,HOOFDSTUK 1: KWALITATIEF ONDERZOEK EN CRIMINOLOGISCHE
THEORIE. OVER DE RELATIE TUSSEN THEORIE, ONDERZOEKSVRAGEN EN
METHODE
1. INLEIDING
Goed onderzoek volgens Kees Schuyt: onderzoek dat tot nieuwe en betere vragen leidt
® Probleem vandaag: veel criminologen voegen momenteel zo weinig toe aan hun data
dat het vakgebied aan platheid en intellectuele betekenisloosheid ten onder dreigt te
gaan
® Redenen:
1. Criminologen gaan te gemakkelijk mee in de ‘beheersingscultuur’ die het
beleidsdebat momenteel kenmerkt
§ Bas van Stokkom: ‘Criminologen gedragen zich al te vaak als het
schoothondje van het handhavingsbeleid: niet alleen wordt voorzien in
cijfers, aantallen en resultaten, maar ook worden conform de
uitgangspunten van evidence-based onderzoek verregaande
aanbevelingen gedaan’
§ Godrfied Engbersen: Nederlandse criminologie is te zeer tot een intern
gericht discours verschraald en is daarmee steeds verder verwijderd
van de grote maatschappelijke vraagstukken waar het werkelijk omgaat
2. Criminologen varen te weinig op een eigen, autonoom academisch kompas
§ Nils Christie: A-theoretisch empirisme wordt mede in de hand gewerkt
door de overdaad aan relatief gemakkelijk toegankelijke gegevens over
criminaliteit en rechtshandhaving die door overheden en
overheidsdiensten zijn verzameld
Door zelf data te verzamelen kom je op inzichten die politie en justitie
nog niet hadden, dan dat je je op hun gegevens baseert
à Criminologen doen dit te weinig volgens Christie. Overheden willen
wel de feiten kennen, maar ze weten vaak geen interessante vragen te
stellen
Kwalitatief onderzoekers zijn in staat verborgen fenomenen zichtbaar te maken, juist door
toegang te zoeken tot groepen die moeilijk bereikbaar zijn
Goed onderzoek:
• Leidt tot nieuwe en betere vragen
• En beantwoordt ook vragen
In de kwalitatieve methoden is een criminografische schets van specifieke fenomenen niet
afdoende, maar gaat het om verstehen: het handelen vanuit het actorperspectief leren
begrijpen
® Het gaat om het leren begrijpen van de werkelijkheid vanuit het emic perspectief:
welke betekenis geeft de actor zelf aan zijn handelen?
1
,Idealiter betekent goed onderzoek een combinatie van kwantitatief onderzoek met kwalitatief
onderzoek:
• Het beschrijven van patronen en correlaties kan bijzonder nuttig en illustratief zijn, maar
vaststellen dat variabelen samenhangen en het schetsen van ontwikkelingen blijft een
eerste stap.
• Stap twee is na te gaan hoe bepaalde zaken samenhangen en hier een verklaring voor
te bieden.
De klassieke stammenstrijd tussen aanhangers van kwalitatief onderzoek versus de
aanhangers van kwantitatief onderzoek leidt eerder tot het aannemen van te diepe stellingen
i.p.v. het inhoudelijk verbeteren van onderzoek of theorievorming.
2. WAAROM ER THEORIE IN ONZE ‘GEREEDSCHAPSKIST’ ZIT
Een theorie is een bepaalde manier van kijken naar de werkelijkheid waaruit je hypothesen
kan afleiden en die je helpt om conclusies te kunnen trekken uit onderzoeksgegevens
• Het bestaat uit een systematische en consistente redenering die volgt uit een
generalisering en abstrahering van onderzoeksgegevens, die een mogelijke verklaring
aandraagt en die in zo veel mogelijk toetsbare termen is gevat.
We hebben een theorie vooral nodig om problemen te kunnen verklaren:
• Zonder theorie blijven de uitkomsten van empirisch onderzoek op een beschrijvend
niveau hangen.
® Losse verzameling van ‘feitjes en rijtjes’ leveren interessante weetjes op, maar blijft
toch onbevredigend wanneer je er verder niets mee doet
D.m.v. een theorie probeer je de vraag ‘wat ben ik nu wijzer geworden nu ik dit
weet?’ op te lossen. Een theorie heeft een logische interpretatie waardoor je kunt
zeggen hoe iets in elkaar zit
• Spelen ook een rol bij de dataverzameling door mede te bepalen waar we naar kijken
en hoe we naar bepaalde fenomenen kijken (= theoretische noties)
® Door de theoretische noties worden bepaalde zaken scherp gesteld en andere
zaken worden erdoor weggelaten of onderbelicht.
Het is vooral de onderzoeksvraag die bepalend is voor de te hanteren onderzoeksmethode en
het theoretisch kader.
• Er is een duidelijke wisselwerking tussen theorie en onderzoek: theorieloos
onderzoek is stuurloos onderzoek (het kent geen richting) en tegelijkertijd heeft theorie
onderzoek nodig om zich verder te kunnen ontwikkelen
3. HET GEBRUIK VAN KWALITATIEVE METHODEN IN DE CRIMINOLOGIE
Max Weber heeft het Verstehen als doel van de sociale wetenschappen geïntroduceerd: het
begrijpen van iemands handelen en van de betekenis die hij eraan geeft.
• Deze verstehende of interpretatieve benadering is kenmerkend voor kwalitatief
onderzoek.
Cultureel criminologen hechten grote waarde aan empirisch onderzoek naar en onder direct
betrokkenen.
• Centraal: etnografisch onderzoek, in het bijzonder participerende observatie.
• Veel vragen worden dan ook gevangen onder de noemer ‘exploratief onderzoek’
waarbij het emic perspectief aangeboden wordt.
2
, ® Exploratief onderzoek in de criminologie brengt vaak onderzoek naar verborgen
werelden met zich mee
Met kwalitatieve onderzoeksmethoden kan de werkelijkheid waarin criminaliteit ontstaat het
best in kaart worden gebracht vanuit directe observatie en indirecte interactie met
betrokkenen.
Uit het argument dat onze eerste wetenschappelijke kennis over criminaliteit via een
kwalitatieve weg tot stand is gekomen, leert de historische criminologie ons iets anders.
• De belangrijkste kennisbronnen over criminaliteit liggen in het verleden. N.a.v.
levensgeschiedenissen van een persoon of groep wordt een tijdsbeeld geschetst.
• Dit is natuurlijk niet voorbehouden aan historisch criminologen. In de rechtstheorie
neemt de narratieve methode een centrale plaats in: uit verschillende persoonlijke
verhalen wordt een ‘groter’ verhaal geconstrueerd.
Of het nu gaat om het gebruik van narratieve methoden, etnografisch veldwerk of het gebruik
van historische bronnen dat niet voor wettenschappelijke doeleinden is verzameld: in alle
gevallen is een kritische blik en reflectie op de totstandkoming en het gebruik van de data van
belang.
• Een belangrijke implicatie is de constructie van de data: oog hebben voor de
omstandigheden waaronder het materiaal is verzameld.
Er zijn heel wat fraudezaken rond onderzoeken aan het licht gekomen dit heeft tot de discussie
over transparantie en openheid over de gebruikte bronnen van onderzoek geleid. Één van
de consequenties van deze fraudezaken is de roep om meer transparantie en duiding van de
onderzoeksmethoden en de data.
® De druk op kwalitatief onderzoekers om systematisch verantwoording af te leggen
over het proces van dataverzameling en de (ruwe) data als zodanig staat haaks op
de vertrouwensrelaties waar deze data op gebaseerd zijn en laten zich moeilijk
verenigen met een methodisch naturalisme en empirisme.
4. Criminologische epistemologie in een notendop
Criminologie is altijd sterk geënt geweest op een ‘diagnose en therapie’ model: we gaan ‘de
oorzaken’ van criminaliteit bestuderen om vervolgens te bekijken wat de meest adequate
remedies zouden kunnen zijn.
® Het soort theorieën dat op de oorzaken van criminaliteit is gericht noemen we
etiologisch
↔ Sociale reactiebenaderingen: theorieën die pogen te verklaren welke functies
de criminaliteitsbestrijding heeft en welk bedoeld of onbedoeld effect zij heeft op de
aard en omvang van de criminaliteit
® Zowel etiologie als de sociale reacties zijn op kwantitatieve als op kwalitatieve
wijzen onderzocht
Criminologische theorieën kunnen ook onderscheiden wordt op het verklaringsniveau
• Macroniveau: probleem op maatschappelijk niveau verklaren
• Microniveau: probleem op individueel niveau verklaren
® Iets dat op macroniveau ‘waar’ is, hoeft dat niet op microniveau te zijn en
omgekeerd!
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 123studentt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.