registratie van een waardewijziging...................................................................................38
4.3.4.1. Waardedaling..............................................................................................................................................................38
MVA met een beperkte gebruiksduur.................................................................................................................................38
MVA met een onbeperkte (= oneindige) gebruiksduur.......................................................................................................40
4.3.4.2. Herwaardering............................................................................................................................................................40
MVA met een onbeperkte gebruiksduur.............................................................................................................................41
MVA met een beperkte gebruiksduur.................................................................................................................................41
4.3.5. Buitengebruikstelling van MVA.........................................................................................................................43
4.3.6. Boekhoudkundige registratie van de realisatie van MVA (!!! Examenvraag)...................................................44
4.4. VORDERINGEN OP MEER DAN 1 JAAR (> 1 JAAR) (ZIE EERST 4.7.)........................................................................................44
4.4.1. Definitie..............................................................................................................................................................44
4.4.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................44
4.6. VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING (BIU).........................................................................................................45
4.6.1. Definitie..............................................................................................................................................................45
4.6.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................45
4.6.3. Waardering........................................................................................................................................................46
4.6.3.1. 30 (grondstoffen), 31 (hulpstoffen), 34 (handelsgoederen) en 35 (onroerende goederen bestemd voor verkoop (AK))
worden gewaardeerd tegen:....................................................................................................................................................46
4.6.3.2. 33 (gereed product) en 35 (onroerende goederen bestemd voor verkoop – productie) worden gewaardeerd tegen:
................................................................................................................................................................................................. 49
4.6.3.3. 32 (goederen in bewerking)........................................................................................................................................49
4.6.3.4. 37 (bestellingen in uitvoering).....................................................................................................................................50
4.7. VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE 1 JAAR (≤ 1 JAAR )..........................................................................................................50
4.7.1. definitie..............................................................................................................................................................50
4.7.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................50
4.7.3. Boekhoudkundige registratie van het ontstaan van de vordering....................................................................51
4.7.4. boekhoudkundige registratie van een waardedaling........................................................................................51
4.7.5. niet betaling van een wissel op vervaldag.........................................................................................................52
4.8. GELDBELEGGINGEN......................................................................................................................................................53
4.8.1. Definitie..............................................................................................................................................................53
4.8.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................54
4.8.3. Boekhoudkundige registratie van de verwerving..............................................................................................55
4.8.4. Boekhoudkundige registratie van een waardedaling........................................................................................55
4.8.5. Boekhoudkundige registratie van de realisatie:................................................................................................56
4.9. LIQUIDE MIDDELEN......................................................................................................................................................56
2
,2022 - 2023
4.9.1. Definitie..............................................................................................................................................................56
4.9.2. Situering in de balans en MAR...........................................................................................................................56
4.9.3. Boekhoudkundige registratie van de verwerving..............................................................................................57
4.9.4. (Boekhoudkundige registratie van een waardedaling).....................................................................................57
4.9.5. Interne overboekingen (58) (!!! Sowieso op het examen).................................................................................57
3
,2022 - 2023
1. Het systeem van het dubbel boekhouden
1.1. Inleiding
Een onderneming bestaat uit: werkmiddelen, financieringsmiddelen en activiteiten
Werkmiddelen: de actiefzijde van de balans (vaste en vlottende activa)
Een voorbeeld van een WM is een gebouw, voorraad (grondstoffen, handelsmiddelen), kasgeld, meubilair,
klanten, …
Financieringsmiddelen: de passiefzijde van de balans (eigen en vreemd vermogen)
Hetgeen waarmee je uw WM financiert. O.a. kapitaal, leningen, (betalingsuitstel) bij leveranciers, …
Activiteiten: hoofd- en nevenactiviteiten
Er zijn bedrijfs- en financiële activiteiten; een vb. van een BA in een handelsvennootschap is het aan- en
verkopen van goederen. Een vb. van een FA is het lenen en beleggen van geld.
Deze 3 zaken moeten vervolgens geregistreerd worden op systematische wijze 1 (= volgens het systeem van
dubbel boekhouden), hiervoor bestaat er een wettelijke regeling vastgelegd in het KB van 29/4/2019 WW
Hierin wordt er vastgelegd dat een bedrijf boekhoudkundig 3 zaken moet kunnen voorleggen:
De balans: is een momentopname van de vermogenstoestand van de onderneming
BJ = 12 maanden boekhoudkundige activiteit kan samenvallen met kalenderjaar (2x per BJ balans opstellen
De resultatenrekening: resultaat (winst of verlies) van een onderneming
Uit de activiteiten ontstaan opbrengsten & kosten deze zijn terug te vinden in de RR op het einde van het BJ
(het resultaat = winst als K < O & verlies bij het omgekeerde)
De toelichting: bijkomende details
RR en B zijn vrij summier vandaar ook een toelichting
Definitie boekhouden:
1
We registreren op systematische wijze om o.m. de aandeelhouders in een bedrijf inzicht te verschaffen in de
vermogenstoestand van de onderneming (= waarde werk- en financiëringsmiddelen)
4
,2022 - 2023
Het “houden van boeken” impliceert het registreren van documenten (gedagtekende
verantwoordingsstukken) m.b.t. verrichtingen die een invloed hebben op het vermogen en het resultaat van
de onderneming.
Vermogen = het totaal bezit aan geld, goederen, rechten en vorderingen na aftrek van
verplichtingen (schulden) (cf. balans)
Resultaat = netto omzet (opbrengst) min de bedrijfskosten. Het bedrijfsresultaat wordt ook wel de
bedrijfswinst, ondernemingswinst of het exploitatieresultaat genoemd winst (O>K) of verlies
(K>O)
1.2. De balans
1.2.1. De balans: Actief = Passief
Voorbeeld: De heer De Brabandere werkte tot voor kort in een grote garage. Op 02.04.x0 richt hij zelf zijn eigen zaak op,
de garage nv Debrabandere. Er zullen auto’s worden hersteld en tweedehandswagens verkocht. Bij het opstarten van
zijn zaak brengt De Brabandere vanuit zijn privé-vermogen een aantal werkmiddelen in zijn zaak in. Telkens wordt de
manier waarop ze gefinancierd zijn, vermeld. Het werkhuis heeft een waarde van 125.000 EUR en werd gefinancierd
met eigen vermogen en met een lening aangegaan bij ING van 50.000 EUR, looptijd 15 jaar. In de degelijk uitgeruste
werkplaats treffen wij installaties aan voor 12.500 EUR. Net zoals het kantoormeubilair, waarde 5.000 EUR, werd het
met eigen middelen gefinancierd. De Brabandere stelde ook 7.500 EUR geld ter beschikking van zijn zaak. Het koffertje
in het kantoor bevat 1.000 EUR wisselgeld en de resterende 6.500 EUR is beschikbaar op de zichtrekening bij ING.
Patrimonium van garage nv Debrabandere
Werkmiddelen/ bezittingen + vorderingen Financieringsmiddelen/ schulden
= middelen ter beschikking gesteld door eigenaar(s) = EV &
middelen ter beschikking gesteld door derden = VV
Werkhuis – 125000 Aan eigenaar De Brabandere 1000002
= middelen ingebracht in de vennootschap vanuit het eigen
privépatrimonium
Installaties – 12500 Aan ING 50 000
Kantoormeubilair – 5000
Bank R/C – 6500
Kas - 1000
De balans geeft de vermogenstoestand weer van een onderneming op een welbepaald moment
Vaste activa hebben een gebruiksduur van meer dan 1 jaar bv. werkhuis, meubiliair, installaties, …
2
100 000 = (125 000 – 50 000) + 12500 + 5000 + 6500 + 1000
5
, 2022 - 2023
Vlottende activa worden sneller liquide bv. geld in kas, op zichtrekening, klantentegoeden, voorraad, geldbeleggingen
! de passiefzijde geeft ons inzicht in de oorsprong/ herkomst van het vermogen & de actiefzijde in de aanwending ervan
Balans van nv DeBrabandere op het moment van oprichting (datum noteren gezien balans momentopname
is)
1.2.2. Indeling van de balans in rubrieken
- Activa zijn georganiseerd volgens een stijgende graad van liquiditeit als je kijkt van boven naar onder
- Passiva (van onder naar boven) stijgen met de duur van de schulden
- Oprichtingskosten = de kosten die gepaard gaan met oprichting, de erelonen voor notarissen, voor
bedrijfsrevisors, publicatierechten, …
- Vaste activa = IMVA (bv. merknaam, software onbelichaamd), FVA (bv. aandelen kopen van een andere
vennootschap met als doel een duurzame impact te hebben op het beleid van deze venn. moeder-,
zusterbedrijf)
1.2.3. Wijzigingen in de werkmiddelen (wm) en financieringsmiddelen (fm)
Voorbeeld: 03.04: aankoopfactuur (AF/1) ontvangen voor aankoop van computer bij NV Compu, bedrag
2.500 EUR + 21% BTW.
Deze AF valt uiteen in 3 delen:
- Een toename van de bezittingen m.b.t. computers t.w.v. 2500 euro (een stijging in de MVA)
- Een toename van de BTW-vordering t.a.v. de Staat t.w.v. 525 euro (stijging in de VLA & vorderingen > 1
j)
- Een toename van de schulden t.a.v. de leverancier t.w.v. 3025 euro (stijging VV, schulden hoogstens 1j
& leveranciersschulden) (de waarde van deze computer is inclusief btw)
6
