1. Verkorte Inleiding
▪ Waarom is persoonlijkheidspsychologie nuttig?
• Beschrijven hoe iemand in elkaar zit en waarin deze persoon verschilt van anderen en waarin
deze op anderen lijkt.
• Verklaren waarom iemand zich op een bepaalde, soms irrationele manier, gedraagt
o Cruciaal in de begeleiding van iemand
• Vertaling naar andere vakgebieden, zoals arbeids- en organisatiepsychologie, sociale
psychologie,.. brengt persoonlijkheid in kaart
▪ Persoonlijkheidspsychologie als wetenschap
• Persoonlijkheid kan:
o Nomothetisch onderzocht worden
➢ Statistische verschillen en vergelijkingen tussen groepen van mensen
o Idiografisch onderzocht worden
➢ Individueel
1. Inleiding
1.1 Wat is persoonlijkheid?
▪ Persoonlijkheid = Persoonlijkheid heeft betrekking op de kenmerkende individuele verschillen tussen
mensen in de manier waarop ze denken, zich voelen en zich gedragen. Deze individuele verschillen
zijn vrij stabiel en deels genetisch bepaald en openbaren zich in verschillende situaties.
• 1. Kenmerkende individuele verschillen
o Kenmerken = trekken (traits)
➢ Min of meer stabiele kenmerken = geslacht, oogkleur, impulsiviteit en
intelligentie
➢ Veranderlijk met de tijd = leeftijd, voorkeur voor activiteiten
➢ Psychologisch van aard = eigenschappen, zoals spontaan, perfectionistisch
en zelfverzekerd
o Average tendencies = gemiddelde neiging om een bepaald gedrag te stellen
➢ Vb: iemand die betrouwbaar en eerlijk is zal doorheen de tijd de
gemiddelde gedragsneiging zal vertonen die hierbij aansluit
➢ Meestal stabiel maar kan ook afwijken bv in levensbedreigende situaties
o Trekpsychologie
➢ = onderzoeken psychologische trekken, de meest erfelijke universele
trekken. Gaan opzoek naar individuele verschillen en hoe die gedrag
beschrijven, verklaren en voorspellen.
➢ Beschrijvende functie = schets maken van iemands
persoonlijkheidstrekken om een voorstelling te maken van die persoon
➢ Verklarende functie = gerag verklaren, hoe komt het? Waarom? Hebben
andere omstandigheden hier mee te maken? Heeft het te maken met
persoonlijkheid?
➢ Voorspellende functie = kunnen we toekomstig gedrag voorspellen? Heeft
te maken met correlaties tussen eigenschappen en gedrag.
, ▪ Karakter = kenmerkende of typerende van een persoon
• Karakterbeschrijvingen zijn vaak stereotiepe beschrijvingen
• Charasso = graveren, insnijden, stempel op kleven
• Vb: hij is een strever
• Twee uitgangspunten:
o Karaktertrekken als eigenschappen (intern of verborgen)
➢ Causaal = gebeurtenis is gevolg van andere gebeurtenis
➢ Intern = individuen gaan behoeften van de ene situatie naar de andere
situatie overdragen
o Karaktertrekken als samenvattingen
➢ Niet causaal
➢ Langdurig aspect van iemands gedrag
! Gedrag verandert door de tijd, karakter/persoonlijkheid minder !
▪ Temperament = ontstaan door 4 vloeistoffen in het lichaam
• Te veel of weinig van deze vloeistoffen zou bepaald gedrag en emoties verklaren
• Temperament komt van temperare wat mengen wil zeggen
• Vandaag beschreven als basale persoonlijkheidseigenschappen
o Zijn al van in de kindertijd observeer baar
▪ Onderzoek temperament Mary Rothbart (1981)
• Stabiele eigenschappen: vroeg aanwezig
• Stabiliteit groeit met leeftijd
• Stabiliteit van temperament is hoger over korte intervallen
! Persoonlijkheid bestaat uit karakter en temperament !
• 2. Denken, voelen, doen
o Cognitieve processen van informatieverwerking
➢ Output hangt af van persoonlijkheid
➢ Input = gebeurtenis
➢ Output = gedrag
1.2 Stabiliteit van persoonlijkheid
▪ Persoonlijkheid is relatief stabiel
• Als je als kind leuker vond om alleen te spelen, vind je het nu wss ook fijner om alleen tijd
door te brengen
• Niet altijd stabiel: introvert kan na verloop van tijd wat extraverter worden
• Stabiliteit neemt toe met de leeftijd
• Piek van stabiliteit = 50-60 jaar
2
, ▪ 2 vormen van stabiliteit
• Rangordestabiliteit
o Relatieve positie die iemand binnen de groep inneemt in verloop van de tijd
o Vb: zijn kinderen die relatief opstanding zijn in vergelijking met leeftijdsgenoten dat
na verloop van tijd nog steeds?
o Onderzoekers nemen op verschillende momenten testen af en
pesoonlijkheidstrekken blijven stabiel
• Mean level-stabiliteit
o Mate waarin scores van groepen personen naarmate ze ouder worden hetzelfde
blijven
o Opgemerkt dat er mogelijk veranderingen plaats vinden binnen een bepaalde
persoonlijkheidstrek, maar dat de persoonlijkheid doorheen de volwassenheid
relatief stabiel is
1.3 Erfelijkheid van persoonlijkheid
▪ Wat is erfelijkheid?
• = verwijst naar de mate waarin genen overeenkomsten en verschillen tussen mensen kunnen
verklaren
▪ Nature (erfelijkheid) en nurture (omgeving)
• Zinloze vragen
o Kunnen verworven vaardigheden overgeërfd worden?
o Wat is het belangrijkste: nature of nurture?
• Zinvolle vragen
o Zijn de vastgestelde interindividuele verschillen eerder een weerspiegeling van
genetische verschillen of van milieuverschillen?
o Welke specifieke genetische – en milieuverschillen bevorderen of belemmeren de
persoonlijkheidsontwikkeling?
• Genoom = complete set erfelijk materiaal
o 23 paar chromosonen
o Vrouw: XX
o Man: XY
• Erfelijkheid = 2
o Lengte: ree .93; rte .48 (Mittler, 1971)
o --> lengte is 90% erfelijk
o Aanname van gelijke omgevingen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lorevancauwenbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.