Psychologie
Inhoud
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?........................................................................................................9
1.1.1 Psychologie het is meer dan je denkt..................................................................................................9
1.1.1.1 Drie soorten psychologen.............................................................................................................9
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie............................................................................................................9
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie................................................................9
1.1.3.1 Wat is kritisch denken?...............................................................................................................10
1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?............................................................10
1.2.1 Het biologische perspectief...............................................................................................................10
1.2.1.1 Het moderne biologische perspectief.........................................................................................10
1.2.1.2 Twee studiegebieden..................................................................................................................10
1.2.2 Het cognitieve perspectief.................................................................................................................12
1.2.2.1 Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring.........................................................12
1.2.2.2 De erfenis van Wundt: het structuralisme..................................................................................12
1.2.2.3 Gestalts reactie: ‘Het geheel, niet de delen’...............................................................................12
1.2.2.4 James en de functie van geest en gedrag...................................................................................12
1.2.2.5 Het moderne cognitieve perspectief...........................................................................................12
1.2.3 Het behavioristische perspectief.......................................................................................................12
1.2.4 Het whole-person perspectief...........................................................................................................12
1.2.4.1 Psychodynamische psychologie..................................................................................................12
1.2.4.2 Humanistische psychologie.........................................................................................................13
1.2.4.3 Psychologie van karaktertrekken en temperament....................................................................13
1.2.5 Het ontwikkelingsperspectief............................................................................................................13
1.2.6 Het socioculturele perspectief...........................................................................................................13
1.2.7 Conclusie............................................................................................................................................13
2.1 Wat is het verband tussen genen en gedrag?...........................................................................................14
2.1.1 Evolutie en natuurlijke selectie..........................................................................................................14
2.1.1.1 Het bewijsmateriaal dat Darwin overtuigde...............................................................................14
2.1.1.2 Toepassing op de psychologie.....................................................................................................14
2.1.2 Genen en erfelijkheid.........................................................................................................................14
2.1.2.1 Chromosomen, genen en DNA....................................................................................................14
2.1.2.2 Genetische verklaringen voor psychologische processen...........................................................14
2.1.3 Epigenetica........................................................................................................................................14
1
, 2.1.3.1 Hoe levenservaringen het epigenoom veranderen.....................................................................15
2.2 Hoe is de interne communicatie van het lichaam geregeld?....................................................................15
2.2.1 Het neuron: de bouwsteen van het zenuwstelsel..............................................................................15
2.2.1.1 Soorten neuronen.......................................................................................................................15
2.2.1.2 Hoe neuronen werken................................................................................................................15
2.2.2 Plasticiteit.........................................................................................................................................17
2.2.3 Het zenuwstelsel................................................................................................................................17
2.2.3.1 Het centrale zenuwstelsel...........................................................................................................17
2.2.3.2 Het perifere zenuwstelsel...........................................................................................................18
2.2.4 Het endocriene stelsel / hormoonstelsel...........................................................................................18
2.3 Hoe produceren de hersenen gedrag en psychische processen...............................................................18
2.3.1 De drie lagen in de hersenen.............................................................................................................18
2.3.1.1 De hersenstam en zijn buren......................................................................................................18
2.3.1.2 Het limbische systeem: herinneringen, emoties en motivatie....................................................19
2.3.1.3 De cerebrale cortex: de ‘denkhoed’ van de hersenen................................................................19
2.3.2 De kwabben van de cerebrale cortex................................................................................................19
2.3.2.1 De associatiecortex.....................................................................................................................19
2.3.2.2 Samenwerkende hersenen.........................................................................................................20
2.3.3 Cerebrale dominantie........................................................................................................................20
2.3.3.1 Verschillende verwerkingsstijlen.................................................................................................20
3.1 Wat is de relatie tussen sensatie en perceptie.........................................................................................21
3.1.1 Het systeem van perceptuele verwerking..........................................................................................21
3.1.1.1 De wat- en de waar-route in de hersenen..................................................................................21
3.1.1.2 Kenmerkdetectoren....................................................................................................................21
3.1.1.3 Twee complementaire processen...............................................................................................21
3.1.1.4 Perceptuele constanties..............................................................................................................21
3.1.1.5 Perceptuele blindheid en veranderingsblindheid.......................................................................21
3.1.2 Perceptuele ambiguïteit en vervorming............................................................................................22
3.1.2.1 Wat vertellen illusies over sensatie en perceptie?......................................................................22
3.3.3 Theoretische verklaringen voor perceptie.........................................................................................22
3.3.3.1 De Gestaltpsychologie................................................................................................................22
3.3.3.2 De Gestaltwetten van perceptuele ordening..............................................................................22
3.3.3.3 Concluderen door leren..............................................................................................................22
4.1 Hoe verklaart klassieke conditionering het leren?....................................................................................23
4.1.1 De kernpunten van klassieke conditionering.....................................................................................23
4.1.1.1 Verwervingsfase..........................................................................................................................23
4.1.1.2 Extinctie en spontaan herstel......................................................................................................23
2
, 4.1.1.3 Generalisatie en stimulusdiscriminatie.......................................................................................23
4.1.1.4 Conditionering van de hogere orde............................................................................................24
4.1.2 Toepassingen van klassieke conditionering.......................................................................................24
4.1.2.1 Het beroemde geval van ‘Little Albert’.......................................................................................24
4.1.2.2 Geconditioneerde voedselaversies.............................................................................................24
4.1.2.3 Biologische predispositie: uitdaging aan Pavlov..........................................................................24
4.1.2.4 Klassieke conditionering in reclames..........................................................................................24
4.2 Hoe leren we nieuw gedrag door operante conditionering?....................................................................25
4.2.1 Skinners radicale behaviorisme.........................................................................................................25
4.2.2 Principes van operante conditionering: bekrachtiging.......................................................................25
4.2.2.1 Bekrachtigingstechnologie: de Skinner-box................................................................................25
4.2.2.2 Gradaties van bekrachtiging.......................................................................................................25
4.2.2.3 Continue versus intermitterende bekrachtiging.........................................................................25
4.2.2.4 Primaire en secundaire bekrachtigers.........................................................................................26
4.2.2.5 Token economies........................................................................................................................26
4.2.2.6 Het Premack-principe.................................................................................................................26
4.2.2.7 Bekrachtiging in verschillende culturen......................................................................................26
4.2.3 Het probleem van straf......................................................................................................................26
4.2.3.1 Gebruik en misbruik van straf.....................................................................................................26
4.2.4 Vergelijking tussen klassieke en operante conditionering.................................................................27
4.3 Hoe verklaart de cognitieve psychologie leren?.......................................................................................27
4.3.1 Inzichtelijk leren: Köhler en zijn chimpansees...................................................................................27
4.3.2 Cognitieve plattegronden: Tolman ontdekt wat er omgaat in het hoofd van de rat.........................27
4.3.3 Sociaal leren: Bandura’s uitdaging aan het behaviorisme.................................................................27
4.3.3.1 Leren door observatie en imitatie...............................................................................................28
4.3.3.2 Effecten van geweld in de media................................................................................................29
4.3.3.3 Leren door observatie toegepast op sociale problemen.............................................................29
4.3.4 Sociaal-constructivisme en ‘het nieuwe leren’..................................................................................29
5.1 Wat is het geheugen?...............................................................................................................................30
5.1.1 Metaforen voor het geheugen...........................................................................................................30
5.1.2 De 3 essentiële functies van het geheugen........................................................................................30
5.2 Hoe vormen we herinneringen?...............................................................................................................30
5.2.1 Het eerste stadium: sensorisch geheugen.........................................................................................30
5.2.1.1 De capaciteit en duur van het sensorisch geheugen...................................................................30
5.2.1.2 De structuur en functie van het sensorisch geheugen................................................................31
5.2.2 Het tweede stadium: het werkgeheugen...........................................................................................31
5.2.2.1 De capaciteit en duur van het werkgeheugen............................................................................31
3
, 5.2.2.2 Coderen en opslaan in het werkgeheugen..................................................................................31
5.2.2.3 De structuur en de functie van het werkgeheugen.....................................................................31
5.2.2.4 Verwerkingsniveaus in het werkgeheugen.................................................................................32
5.2.3 Het derde stadium: het langetermijngeheugen.................................................................................32
5.2.3.2 De structuur en functie van het langetermijngeheugen.............................................................32
5.2.3.3 De biologische basis van het langetermijngeheugen..................................................................32
5.3 Hoe halen we herinneringen terug?.........................................................................................................33
5.3.1 Impliciete en expliciete herinneringen..............................................................................................33
5.3.2 Herinneringscues...............................................................................................................................33
5.3.2.1 Impliciete herinneringen terughalen door middel van priming..................................................33
5.3.2.2 Het terughalen van expliciete herinneringen..............................................................................33
5.3.3 Andere factoren die van invloed zijn op het terughalen....................................................................34
5.3.3.1 Specificiteit van codering............................................................................................................34
5.3.3.2 Stemming....................................................................................................................................34
5.3.3.3 Prospectief geheugen.................................................................................................................34
5.4 Waarom laat ons geheugen ons soms in de steek?..................................................................................34
5.4.1 Vluchtigheid: de 1ste zonde.................................................................................................................34
5.4.1.1 Ebbinghaus en de vergeetcurve..................................................................................................34
5.4.2 Verstrooidheid...................................................................................................................................35
5.4.3 Blokkades...........................................................................................................................................35
5.4.4 Foute attributie..................................................................................................................................35
5.4.5 Suggestibiliteit...................................................................................................................................35
5.4.6 Bias....................................................................................................................................................35
5.4.7 Persistentie........................................................................................................................................36
5.4.8 Je geheugen verbeteren....................................................................................................................36
6.1 Hoe wordt intelligentie gemeten?............................................................................................................37
6.1.1 Binet en Simon ontwerpen een intelligentietest voor schoolkinderen..............................................37
6.1.2 Amerikaanse psychologen nemen het idee van Binet en Simon over...............................................37
6.1.3 IQ’s vaststellen aan de hand van een grafiek.....................................................................................37
6.1.4 De moderne IQ-test: de Wechsler-reeks............................................................................................38
6.2 Wat zijn de bouwstenen van intelligentie?...............................................................................................38
6.2.1 Psychometrische theorieën over intelligentie...................................................................................38
6.2.1.1 Spearmans algemene factor.......................................................................................................38
6.2.1.2 Cattels vloeibare en gekristalliseerde intelligentie......................................................................38
6.2.2 Cognitieve theorieën over intelligentie..............................................................................................38
6.2.2.1 Sternbergs triarchische theorie...................................................................................................39
6.2.2.2 Gardners 8 vormen van intelligentie...........................................................................................39
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper febebruggeman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.