Filosofie
Inleiding
Filosoof = Philosophos = vriend van de kennis = iemand die belangstelling toont voor kennis en het
begeren van de kennis = wijsbegeerte
Filosofie gaat ov alledaagse dingen
- Verschijnselen
- Gedrag
- Kennis daarvan
- Wat zijn de verschijnselen
- Waarom doe je wat je doet
- Waar komt kennis vandaan
- Hoe kwam die tot stand
- Is er een reden om die te vertrouwen
Wat is werkelijk = ontologie, metafysica, zijnsleer
Hoe moeten we leven = ethiek, moraalfilosofie
Welke kennis is betrouwbaar = epistemologie, kennisleer, wetenschapsfilosofie
Wanneer is een redenering correct = logica, argumentatie
Wanneer is iets mooi = esthetica
- Wat bestaat? Wat is?
- Wat is tijd? Wat is ruimte? Heeft het zin om spreken van een lege ruimte?
- Wat is vrijheid? Kan een mens vrij zijn? Heeft het zin om te spreken van het individu?
Antwoorden als aanvulling op wat wetenschapsmensen bedenken
- Ruimte en tijd worden gebruikt om verschijnselen wetenschappelijk te verklaren
- Vrijheid en individu worden gebruikt om menselijk gedrag te duiden
Hoe studeren
Historisch kader
- Oudheid, middeleeuwen, renaissance, nieuwe tijd, 20 ste eeuw
- Verbanden cultuurgeschiedenis
Methoden
- Link filosoof methode
- Link filosoof principe
,Filosofie
Oudheid
THALES: REDUCTIE
6e eeuw vc, Milete
Eerste natuurfilosoof: natuur verklaren zonder goden of magische krachten
Geen originele teksten meer, wel anekdotes
- Zonsverduistering voorspelt: maan tussen zon en aarde
- Periodes weten maar daarna simpel
Alles herleiden naar 1 ding = archè
(materiële oorsprong, overal en onveranderlijk aanwezig, altijd al zo geweest)
Je kan niet reduceren onder archè
Thales = water is archè want mensen hebben dat nodig voor voedsel te kweken, drinkwater,
vruchtbare gebieden, …
Link met breken van vruchtwater, wij ontstaan in water, water is oorsprong vd mens
Water is er altijd al geweest Alles herleiden naar 1 ding = archè = water
Demokritos (4e eeuw vc) = archè is geen element maar kwantitatief verschillende deeltjes (zelfde
materie maar andere grootte) = atoom (a = niet, toom = deelbaar dus niet meer deelbaar = archè)
Je kan de wereld herleiden tot atomen
Natuur herleiden tot iets, iets dat onderliggend is aan alles = REDUCTIE groep van dingen en zoeken
naar onderliggende
Geen goddelijke interventie, natuur en mens (natuur kan wel ontstaan door godheid maar daarna
geen bemoeienis meer, dus natuur is voorspelbaar en controleerbaar) Mens is deel vd natuur
Mensen gedragen zich in maatschappij (sociologie), maar nog steeds individuen (psychologie),
mensen beïnvloeden elkaar en kijken naar werking vh brein (fysiologie), hormonen bepalen gedrag
(scheikunde), kan ook onder fysica
FYSICALISME= je kan alles uitleggen door natuurkunde en fysica
Thales en Demokritos: herleiden tot water of atomen
Gevaar= demystificatie = voor alles een uitleg, ook wnr je dat eig niet wilt
Date = candlelight dinner: donker dus pupillen worden groter
Als je in elkaars ogen kijkt worden pupillen ook groter, knuffelhormoon aangemaakt: instant in love
Als je date dat vertelt, dan is het nie meer leuk, sommige dingen wil je niet weten = ontluistering
Stelling van Thales = herleiding van de wereld tot wiskunde
Wiskundige stellingen gelden altijd en overal
,Filosofie
PYTHAGORAS: REDUCTIE
a² + b² = c²
6e eeuw vc
Relatie tss intervallen van toonladders en wiskundige verhoudingen
Natuur spreekt tot ons via de muziek, muziek is wiskundig, wiskunde zit in de natuur
Vb. Snaar afstellen
Natuur begrijpen door wiskunde te begrijpen
Westerse wereld nu: wetenschap is wiskundig
Werkt tot op zekere hoogte
Geeft getallen eigenschappen
1 = meest fundamentele getal
Bepaalde groepen delen die eigenschappen = vb. Priemgetallen
Kleinst gemeende veelvoud, grootst gemeenschapp deler, …
Indien de rechthoekzijden gelijk zijn, kan de schuine zijde niet w uitgedrukt als een verhouding van
de rechthoekzijden
Toepassing
Argumentatief
- Suggereert diepere waarheid
Onderzoekend
- Verder verkennen door dieper te graven
Voor ontwerpers
- Herleiding van object tot element = abstractie
- Ontwerpen vanuit een basisvorm, principe of grondstof
, Filosofie
ANAXIMANDER: PRINCIPE VAN VOLDOENDE REDEN
6e eeuw vc, Milete
Onderscheid principe en wet
- Wet kan je bewijzen
- Principe niet, neem je aan, geen tegenbewijs
“De aarde is onbeweeglijk omdat een beweging in welke richting ook geen verschil zou maken”
Geen reden om te bewegen in een bepaalde richting want alle richtingen zijn gelijk
+ als ik spring en de aarde zou bewegen, zou ik op een andere plaats landen
Niet voldoende reden om te bewegen
Dus de aarde beweegt niet
Mensen bewegen met een reden, om ergens te geraken
Dan is een richting beter dan de anderen
Mensen hebben voldoende reden om te bewegen
“Niets is zonder reden waarom het veeleer bestaat dan waarom het niet bestaat” – Christian Wolff
Elk ding dat bestaat heeft een reden
“Alhoewel deze redenen ons meestal niet bekend zullen zijn” – Wilhelm von Leibniz
Er is altijd een reden, maar we kennen ze niet persee, de mens heeft er geen toegang toe
De archè volgens Anaximander = apeiron (grieks vo onbegrensde)
- Het onderliggende heeft geen kenmerken: alles en niets tegelijkertijd
- Niet water want dat kunnen we zien
- Iets dat alle dingen gemeen hebben, de ultieme oorzaak
- Ontastbaars, onbepaalbaar, onkenbaar
- Fundamenteels
- Geen deel van de natuur, niet menselijk waarneembaar
Alles heeft een (materiële) oorzaak, maar die oorzaak is onkenbaar
Archè is apeiron (het onbegrensde)
Principe van voldoende reden: niet noodzakelijk een oorzaak
“Voor alles wat je weet, het feit dat je bestaat en verandert, alles wat je doet heeft voldoende
reden, maar niet noodzakelijk een oorzaak” – Arthur Schopenhauer
“Waarom een geschenkje? Waarom leef je? Heeft een reden maar niet noodzakelijk een oorzaak” –
AS
Cadeautje: reden? Respect, bedankje, verjaardag, … Oorzaak? Is er niet
