Hiermee behaalde ik een 16/20 op het examen. Dit is een samenvatting van het vak Bouwstenen van de taal. Dit vak wordt gegeven in het eerste jaar (eerste semester) van de Bachelor Taal- en letterkunde. De verschillende onderdelen die we tijdens de les zagen, komen er in aanbod zoals fonologie en fo...
Inhoudstafel
1 Les 1 (30/09) - Inleiding .................................................................................................. 5
Deel 1 : Inleiding.................................................................................................................... 5
1.1 Waarover gaat taalkunde? ...................................................................................... 5
1.2 Hoeveel talen zijn er? .............................................................................................. 5
1.3 Hoeveel sprekers heeft een taal? ............................................................................ 5
1.4 Waar komen talen vandaan?................................................................................... 5
1.4.1 Onwetenschappelijke verklaringen : ................................................................. 5
1.4.2 Voor-wetenschappelijke verklaringen ............................................................... 6
1.4.3 Wetenschappelijke verklaringen ....................................................................... 6
1.4.4 Polygenese of multiregionaal perspectief ......................................................... 6
1.4.5 Monogenese of uniregionaal perspectief .......................................................... 6
Deel 2 : Structuralistische benaderingen ............................................................................... 6
1.5 De wetenschappelijke taalstudie ............................................................................. 6
1.5.1 De comparatieve methode ............................................................................... 7
1.5.2 Taalwetten ....................................................................................................... 7
1.6 Ferdinand de Saussure en het ontstaan van de moderne taalkunde : hield zich
bezig met het Latijn ............................................................................................................ 7
1.7 Cours de linguistique générale (1916) ..................................................................... 8
1.7.1 Zeven belangrijke concepten............................................................................ 8
1.8 Structuralisme voortgezet .......................................................................................10
1.8.1 Praagse school ...............................................................................................10
1.8.2 Amerikaans structuralisme ..............................................................................11
Deel 3 : Generatieve benaderingen ......................................................................................13
1.9 Principes van de transformationele generatieve taalkunde .....................................13
1.9.1 Noam Chomsky (geboren 1928) .....................................................................13
1.9.2 De taalkundige ................................................................................................13
1.9.3 De filosoof .......................................................................................................14
1.10 De opvattingen van Noam Chomsky ......................................................................14
1.10.1 Evaluatie .........................................................................................................15
2 Les 2 (7/10) – Semantiek en pragmatiek .......................................................................16
Deel 1 : Pragmatiek ..............................................................................................................16
2.1 Inleiding..................................................................................................................16
2.2 Wat is pragmatiek? ................................................................................................16
2.3 Context...................................................................................................................16
2.4 Deixis .....................................................................................................................16
2.5 Presuppositie .........................................................................................................17
2.6 Taalhandelingen (Austin) .......................................................................................17
2.7 Taalhandelingen (Searle) .......................................................................................19
1
, 2.8 Speech act theory (Searle) .....................................................................................19
2.9 Indirecte taalhandelingen (Searle) ..........................................................................20
2.10 Samenwerkingsprincipe en conversationele maximes (Grice) ................................20
2.10.1 Vier conversationele maximes: ‘spelregels’ .....................................................21
2.11 Maximes in de wind slaan ......................................................................................21
2.12 Conversationele implicatuur (Grice) .......................................................................21
Deel 2 : Semantiek = betekenis ............................................................................................22
2.13 Betekenis is overal! ................................................................................................22
2.13.1 Betekenis van klanken – iconiciteit ..................................................................22
2.13.2 Betekenis van klanken – sociale betekenis .....................................................22
2.14 Types semantiek (=betekenis)................................................................................23
2.14.1 Lexicale betekenis...........................................................................................23
2.14.2 Grammaticale betekenis..................................................................................24
2.14.3 Zinsbetekenis ..................................................................................................24
2.15 Lexicale semantiek (=betekenis) ............................................................................24
2.15.1 Denotatie vs. Connotatie .................................................................................25
2.15.2 Intensie vs. Extensie .......................................................................................25
2.16 Semantische theorieën...........................................................................................26
2.16.1 Componentiële analyse ...................................................................................26
2.16.2 Prototypegebaseerde semantiek .....................................................................27
2.16.3 Theorie van de conceptuele metafoor & metonymie ........................................29
2.17 Semantiek en pragmatiek : verschillen? .................................................................30
3 Les 3 (14/10) - Morfologie .............................................................................................31
3.1 Deel 1 Inleiding ......................................................................................................31
3.1.1 Wat is morfologie? ..........................................................................................31
3.1.2 Wat is een woord? ..........................................................................................31
3.1.3 Tokens / types, inhoudswoorden en functiewoorden .......................................32
3.1.4 Morfologie .......................................................................................................32
3.1.5 Morfemen en allomorfen .................................................................................33
3.1.6 Soorten morfemen ..........................................................................................33
3.1.7 Allomorf ...........................................................................................................34
3.1.8 Soorten morfemen ..........................................................................................35
3.2 Deel 2 ....................................................................................................................35
3.2.1 Flexie ..............................................................................................................35
3.3 Deel 3 Woordvorming.............................................................................................36
3.3.1 Soorten van woordvorming .............................................................................36
3.4 Deel 4 Woordvorming : Gemotiveerdheid / motivatie ..............................................39
3.4.1 Gemotiveerdheid bij samenstellingen ..............................................................39
3.5 Deel 5 Woordvorming : Bijzonderheden .................................................................40
2
, 3.5.1 Kofferwoorden / samensmeltingen ..................................................................40
3.5.2 Verkortingen en letterwoorden ........................................................................40
3.5.3 Verdubbelingen (reduplicerende samenstellingen) ..........................................40
3.5.4 Ontleningen en neologismen ...........................................................................41
4 Les 4 (21/10) – Syntaxis ................................................................................................42
4.1 Wat is syntaxis? .....................................................................................................42
4.1.1 Competentie ....................................................................................................42
4.1.2 Aanvaardbaarheid ...........................................................................................42
4.1.3 Taaltypologie ...................................................................................................43
4.2 Lexicale categorieën, parts of speech, woordklassen, “natures” .............................43
4.3 Verschillende soorten syntaxis – Verschillende tradities .........................................46
4.3.1 Overeenkomst syntaxis ...................................................................................46
4.3.2 Afhankelijkheidssyntaxis .................................................................................46
4.3.3 Constituerende syntaxis ..................................................................................47
4.4 Structuur heeft/is betekenis of leidingen hebben zin ...............................................53
5 Les 5 (28/10) – Fonetiek en fonologie ...........................................................................55
5.1 Definities : fonetiek en fonologie .............................................................................56
5.1.1 IPA (The International Phonetic Alphabet).......................................................58
5.2 Anatomische en fysiologische correlaten................................................................62
5.2.1 Ademhaling : fundamentele structuren ............................................................63
5.2.2 Ademhaling : proces .......................................................................................63
5.2.3 Stemgeving : fundamentele structuren ............................................................63
5.2.4 Stemgeving : het proces..................................................................................64
5.2.5 Resonantie : fundamentele structuren .............................................................64
5.2.6 Resonantie : proces ........................................................................................65
5.2.7 Articulatie : fundamentele structuren ...............................................................65
5.2.8 Articulatie : het proces .....................................................................................66
5.3 Klinkers ..................................................................................................................66
5.3.1 Klinker : hoogte ...............................................................................................68
5.3.2 Klinker : Realisatie vooraan of achteraan ........................................................68
5.3.3 Klinker : gerondheid ........................................................................................68
5.4 Diftong....................................................................................................................69
5.5 Consonanten ..........................................................................................................70
5.6 Foneemontwikkeling en fonologische ontwikkeling .................................................73
5.7 Coarticulatie ...........................................................................................................75
5.8 Klemtoon ................................................................................................................76
3
,4
, Cursus – Bouwstenen van de taal
1 Les 1 (30/09) - Inleiding
Deel 1 : Inleiding
1.1 Waarover gaat taalkunde?
Talen betekent natuurlijke mensentalen
Taal = een unieke menselijke faculteit, onze hersenen zijn veel meer ontwikkeld
• geen ‘dierentalen’ (=communicatiesystemen) of dierlijke communicatie → vb.: apen
kunnen geen taal leren, wel gebarentaal
• geen programmeertaal
• geen bedachte, onnatuurlijke, kunstmatig gemaakte talen
- geschikt voor menselijke communicatie
- geschikt voor computercommunicatie
1.2 Hoeveel talen zijn er?
Het precieze aantal talen is moeilijk te achterhalen
• Nieuwe talen worden ontdekt, vb.: In Maleisië, India
• Talen sterven uit
→ tegen het einde van de eeuw meer dan 1/2de van de talen zal uitsterven, vb.:
ouders die beslissen om taal/dialect niet meer door te geven aan hun
kinderen
→ UNESCO investeert erin om talen te redden
→ Dode talen kunnen opnieuw opduiken vb.: Cappadocisch
• Nieuwe talen worden “geboren”, heel veel mengtalen ontstaan
Talen kunnen ook ontstaan uit zeer tragische oorlogsomstandigheden (in Joegoslavië
sprak men vroeger Servo-Kroatisch vandaag de dag 2 aparte talen)
• Talen veranderen : wat 1 taal is kan een andere taal worden (bv. : Afrikaans is
ontstaan uit het Nederlands) nu 2 aparte talen met een duidelijke structuur
1.3 Hoeveel sprekers heeft een taal?
Ook het precieze aantal sprekers van een taal is moeilijk te achterhalen, omwille van:
• Methodologische problemen
• Toegankelijkheid van gebieden
• Ongeletterdheid → wereldwijd 260 miljoen kinderen die niet naar school kunnen
• Politieke omstandigheden →dictatuur bv. Spanje onder Franco was Catalaans niet
toegestaan
1.4 Waar komen talen vandaan?
1.4.1 Onwetenschappelijke verklaringen :
• mythes van goddelijke interventie
• antieke mythologie
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mai28. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,49. Je zit daarna nergens aan vast.
