CVV – PATHOLOGIE 2
semester 1
HOOFDSTUK 1
ONCOLOGIE – KANKERKUNDE/CANCEROLOGIE
HOOFDSTUK 2
NEFROLOGIE – NIERAANDOENINGEN
HOOFDSTUK 3
ALLERGIE, IMMUNOLOGIE EN REUMATOLOGIE
HOOFDSTUK 4
INFECTIOLOGIE – INFECTIES
HOOFDSTUK 5
HEMATOLOGIE – ZIEKTE VAN HET BEENMERG, BLOED, LYMFEN
1
,HOOFDSTUK 1 – ONCOLOGIE – KANKERKUNDDE/CANCEROLOGIE
1. WOORDENLIJST
Woord Verklaring
Oncologie Kankerleer
Meastaseren Uitzaaien
Tumor Gezwel of neoplasma
Benigne Goedaardig
Maligne Kwaadaardig
Poliep Goedaardige (benigne) tumor die uitsteekt boven de oppervlakte
Lipoom Benigne tumor die uit vetweefsel ontstaat
Carnicoom Maligne tumor die uitgaan van epitheel
Sarcoom Maligne tumoren die ontstaan uit steunweefsel
Carinogenen Kankerverwekkende stoffen
Alopecie Haaruitval
2. WAT IS KANKER
Kanker:
- Kanker wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het
lichaam. Het is een verzamelnaam voor verschillende soorten kanker
- Er zijn meer dan 100 soorten kanker
- Verschillende soorten kanker die zich kunnen ontwikkelen in iedere vorm van lichaams-
weefsel bij jong en oud
- Impact op fysieke en psychische toestand QoL – Quality of Life
- Sterk verhoogde morbiditeit en mortaliteit (afhankelijk van de soort Ca)
- Kanker – carnicoom – ca – tumor = zwelling – neoplasma = nieuwgroei – kankergezwel
vorming van nieuwe (kwaadaardige) cellen
- Afhankelijk van de lokalissatie, stadium overlevingskans
3. EPIDEMIOLOGIE
Epidemiologie:
- 1 op de 3 mannen, 1 op de 4 vrouwen krijgt met de ziekte te maken voor hun 75 ste verjaardag
Top 10 bij mannen Top 10 bij vrouwen
Prostaat Borst
Long Dikke darm
Dikke darm Long
Blaas Malnoom
Hoofd en hals Baarmoederlichaam
Melanoom Pancreas
Nier Non hodgkin lymfoom
Non hodgkin lymfoom Leukemie
Leukemie Ovarium
Pancreas Hoofd en hals
Incidentie:
2
, - Aantal nieuwe gevallen, gedurende bepaalde tijdsperiode
- Meeste gediagnostiseerde kankers = prostaatkanker en borstkanker
- Incidentie van melanoom neemt toe
Prevalentie:
- Aantal mensen met een ziekte in een welbepaalde populatie, tijdsperiode
- Zowel incidentie als overleving van kanker
4. TUMORVORMING, ETIOLOGIE VAN KANKER
Normale celgroei
Celdeling aangepast aan de behoefte van het organisme;
Lichaam bestaat uit miljarden levende cellen
Cellen groeien en delen zich ➜ ontstaan van nieuwe cellen
Jonge mensen: delen cellen zich sneller ➜ groei kan plaatsvinden
Volwassenen: celdeling gericht op vervanging van dode cellen en reparatie van beschadigd weefsel
Normale omstandigheden ➜ gecontroleerde celdeling
Celgroei wordt door 4 factoren gereguleerd:
Groeifactoren
Groeiremmers
Cycliness (eiwitten die de celcyclus reguleren)
Apoptose (geprogrameerde celdood)
Eigenschappen van een kankercel
Ongecontroleerde celdeling
De cellen gaan niet dood en er worden nieuwe cellen gevormd terwijl het lichaal deze niet nodig
heeft.
Gevolg: abnormale toename van cellen vorming van tumor – neoplasma – gezwel
Vorming van metastasen – verspreiding – uitzaaiingen
Bij sommige kankers worden er geen tumoren gevormd
Tumor kan benigne of maligne zijn
Geen tumor leukemie, lymfonen, myelomen
Ongecontroleerde deling
3
, Ontwikkeling van een kwaadaardige cel Eigenschappen van een kankercel
- Wat maakt van een, gezonde, lichaamscel, een - Ongecontroleerde deling
kwaadaardige kankercel: - Vorming van metastasen
- Gewijzigde cel (gezonde kwaadaardige kankercel)
eigenschappen worden verklaard door complexe
genetische veranderingen = carcinogenese. De
basenvolgorde van een gen wijzigt door mutatie.
- DNA = DesoxyriboNucleïneZuur / DeoxyriboNucleic
Acid
- Opgebouwd uit 4 soorten nucleotiden:
- Adenine
- Thymine
- Guanine
- Cystosine
Aaneenschakeling van nucleotiden
- 2 strengen – basenparen
- Mutatie: verandering van dde basevolgorde,
waardoor afwijkende cellen worden gevormd:
puntmutatie en frameshift mutatie
- Puntmutatie: één nucleotide van het DNA verandert
- Frameshift mutatie: toevoeging of verwijderen van
een aantal basisparen
- Gen = Bevat erfelijk materiaal – Wanneer dit wijzigt,
zullen eigenschappen van de cel wijzigen.
Gewijzigde eigenschappen van DNA =
Oncogenen - Tumorsuppressorgenen - DNA – reparatiegenen - Zelfmoordgenen
4
semester 1
HOOFDSTUK 1
ONCOLOGIE – KANKERKUNDE/CANCEROLOGIE
HOOFDSTUK 2
NEFROLOGIE – NIERAANDOENINGEN
HOOFDSTUK 3
ALLERGIE, IMMUNOLOGIE EN REUMATOLOGIE
HOOFDSTUK 4
INFECTIOLOGIE – INFECTIES
HOOFDSTUK 5
HEMATOLOGIE – ZIEKTE VAN HET BEENMERG, BLOED, LYMFEN
1
,HOOFDSTUK 1 – ONCOLOGIE – KANKERKUNDDE/CANCEROLOGIE
1. WOORDENLIJST
Woord Verklaring
Oncologie Kankerleer
Meastaseren Uitzaaien
Tumor Gezwel of neoplasma
Benigne Goedaardig
Maligne Kwaadaardig
Poliep Goedaardige (benigne) tumor die uitsteekt boven de oppervlakte
Lipoom Benigne tumor die uit vetweefsel ontstaat
Carnicoom Maligne tumor die uitgaan van epitheel
Sarcoom Maligne tumoren die ontstaan uit steunweefsel
Carinogenen Kankerverwekkende stoffen
Alopecie Haaruitval
2. WAT IS KANKER
Kanker:
- Kanker wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het
lichaam. Het is een verzamelnaam voor verschillende soorten kanker
- Er zijn meer dan 100 soorten kanker
- Verschillende soorten kanker die zich kunnen ontwikkelen in iedere vorm van lichaams-
weefsel bij jong en oud
- Impact op fysieke en psychische toestand QoL – Quality of Life
- Sterk verhoogde morbiditeit en mortaliteit (afhankelijk van de soort Ca)
- Kanker – carnicoom – ca – tumor = zwelling – neoplasma = nieuwgroei – kankergezwel
vorming van nieuwe (kwaadaardige) cellen
- Afhankelijk van de lokalissatie, stadium overlevingskans
3. EPIDEMIOLOGIE
Epidemiologie:
- 1 op de 3 mannen, 1 op de 4 vrouwen krijgt met de ziekte te maken voor hun 75 ste verjaardag
Top 10 bij mannen Top 10 bij vrouwen
Prostaat Borst
Long Dikke darm
Dikke darm Long
Blaas Malnoom
Hoofd en hals Baarmoederlichaam
Melanoom Pancreas
Nier Non hodgkin lymfoom
Non hodgkin lymfoom Leukemie
Leukemie Ovarium
Pancreas Hoofd en hals
Incidentie:
2
, - Aantal nieuwe gevallen, gedurende bepaalde tijdsperiode
- Meeste gediagnostiseerde kankers = prostaatkanker en borstkanker
- Incidentie van melanoom neemt toe
Prevalentie:
- Aantal mensen met een ziekte in een welbepaalde populatie, tijdsperiode
- Zowel incidentie als overleving van kanker
4. TUMORVORMING, ETIOLOGIE VAN KANKER
Normale celgroei
Celdeling aangepast aan de behoefte van het organisme;
Lichaam bestaat uit miljarden levende cellen
Cellen groeien en delen zich ➜ ontstaan van nieuwe cellen
Jonge mensen: delen cellen zich sneller ➜ groei kan plaatsvinden
Volwassenen: celdeling gericht op vervanging van dode cellen en reparatie van beschadigd weefsel
Normale omstandigheden ➜ gecontroleerde celdeling
Celgroei wordt door 4 factoren gereguleerd:
Groeifactoren
Groeiremmers
Cycliness (eiwitten die de celcyclus reguleren)
Apoptose (geprogrameerde celdood)
Eigenschappen van een kankercel
Ongecontroleerde celdeling
De cellen gaan niet dood en er worden nieuwe cellen gevormd terwijl het lichaal deze niet nodig
heeft.
Gevolg: abnormale toename van cellen vorming van tumor – neoplasma – gezwel
Vorming van metastasen – verspreiding – uitzaaiingen
Bij sommige kankers worden er geen tumoren gevormd
Tumor kan benigne of maligne zijn
Geen tumor leukemie, lymfonen, myelomen
Ongecontroleerde deling
3
, Ontwikkeling van een kwaadaardige cel Eigenschappen van een kankercel
- Wat maakt van een, gezonde, lichaamscel, een - Ongecontroleerde deling
kwaadaardige kankercel: - Vorming van metastasen
- Gewijzigde cel (gezonde kwaadaardige kankercel)
eigenschappen worden verklaard door complexe
genetische veranderingen = carcinogenese. De
basenvolgorde van een gen wijzigt door mutatie.
- DNA = DesoxyriboNucleïneZuur / DeoxyriboNucleic
Acid
- Opgebouwd uit 4 soorten nucleotiden:
- Adenine
- Thymine
- Guanine
- Cystosine
Aaneenschakeling van nucleotiden
- 2 strengen – basenparen
- Mutatie: verandering van dde basevolgorde,
waardoor afwijkende cellen worden gevormd:
puntmutatie en frameshift mutatie
- Puntmutatie: één nucleotide van het DNA verandert
- Frameshift mutatie: toevoeging of verwijderen van
een aantal basisparen
- Gen = Bevat erfelijk materiaal – Wanneer dit wijzigt,
zullen eigenschappen van de cel wijzigen.
Gewijzigde eigenschappen van DNA =
Oncogenen - Tumorsuppressorgenen - DNA – reparatiegenen - Zelfmoordgenen
4
