Les 1
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Actueel voorbeeld Thomas Cook: het insolventierecht is hierop van toepassing, maar ook het
internationaal privaatrecht. Is hier ook iets internationaals of Europees over geregeld? Ja, je
hebt de insolventieverordening. Daarin staat welke rechter nu bevoegd is, want je hebt
Thomas Cook UK en heel wat dochterbedrijven ervan. Ander probleem: die
insolventieverordening geldt voor de EU, maar de UK zit met zijn Brexit die in volle
ontwikkeling is. Is die insolventieverordening daar nog op van toepassing? Nu nog wel, maar
bij een harde Brexit zou dat niet meer zijn. Misschien is het Engels insolventierecht wel
interessanter dan het EU-insolventierecht. Bij dit alles komt het IPR kijken, een coördinatie
tussen al deze rechtssystemen.
Cursusmateriaal:
- Handboek: IPR: de essentie --> Sofia aan 31,50 (voor de les volgende week)
- Bronnenbundel: Universitas aan 23,65 (mag mee naar examen met
post-its met roepnamen maar verder onbeschreven!)
- Rechtspraak
o Samenvattingen in HB
o Best om te lezen
o NIET mee naar examen, maar wel kunnen toepassen (niet vanbuiten leren)
ONDERDELEN VAN HET IPR
1. Justitiepaleis: bij welke rechtbank moet het geschil komen?
a. Die gaat ons zeggen: moeten we bij de Belgische rechter of bij de Duitse, … rechter
zijn
b. Het gaat ons niet noodzakelijk zeggen: bij WELKE Belgische rechter, dus niet: van
Antwerpen, van Brussel, … (dat doet het gerechtelijk recht)
2. Als we bij de rechtbank zijn: welk recht is van toepassing?
a. Bv: u bent beiden Belg en wilt in Spanje gaan huwen
3. Wanneer u een buitenlandse akte heeft: kan dat in België erkend worden?
En zoja, op welke manier (uitvoerbaarheid)?
a. Bv: u heeft uw Spaanse huwelijksakte, hoe wordt dat in België dan erkend?
b. Verschil tussen erkennen en tenuitvoerleggen
4. Grensoverschrijdende samenwerking tussen administraties en rechtbanken (tussen
autoriteiten en rechters)
a. Bv: Belgische administratie: iemand wilt een kind adopteren. Je gaat
naar de Belgische autoriteit die samenwerkt met een autoriteit in
Ethiopië i.v.m. die adoptie.
b. Bv: justitiële samenwerking: je hebt een contract gesloten met een
bedrijf in China, dat komt voor de Belgische rechter maar die wilt
bewijsmateriaal hebben uit China
1
,VRAGEN VAN HET IPR
HET GAAT NIET OVER
- Wie heeft er gelijk?
- Wie is er aansprakelijk?
- Is er een familieband?
- Wat zijn de rechten bij niet-nakoming van een overeenkomst?
Dit zijn allemaal vragen van materieel recht, het IPR draait om de stap ervóór: welk materieel
recht moeten we gebruiken? Pas daarna worden die vragen beantwoord.
HET GAAT WEL OVER
- Bij welke RB kunnen we terecht voor dispuut?
- Welk recht bepaalt de familieband?
- Welk recht bepaalt rechten uit contract?
- Kunnen we een uitspraak in een ander land hardmaken?
ALGEMENE FOUTEN IN IPR
- Verwisseling van onderdelen → gebruik juiste wetgeving
- Niet-respecteren bronnen IPR
o Starten met internationale bronnen → reflex hebben om altijd eerst internationaal
te kijken
- Verwisseling materieel recht en IPR
- Verkeerde kwalificatie
o Bv. Voorwerp veroorzaakt schade, je denkt aansprakelijkheid via BCA → je moet
kwalificeren
VOORBEELDEN IPR
- Homohuwelijk in ZWI toelaten (niet in Polen en Hongarije)
o In ITA: stel 2 mensen trouwen in ZWI, in BEL wordt het huwelijk erkend.
Als ze dan naar ITA gaan dan erkennen ze de relatie, maar ze zetten dat
om naar partnerschap.
- Autoverhuur in buitenland
- Vlaanderen overweegt adoptiepauze
o Internationaal verdrag voor interlandelijke adopties (van één land naar
een ander land)
o Nationale wetgeving: adoptiewet, BW, Ger W., …
• Maar sommige aspecten zijn gemeenschapsbevoegdheid
(Vla) zoals welzijn
• Vlaanderen kan opleidingstraject stoppen
o Samenwerking is belangrijk want je hebt de ouders uit BEL en kindjes
uit andere landen, de adoptiedienst gaat samenwerken met de dienst
uit het land van het kind.
2
, - Nederland schortte vorig jaar interlandelijke adopties op
- PFOS & M3
o Hoe en waar aansprakelijk stellen?
• 3M heeft andere normen over wat schadelijk is voor de
mens en voor het milieu
• Kunnen we moeder-of dochterbedrijf aansprakelijk stellen?
•
o Wat met schade over grens?
- Contractvoorwaarden
o Bv. Post.nl
SPELERS OP IPR-VELD
- Haagse Conferentie Internationaal Privaatrecht (HCCH)
- Internationale organisaties
- Europese Unie
- Nationale Wetgevers
- Gewestelijke/gemeenschaps-decreetgevers
- Gemeenten
AANPALENDE RECHTSTAKKEN
- Materieel recht
- Rechtsvergelijking
o Bv. Hoe doen ze dat in DUI of ENG, zo kijken hoe we het recht het beste
toepassen
o Soms heb je het buitenlands recht nodig omdat sommige zaken niet
behandeld worden bij ons. Het is noodzakelijk om de casus op te lossen
o Recht op toepassing van schuldoverdrachten, dienen op zekerheden te
bieden: welke IPR regels passen we toe? Nog niet zeker, er wordt
gekeken naar de toepassing in de verschillende landen
- Gerechtelijk recht
o Bv. Bevoegdheid, erkenning en uitvoerbaarheid, …
o IPR is een stukje internationaal gerechtelijk recht
- Publiekrecht
o Bv. Migratierecht
o Bv. vakantie naar Schotland, je huurt auto en sluit contract. Stel dat er
een ongeval gebeurt dat veroorzaakt is door Duitser. Welk recht passen
we toe? De Duitser heeft het ongeval veroorzaakt, in Schotland moet je
aan de linkerkant van de baan rijden, in Duitsland aan de rechterkant.
De verkeersregels blijven publiekrecht, dus de regels van Schotland
blijven wel gelden.
- EU-recht
o Bv. Arresten over vrij verkeer, vrijheid van vestiging en verplaatsing:
welk recht is er van toepassing?
o Je mag bedrijven niet verplichten om ze zich ergens te vestigen of te
3
, registeren
o Dus enerzijds IPR en anderzijds regels van vrij verkeer
• De regels van vrij verkeer beperken de regels van IPR
- Internationaal (publiek)recht
o Verdragen: zijn deze ondertekent, zijn deze bekrachtigd?
- Mensenrechten
o Bv. Kindhuwelijk, meisje en man zijn getrouwd in land waar het
verboden is als meisje trouwt op leeftijd van 14jaar. Internationale
openbare orde moet ook overwogen worden!
BRONNEN VAN HET IPR
3 NIVEAUS
- Europees recht
- Internationaal recht
- Belgisch recht
Het IPR heeft heel weinig Vlaamse bronnen (er is wel 1 decreet), maar de rest is federaal
geregeld.
Hoe ken je de hiërarchie van bronnen? (Heeft de Europese bron of de internationale bron
voorrang?)
Soms heeft de Europese bron voorrang, maar soms gaat de Europese bron het
internationale recht laten voorgaan. Dat staat dan wel expliciet in die verordening vermeld.
"Disconnection"-clausule clausule in verdragen en
verordeningen die de verhouding tussen bronnen regelt.
Dan gaan ze specifiëren: tussen lidstaten heeft deze
verordening voorrang, behalve wat betreft dit verdrag over
deze materie. Deze "disconnection" staat meestal
vanachter in je bron.
Vb: Rome II-verordening. De disconnection-clausule staat hier in artikel
27-28. Artikel 28 geeft de disconnection weer tussen het Europese
recht en het internationale recht.
Vb: verkeersongevallenverdrag. Dat gaat om een onrechtmatige daad (niet-contractuele
verbintenis). In België hebben we zowel dit verdrag bekrachtigd + we zijn gebonden door
Rome II-verordening. Rome II zegt dat het verdragen over onrechtmatige daad onverlet
laat, dus we gaan het verkeersongevallenverdrag toepassen.
→ EERST kijken: is er iets op Europees niveau of is er iets op internationaal niveau? Als er
niets bestaat in het domein waarin we zoeken, dan pas vallen we terug op het Belgische
recht.
HOOFDSTUK 2: BRONNEN VAN HET IPR
3 niveau’s:
4
