Samenvatting
Samenvatting inleiding internationaal recht
- Vak
- Instelling
- Boek
Samenvatting bestaande uit aantekeningen van de afleveringen, college en Kern van het Internationaal Publiekrecht.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 64 pagina's
Voorbeeld 4 van de 64 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
-
Samenvatting Internationaal Recht - Open Universiteit
-
Internationaal recht aantekeningen hoorcolleges en kennisclips
-
Inleiding internationaal recht
Verkoper
Volgen
isabelbrouwers37
Voorbeeld van de inhoud
Aflevering 1. Inleiding op de cursus en het vakgebiedBlok A: hoe ziet dit propedeusevak eruit, en wat is internationaal recht eigenlijk?
De wereld waar wij in leven telt 195 staten, deze verschillen allemaal van elkaar: cultureel, historisch
en taalkundig. De landen hebben ook verschillende rechtsstelsels, maar er is ook een rechtsstelsel
dat de verhoudingen tussen landen inkadert en reguleert: het internationaal recht. Je vindt de regels
van internationaal recht terug op vrijwel elk domein. De regels die van belang zijn, moeten in het
dagelijks leven trouw worden gerespecteerd. Het is ook recht: het gaat om bindende normen die je
goed kan onderscheiden van politieke, religieuze, culturele of ethische beginselen. Dat betekent niet
dat het nooit kan worden geschonden. Het idee dat in de wereld van internationaal recht allemaal
willekeur en machtspolitiek is, strookt niet met de werkelijkheid.
Paradoxaal genoeg is juist ook de vergaande openstelling van de Nederlandse rechtsorde voor
internationaal recht niet altijd zonder problemen. Internationaal recht is in het algemeen een
compromis tussen staten met uiteenlopende politieke opvattingen en kan bovendien, als het
eenmaal is afgesproken, moeilijk worden veranderd. De inhoud van het internationale recht sluit
daarom niet altijd aan op wat er in een democratisch proces wenselijk wordt geacht. Het
internationale recht voldoet niet zonder meer aan de democratische en rechtsstatelijke waarborgen
die de Nederlandse rechtsorde kenmerken. Internationaal recht komt veelal tot stand Zonder
betrokkenheid van het Parlement en biedt dikwijls nauwelijks adequate rechtsbescherming tegen
besluiten van internationale organisaties.
Geschiedenis van het internationaal publiekrecht
Het naast elkaar bestaan van onafhankelijke en soevereine staten die elk hun eigen belangen
nastreven, vraagt om een organisatiebeginsel op grond waarvan staten zich gelijkelijk aan regels
houden. Vrijheid en gelijkheid van staten kunnen alleen worden verzekerd door een systeem van
rechtsregels dat voor allen gelijkelijk van toepassing is.
De onafhankelijke staat die het begin van het internationaal publiekrecht markeert, ontstond in het
Europa van de zestiende en zeventiende eeuw. Aanvankelijk was internationaal publiekrecht dan ook
vooral Europees publiekrecht. Gedreven door economische belangen en ondersteund door hun
militaire en politieke macht breidden Europese staten hun activiteiten uit naar andere delen van de
wereld en legden zij het door hen gevormde internationaal publiekrecht op aan andere entiteiten.
Door de kolonisatie kreeg internationaal publiekrecht in geografische zin een mondiaal karakter.
Maar een rechtssysteem dat werd beheerst door een klein aantal staten die grote delen van de
wereld, kon niet werkelijk universeel worden genoemd.
Na de Eerste Wereldoorlog begon Europa zijn greep op de internationale rechtsorde te verliezen. De
opkomst van de VS als machtsfactor, het ontstaan van de Sovjet-Unie, met een communistisch
systeem dat een einde maakte aan de ideologische eenheid van Europa, en een stagnerende
koloniale expansie verzwakten de Europese dominantie. Direct na de Tweede Wereldoorlog steeg
het aantal staten van rond de 50 naar ruim 190. Dit had te maken met het beginsel van
zelfbeschikking dat werd aanvaard in het Handvest van de Verenigde Naties.
,Blok B: internationaal publiekrecht, internationaal privaatrecht en het recht van de EU.
In dit vakgebied gaat het over 3 elementen;
- Recht/juridisch: regels tussen landen (het juridische element onderscheidt internationale
rechtsbronnen van overige normen. Met het oog op de voorspelbaarheid, zekerheid en
stabiliteit in de internationale betrekkingen is het van groot belang rechtsnormen te
onderscheiden van andere normen). Voor het bepalen van het onderscheid tussen juridische
regels enerzijds en politieke en morele regels anderzijds zijn in het bijzonder twee criteria
van belang:
1. De bron van een norm. De internationale rechtsorde kent een beperkt aantal rechtsbronnen:
verdragen, besluiten van internationale organisaties en gewoonterecht. Alleen regels die uit
deze bronnen voortvloeien, worden gerekend tot het internationaal publiekrecht.
(Positivisme)
2. Rechtsregels zijn onderdeel van een systeem dat schending van een norm verbindt met een
sanctie. Dit is een wezenskenmerk van ‘recht’. Het wordt wel gezegd dat internationaal recht
dit kenmerk zou missen.
n De internationale rechtsorde bezit echter wel degelijk door het recht geregelde
procedures voor handhaving en afdwinging van internationaal recht. In de
internationale rechtsorde rust handhaving in belangrijke mate in handen van staten
zelf. Deze kunnen via onder meer diplomatiek protest en sancties andere staten
ertoe brengen het recht na te leven. Ook de integratie van internationaal recht kan
leiden tot de afdwinging van internationale verplichtingen. In veel staten kunnen
bepaalde internationale rechtsregels op voet van gelijkheid met nationaal recht
worden toegepast en afgedwongen. En aanvullende reden om internationaal recht
als recht te beschouwen is dat staten en andere subjecten internationaal recht
daadwerkelijk als recht beschouwen.
n Politieke overwegingen liggen per definitie ten grondslag aan de ontwikkeling van
nieuwe rechtsregels. Internationaal publiekrecht is immers grotendeels de neerslag
van politieke opvattingen over de inrichting van de internationale samenleving,
gecombineerd met politieke machtsverhoudingen die bepalen welke politieke
opvattingen domineren.
n Naast de politieke factoren behouden ook morele overwegingen een grote invloed
op ontwikkeling en interpretatie van internationaal publiekrecht. Als elk recht is
internationaal publiekrecht in zekere mate de afspiegeling van het streven naar
gerechtigheid en rechtvaardigheid.
n Voor zover morele en politieke overwegingen in tastbare regels zijn geformuleerd,
kunnen zij in de praktijk veelal op vergelijkbare wijze als rechtsregels functioneren.
Dit maakt ze echter nog niet tot rechtsregels. Beslissend is dat vanuit het perspectief
van de internationale rechtsorde in geval van een conflict uiteindelijk de
rechtsnormen voorgaan en met voorrang boven andere normen worden
onderworpen aan de handhavingsmechanismen.
- Internationaal: de internationale rechtsorde erkend in hoofdzaak vier rechtsbronnen;
gewoonterecht, verdagen, besluiten van internationale organisaties en algemene
rechtsbeginselen. à Hierin worden twee opvattingen onderscheiden: de monistische (een
rechtsorde) en dualistische leer (twee rechtsordes).
n De dualistische aspiratie is waardevol omdat ze de autonomie van in staten
georganiseerde politieke gemeenschappen benadrukt boven een nauwelijks
gedefinieerde internationale gemeenschap wiens rol in rechtsvorming en
rechtshandhaving belangrijke gebreken heeft in termen van legitimiteit en democratie.
Wat de monistische aspiratie betreft, blijft het idee van het primaat van het individu van
groot belang in een tijdsgewricht waarin grote delen van de wereld staatsgezag absolute
vormen aan blijft nemen en waarin ook in verlichte westerse democratieën het individu
een kwetsbare positie heeft gekregen.
, n De verhouding tussen de internationale en nationale rechtsorde is complexer geworden
en kan niet langer eenvoudig worden gevangen in een dualistisch of monistisch model.
De internationale en nationale rechtsorde hebben elk hun eigen rechtsbronnen en zijn
autonoom in de zin dat zij formeel gesloten zijn voor de juridische effecten van
rechtsbronnen uit een andere rechtsorde. Het fundamentele uitgangspunt hierbij is dat
in beginsel een regel van nationaal recht geen juridische betekenis heeft in de
internationale rechtsorde.
n Deze formele scheiding tussen de internationale en de nationale rechtsorde is echter in
ten minste drie opzichten gekwalificeerd.
1. Internationaal recht heeft steeds meer betrekking op de rechtspositie van natuurlijke
personen, vooral in de vorm van rechten van de mens. Naarmate internationaal
recht zich niet meer alleen tot staten maar ook tot natuurlijke personen richt,
verliest het strikte onderscheid tussen de internationale en nationale rechtsorde aan
betekenis.
2. Het internationaal recht heeft steeds meer betrekking op onderwerpen die ook door
nationaal recht worden beheerst. Formeel gesproken leidt dit niet tot eenheid, maar
het gevolg is wel dat er materieel een belangrijke overlap ontstaat die het denken in
gescheiden rechtssferen minder vruchtbaar maakt.
3. Steeds meer staten hebben zich opengesteld voor de toepassing van internationaal
recht in hun nationale rechtsorde.
- Publiek: verwijst naar het feit dat het gaat regels die zien op maatschappelijke,
overkoepelende belangen die we aan overheden hebben toevertrouwd à een oorsprong is
te vinden in het oude romeinse idee; res publica = de publieke zaak
n In de Romeinse tijd sprak men ook wel van de ius gentium = het recht van de volkeren;
ofwel volkenrecht. De term volkenrecht gebruiken we nog steeds als synoniem voor
internationaal publiekrecht en vind je ook op een aantal plaatsen in het Nederlandse
recht terug (bijv. Nederlandse GW waar het gaat om de doorwerking van verdragen). à
Echter sluit het ‘internationale publiekrecht’ beter aan bij de veelzijdigheid van
internationale rechtsbetrekkingen en heeft daarom de voorkeur i.p.v. het begrip
volkerenrecht
Het is belangrijk om het internationaal recht te onderscheiden van het internationaal publiekrecht.
Het internationaal publiekrecht gaat om regels die duidelijk maken welk rechtsstelsel van toepassing
is op een bepaalde privaatrechtelijke rechtsverhouding (wanneer er sprake is van als het ware een
botsing tussen privaatrechtelijke stelsels van verschillende landen).
Hoe verhoudt internationaal publiekrecht zich tot het Europees recht? In de wereld zijn meerdere
actoren actief (VS, NL), maar ook internationale organisaties. De Europese Unie is een actor op het
wereldtoneel, maar is slechts binnen de Europa van belang; Het is een organisatie die 27 landen
samenbrengt in één overkoepelend rechtssysteem. In het internationaal publiekrecht wordt gekeken
naar het geheel: naar het wereldtoneel en naar de regels die alle actoren in hun greep houden, dus
ook de EU. Het Europees recht is oorspronkelijk begonnen als een vorm van internationaal recht. De
EU is vandaag de dag nog altijd gebaseerd op twee verdragen. Dit systeem heeft zich echter wel
doorontwikkeld. Het heeft een aantal unieke eigenschappen verworven, zoals directe werking
voorrang in goed functionerend wetgevend apparaat en direct verkozen Parlement. De EU heeft als
waren, sommige zeggen constitueren, sommige zeggen quasi federale trekken gekregen. Niettemin is
de EU nog altijd gebonden aan het internationale regels. Het Europese Unie recht is daarnaast alleen
relevant voor de EU, het internationaal recht is relevant voor alle landen.
, Blok C: specifieke kenmerken van internationaal recht.
Binnen het internationaal recht spreken we van een horizontaal domein. Er bestaat geen
wereldregering, staten onderling moeten afspraken met elkaar maken. Dit heeft twee
samenhangende oorzaken:
1. De ontwikkeling van instituties die publiek gezag uitoefenen is het resultaat van
machtsconcentratie. De ontwikkeling van de staat, als soevereine macht binnen de nationale
rechtsorde, is het resultaat van een concentratie van macht binnen een bepaald grondgebied
ten aanzien van een bepaalde bevolking.
2. Nationale samenlevingen zijn veelal relatief homogeen in termen van verleden, tradities,
cultuur en fundamentele waarden. Deze homogeniteit vormt een belangrijke voorwaarde
voor een ontwikkelde en gecentraliseerde rechtsorde. Binnen de internationale
gemeenschap bestaat minder gemeenschappelijk verleden en minder consensus over cultuur
en waarden dan binnen staten.
Dit brengt met zich mee dat de handhaving lastig is van het internationaal recht, er kunnen
bijvoorbeeld niet zomaar sancties op worden gelegd. Staten moeten zelf toezien op de naleving van
internationale regels. Er is in praktijk sprake van getrouwe naleving van afspraken. Staten kunnen
elkaar op de vingers tikken, maar ook spelen internationale organisaties hierin een rol. Deze
organisaties zorgen voor een zekere vorm van controle, zorgen dat staten op elkaar kunnen blijven
letten en brengen onder de aandacht als regels niet goed worden nageleefd. Daarnaast kunnen
staten, en in toenemende mate ook individuen, kunnen een beroep doen op internationale
rechtscolleges.
Drie organisatievormen:
- Het recht van co-existentie: het gevolg van het decentrale karakter van de internationale
rechtsorde is dat belangrijke delen van het internationaal publiekrecht als hun voornaamste
doel hebben de bescherming van de aanspraak van staten op de uitoefening van publiek
gezag binnen hun grondgebied (ofwel hun soevereiniteit).
- Het recht van samenwerking kenmerkt zich door een actieve samenwerking tussen staten,
die verder gaat dan afbakenen van onderlinge bevoegdheden.
- In het recht van integratie worden de bescherming en de uitvoering van publieke taken ten
dele georganiseerd op bovennationaal niveau.
Vergeleken met een staat, waar binnen een overheid verschillende ministeries min of meer
samenhangend beleid kunnen voeren, is de internationale rechtsorde gefragmenteerd.
De globalisering en de versterking van onderlinge afhankelijkheid van staten hebben geleid tot een
erkenning van het bestaan van een ‘internationale gemeenschap’. Deze term ziet vooral op de
internationale gemeenschap van staten, d.w.z.: het samenstel van bestaande staten. De belangen
van de internationale gemeenschap zijn dan de gedeelde belangen van staten. Het gevolg hiervan is
dat publiek gezag in de internationale rechtsorde wordt uitgeoefend door elkaar aanvullende
organisatievormen op verschillende niveaus: mondiaal, regionaal en nationaal.
Het overwegend decentrale karakter van de internationale rechtsorde brengt met zich dat
internationaal publiekrecht in belangrijke mate rechtsbetrekkingen tussen gelijke partijen regelt.
Ondanks het horizontale karakter binnen het internationaal recht, kunnen we ook stellen dat er hier
en daar ook sprake is van verticale verhoudingen. De meeste organisaties zijn intergouvernementeel
van aard (= de organisaties zijn horizontaal ingericht, ze gaan uit van een volstrekte gelijkheid van
staten). Echter, zijn er ook supranationale organisaties (= organisaties zijn meer verticaal ingericht),
als voorbeeld de EU. Als deelnemers van zo’n supranationale organisaties streven ze naar verdere
integratie, met (gekwalificeerde) meerderheid kan er een besluit genomen worden. Op deze
supranationale manier kan er over het hoofd van staten een besluit tot stand komen en worden
gehandhaafd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelbrouwers37. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,98. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen