Samenvatting van het vak Abdomen 2 - Spijsvertering in het 2e semester van de 1e master geneeskunde. Samenvatting van de lessen over pancreas, galblaas en IBD.
Behaald resultaat: 16/20
- Eenmalig insult dat acute inflammatie van de pancreas veroorzaakt
o Klinisch is het belangrijkste kenmerk pijn
- In het labo is het belangrijkste kenmerk de stijging van de pancreasenzymen amylase en
lipase
- Acute pancreatitis kan heel ernstig verlopen maar bij een eenmalig insult is er meestal geen
evolutie naar chronische pancreatitis
o Chronische pancreatitis is meestal het resultaat van een herhaald insult, blijvend
insult of iets wat op een bepaald moment zolang aansleept dat het blijft bestaan bv
door alcohol
- Bij chronische pancreatitis kan je wel opstoten hebben van acute pancreatitis
Pathologie
à 2 verschillende entiteiten binnen de acute pancreatitis: rudimentaire opsplitsing, eigenlijk is het
meer een continuum
- Acute interstitiële of oedemateuze pancreatitis
- Necrohemorrhagische of acute necrotiserende pancreatitis
o Pancreatitis is zo ernstig dat er necrose optreedt van het pancreasparenchym + soms
ook van het omgevende weefsel rond de pancreas bv peri-pancreatische vetweefsel
+ dat er ook een bloeding kan optreden als er een groter bloedvat in het
beschadigingsproces betrokken is
- Verschil tussen beide: ernst + onderliggend emechanisme
- Acute pancreatitis door een virlae infectie bv gaat zich meestal beperken tot oedeem en
inflammatie van de pancreas maar gaat zelden pancreas necrose en bloeding geven
à Acute interstitiële pancreatitis
- Beperktere vorm van pancreatitis met oedeem, inflammatie, er kan vocht zijn in de bursa
ommentalis
- Je kan er veel pijn van hebben en ziek van zijn maar de schade is niet zo uitgesproken à
klinisch verloop is gunstig op langere termijn
- Zelflimiterende aandoening die gaat genezen à zelden evolutie naar ernstige complicaties
1
,à Acute pancreasnecrose = ernstiger!
- Necrose van het pancreasparenchym à beperkt lokaal of meer veralgemeende beschadiging
van het pancreasparenchym
- Niet alleen necrose van het parenchym maar ook van vetweefsel binnen de pancreas +
uitgebreider rond de pancreas = peri-pancreatische vet + ommentaal vet
- Ook oedeem, in of rond de pancreas
- Bij oedemateuze pancreatitis kan je een klein beetje vocht hebben in de bursa ommentalis
ó bij deze vorm uitgesproken accumulatie van vocht in het abdomen = ascitesvocht à
vocht is rijk aan amylase en vetdruppels
- Als er een bloedvat aangetast is kan het ook gepaard gaan met een bloeding à
hemorrhagische pancreatitis
- Thrombose van de v. lienalis à loopt op de achterwand van de pancreas en bij inflammatie
kan het zijn dat de vene + endotheel geprikkeld wordt en er een thrombose ontstaat
- Aneurysma’s kunnen ontstaan door aantasting van de bloedvaten
- Vorming van een pseudocyste = door necrose van pancreas- en vetweefsel gaat er een holte
ontstaan die gevuld is met necrotisch debris à rond die necrose zone krijg je een vrij sterke
inflammatoire reactie waardoor die holte afgekapseld gaat worden à holte met daarrond
fibreus kapsel DUS holte is niet bekleed met een klassiek epitheel dus geen cyste MAAR een
pseudocyste à vocht dat erin zit is niet het secreet van het epitheel maar is necrotisch
materiaal dat ontstaan is
o Als zo’n necrose haard surinfecteert dan krijg je een pancreasabces
Wat veroorzaakt een acute pancreatitis?
à 2 meest belangrijke oorzaken = aanwezigheid van galstenen en alcohol
- Alcohol is direct toxisch voor de pancreas à heeft een effect op
pancreassecreet dat veranderd in samenstelling en viskeuzer wordt, er
kunnen concretementen in ontstaan die als plugs de pancreasafvoerwegen
kunnen gaan afsluiten à daardoor stuwing in de pancreaskanalen met
ruptuur, lokale beschadiging en inflammatie
- Galstenen:
o Als een galsteen thv de papil van Vater vast komt te zitten kan het pancreassecreet
ook niet afvloeien à druk in de pancreas afvoerwegen neemt toe à je krijgt lekkage
met activatie van pancreasenzymen, beschadiging en inflammatie
o Andere theorie: als er een galsteen vast zit thv de papil van Vater dan kunnen de gal
en pancreassecreet niet weg à reflux van gal in de afvoerwegen van de pancreas à
gal is nogal caustisch en die gaat de pancreas beschadigen
- In 10% van de gevallen niet in staat een duidelijke oorzaak terug te vinden = ideopathische
acute pancreatitis
2
,à Andere etiologieën
- Infectieus:
o Bij een aantal virale syndromen is er dikwijls een component pancreatitis MAAR niet
direct op de voorgrond bv CMV-infectie met frequent een component pancreatitis à
kan zich uiten door vaag abdominaal ongemak maar kan verschillende oorzaken
hebben
§ Bv CMV hepatitis of enteritis à in het labo vaak verhoogd amylase en lipase
MAAR zelden een ernstige pancreatitis
o Infecties waarbij pancreatitis wel op de voorgrond staat
§ Parotitis epidemica, mononucleosis infectiosa, virale hepatitis
§ Bij veralgemeende sepsis kan er ook een factor pancreatitis zijn + soms ook
bij HIV-infectie maar minder geïsoleerd op de voorgrond
- Hypercalciëmie kan een oorzaak zijn van pancreatitis
o Nierinsufficiëntie: secundaire hyperparathyroïdie
o Ofwel bij een primaire hyperparathyroïdie
o Calcium bepalen bij patiënten met acute pancreatitis is belangrijk!!
- Aantastingen van de pancreas bij auto-immune ziekten
o Geïsoleerde auto-immune pancreatitis
o Bij een IgG4 gemedieerde ziekte ook dikwijls een component pancreatitis à IgG4
gemedieerde ziekten tasten verschillende organen aan in het GI-stelsel
§ Aantasting galwegen meer op de voorgrond dan aantasting van de pancreas
maar dikwijls komen ze samen voor
o Auto-immune pancreatitis component kan ook deel uitmaken van een meer
systemische auto-immuun aandoening à bv periarteritis nodosa
o Auto-immune pancreatitis kan voorkomen bij elk auto-immuun syndroom maar
frequenter bij IgG4 gemedieerde ziekte of periarteritis nodosa dan bij RA
- GM en andere substanties die toxisch kunnen zijn voor de pancreas à toxische pancreatitis
o Corticosteroïden
o Thiazide diuretica
o Furosemide
o Azathioprine
o Mercaptopurine
o Zelden maar is wel gekend à bij een gevoelige patiënt kan men pancreatitis zien die
dan recidiveert als men deze GM gebruikt (dikwijls geen associatie gelegd met deze
GM)
- Mechanische oorzaken
o Ductus van Wirsung kan verstopt zijn door iets anders dan galstenen
§ Plugs bij alcoholische pancreatitis maar ook andere genetische
aandoeningen die plugs geven thv het pancreas secreet bv muvoviscidose
o Duodenale abnormaliteiten kunnen door mechanische druk op de pancreas
aanleiding geven tot opstoten van acute pancreatitis zoals divertikel van het
duodenum of ulcus bulbi op de achterwand van de maag à kunnen door
begeleidende inflammatie en evt perforatie of penetratie aanleiding geven tot
pancreatitis
3
, o Bij stomp abdominaal trauma kan de pancreas tegen de wervelzuil gecrushed
worden
o Post-operatief bij abdominale chirurgie in de buurt van de pancreas: maag- en
galwegchirurgie à stijging van amylase en lipase na de ingreep maar ook bij andere
ingrepen op afstand van de pancreas soms milde stijgingen van amylase en lipase
o Pancreatitis na ERCP
o Twijfelgevallen
§ Pancreas divisum = anatomische afwijking van de pancreas à oorzaak van
acute pancreatitis
§ Spasma van de sfincter van Oddi of dysfunctie waardoor er een slechte
afvloei is van het secreet à kan ook leiden tot pancreatitis
à Pancreas divisum
- Pancreas ontstaat uit een samensmelting van ventraal
en dorsaal deel rond het duodenum à dorsale gedeelte
mondt uit in het duodenum thv de papilla minor en het
ventrale gedeelte (is eigenlijk een opsplitsing met een
pancreatische knop en hepatobiliaire knop) draineert via
de papilla major
o Hepatobiliaire knop wordt het biliaire systeem
o Ventrale deel wordt stukje van de pancreas en de 2 delen gaan fuseren à anatomie
verandert door de fusie en het grootste deel van de dorsale pancreas gaat draineren
via de ventrale pancreas à ductus van Wirsung ligt grotendeels in de dorsale
pancreas en voor een kleine stukje van de ventrale pancreas met papilla major waar
ook de hoofdgalweg in uitmondt en papilla minor met ductus pancreaticus
accessorius van Santorini
§ = normale anatomie
- Bij sommige patiënten gaat deze fusie niet volledig gebeuren à gaan 2 gescheiden entiteiten
blijven = pancreas divisum à dorsale pancreas gaat blijven draineren via papilla minor maar
deze is daar minder geschikt voor à dit ZOU aanleiding geven tot recidiverende opstoten
van acute pancreatitis
à Post-ERCP pancreatitis
- ERCP = endoscopische retrograde cholangio-pancreaticografie à via slokdarm, maag en
duodenum naar de papilla major gaan, instrumenteren en zo proberen in de hoofdgalweg
en/of in de afvoerwegen van de pancreas te geraken om bv stenen te verwijderen, biopsies
te nemen of om na het inspuiten van contrast goede beeldvorming van het lumen van de
galwegen of pancreasafvoerwegen te hebben
- Procedure wordt meer toegepast om de galwegen in het licht te stellen dan voor de
pancreaswegen à door instrumentatie en opspuiten van het contrast kan de druk in de
pancreas afvoerwegen verhogen of beschadiging veroorzaakt worden in de pancreas
afvoerwegen waardoor je lekkage krijgt van pancreasvocht en evt acute pancreatitis
- Komt relatief frequent voor
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pauliena. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,49. Je zit daarna nergens aan vast.
