Hoofdstuk 1 - Inleiding recht
Omschrijving en doel
Recht: het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Technisch doel recht: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten te
voorkomen.
Rechtsgebieden
Staatsrecht: geeft de basisregels voor de organisatie van de overheid. Het biedt een beschrijving van
de verschillende organen van de overheid, zoals gemeenteraad en provinciale staten., het beschrijft
hun onderlinge verhouding, en het geeft regels voor de relatie tussen burger en overheid. Het
staatsrecht geeft een ‘organisatieplaatje’ van de overheid. De belangrijkste wet van staatsrecht is de
Grondwet.
Bestuursrecht: houdt zich ook met de overheid bezig, maar dan met de overheid ‘in actie’. Het
bestuursrecht geeft regels over de bestuurstaak van de overheid. Het geeft ook regels voor de
uitoefening van die veelzijdige bestuurstaak. Bij het uitoefenen van de bestuurstaak komt de
overheid vaak met (de belangen van) burgers in aanraking: burgers die een vergunning willen voor
een dakkapel, een uitkering aanvragen, etc. Wat de overheid in dit soort contacten wel en niet mag
doen, hoe ze zich op moet stellen te opzichte van haar burgers, staat beschreven in het
bestuursrecht. Daarnaast biedt het bestuursrecht burgers die zich tegen handelingen of besluiten
van de overheid willen verzetten, mogelijkheden voor bezwaar en beroep. Een belangrijke wet is de
Algemene wet bestuursrecht (Awb)
Strafrecht: het strafrecht is voor niet-juristen vaak het meest spectaculaire deel van het recht. Het
haalt met grote regelmaat de pers en spreekt sterk tot de verbeelding. Het strafrecht vormt maar
een bescheiden onderdeel van het totale recht. Typerend voor het strafrecht is dat het verboden
gedragingen beschrijft, zoals diefstal of moord. De wetgever neemt alleen die gedragingen in het
strafrecht op, die de rechtsorde zozeer schenden dat een bestraffende reactie van de overheid moet
volgen. Onder ‘rechtsorde’ verstaan we de rust en de veiligheid in de samenleving. Wetboek van
Strafrecht (Sr) -> groot aantal strafbepalingen, zoals diefstal, doodslag en dergelijke. Wetboek van
Strafvordering (Sv) -> regelt wat er gebeurt als er eenmaal een strafbaar feit is gepleegd. Het
beschrijft de rechten van de verdachten, de bevoegdheden van politie en justitie, en gaat in op de
gang van zaken tijdens het strafproces.
Burgerlijk recht: het burgerlijk recht regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. Het
bestaat uit 3 onderdelen:
1. Personen- en familierecht: waarin de familierechtelijke relaties tussen mensen worden
geregeld zoals ouderschap, gezag, omgang en (echt)scheiding.
2. Vermogensrecht: dat de zakelijke relaties tussen personen regelt, zoals koop, huur en
apotheek.
3. Rechtspersonenrecht: een rechtspersoon is een organisatie of onderneming die een
zelfstandig leven leidt in het recht. Hoe een rechtspersoon, zoals een naamloze
vennootschap, een besloten vennootschap, een stichting of een vereniging, moet worden
opgericht en wie het binnen de rechtspersoon voor het zeggen hebben, wordt beschreven in
het rechtspersonenrecht. 2 belangrijke wetboeken in het burgerlijk recht zijn: het Burgerlijke
Wetboek, waarin de rechten en plichten staan beschreven van burgers op het terrein van het
personen- en familierecht, het vermogensrecht en het rechtspersonenrecht, en het Wetboek
, van Burgerlijke Rechtsvordering. Dit wetboek bevat het procesrecht met onder andere de
gang van zaken tijdens een burgerlijk proces, de betekenis van een dagvaarding en de rol van
de advocaat.
Omschrijving en plaats van het jeugdrecht
Het jeugdrecht is het geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt. Het bevat
onderdelen uit het burgerlijk recht, het strafrecht en het bestuursrecht. (0 tot 18 jaar)
Materieel recht en formeel recht
Materieel recht: bevat de rechten en plichten van burgers. Beschrijft de strafbepalingen, zoals
diefstal, brandstichting, doodslag, etc. Staat in het Wetboek van Strafrecht.
Formeel recht: geeft het procesrecht. Geeft aan wat er gebeurt als er eenmaal een strafbaar feit is
gepleegd: de rechten van de verdachte, de positie van de raadsman, de bevoegdheden van politie en
justitie om de waarheid te achterhalen, de gang van zaken tijdens de rechtszaak, etc. Staat in het
Wetboek van Strafvordering.
Het formeel recht regelt de wijze waarop het materieel recht gehandhaafd wordt. Wat mag en niet
mag wordt aangegeven in het materieel recht, wat er gebeurt als het materieel recht geschonden
wordt, staat beschreven in het formeel recht.
Nationaal en internationaal recht
Nationaal recht: regels die gelden op het grondgebied van een land.
Internationaal recht: rechtsrelaties tussen verschillende staten regelt.
Hoofdstuk 2 – De ouders van de jeugdige
Inleiding
Familierechtelijke relatie: een juridische relatie tussen gezins- of familieleden waaruit rechten en
plichten ontstaan.
Juridische moeder
Het is medisch mogelijk om een eicel van een vrouw buiten haar baarmoeder te bevruchten door
haar partner en deze bevruchte eicel bij een andere vrouw in te brengen. Als deze laatste vrouw het
kind ter wereld brengt, wordt zij de juridische moeder van het kind, terwijl dit kind genetisch gezien
het kind van een andere man en vrouw is.
Draagmoederschap
Wil zeggen dat een vrouw (‘draagmoeder’) voor een andere vrouw (‘wensmoeder’) een kind ter
wereld brengt. De draagmoeder blijft ALTIJD de juridische moeder, ook al hebben ze er afspraken
over gemaakt. Is de draagmoeder niet getrouwd, dan kan de wensmoeder het kind erkennen.
Vervolgens vraagt zij de rechtbank om het gezag naar haar over te hevelen. Is de draagmoeder
getrouwd dan zijn zij en haar man de juridische ouders (en is erkenning door een wensouder niet
mogelijk). Het kind kan wel worden geadopteerd een jaar later nadat de wensmoeder het kind als
pleegkind heeft genomen.
,Juridische vader
De juridische vader is de man:
- Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd
- Die de jeugdige heeft erkend
- Van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld
- Die de jeugdige heeft geadopteerd
Met de moeder getrouwd
De hoofdregel van het juridisch vaderschap luidt: vader van het kind wordt de man die getrouwd is
met de vrouw die het kind ter wereld brengt. Baart een getrouwde vrouw een kind, dan wordt haar
man automatisch de juridische vader.
Geregistreerde partner van de moeder
Sinds 1 april 2014 geldt dat er, als het om de positie van kinderen gaat, geen juridische verschillen
meer zijn tussen het geregistreerd partnerschap en het huwelijk.
Vaderschap ontkennen
Het voordeel van het ‘vaderschap ontkennen’ is dat het duidelijk is dat de man niet de biologische
vader is van het kind. Dit kan bijvoorbeeld worden aangetoond met een DNA- of een bloedproef.
Overlijdt een man tijdens het huwelijk en brengt de vrouw een kind ter wereld binnen 306 dagen na
dit overlijden, dan wordt de overleden man gezien als de juridische vader van het kind (zelfs als de
vrouw alweer opnieuw zou zijn getrouwd).
Erkenning
Een jeugdige die geen juridische vader heeft (is geboren uit een moeder die bij de geboorte niet
getrouwd was en ook geen geregistreerde partner had), kan door een man (die minstens 16 jaar oud
is) worden erkend. Dit is alleen mogelijk als een jeugdige nog geen juridische vader heeft. Een man
die een jeugdige erkent, zegt daarmee niet dat hij de biologische vader is. Ook een die dat duidelijk
niet is (zwarte man erkent blank kind), kan een jeugdige erkennen. Want bij erkenning gaat het om
een juridische daad: de man schept door de erkenning een familierechtelijke relatie tussen hem en
de jeugdige. Na de erkenning is de erkenner de juridische vader van de jeugdige ook al is in
werkelijkheid een andere man de biologische vader.
Procedure van erkenning
Een man moet bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaren dat hij de juridische vader van de
jeugdige wil zijn. Van deze verklaring wordt een akte opgemaakt, die wordt ingeschreven in de
registers van de burgerlijke stand. Daarmee is de erkenning een feit.
Toestemming van moeder en kind
Voor de erkenning van een jeugdige tot 16 jaar heeft de man toestemming van de moeder nodig. Is
de jeugdige tussen de 12 en 16 jaar oud, dan moeten moeder en jeugdige beiden toestemming
geven. Wil een man een jeugdige van 16 jaar of ouder erkennen, dan is alleen de toestemming van
de jeugdige nodig. De toestemming van de moeder is dan geen voorwaarde meer.
Geen toestemming, toch erkenning
Geven moeder en/of jeugdige geen toestemming, dan gaat de erkenning in principe niet door. Maar
een man die kan aantonen dat hij de verwekker is van de jeugdige, hoeft zich niet bij de weigering
neer te leggen. Hij kan de rechtbank inschakelen en om vervangende toestemming voor de
, erkenning vragen. De rechter geeft de man toestemming voor de erkenning als hij meent dat de
erkenning:
- De belangen van het kind niet zal schaden
- De belangen niet zal schaden die de moeder heeft bij het ongestoorde verhouding met haar
kind
Erkenning niet mogelijk
Erkenning is niet mogelijk:
- Door een man die, vanwege te nauwe verwantschap, geen huwelijk met de moeder zou
mogen sluiten. De broer, de vader of de zoon van de moeder kan haar kind dus niet
erkennen.
- Door een man die nog geen 16 jaar oud is
- Door een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft van de kantonrechter
- Als de jeugdige al twee ouders heeft
Erkenning betekend alleen ouderschap, geen gezag.
Ongedaan maken van de erkenning
Een erkenning is in principe definitief, zij kan niet zomaar weer ongedaan worden gemaakt. Alleen als
de erkenner niet de biologische vader is, zet de wetgever de deur voor ongedaan making van de
erkenning op een (kleine) kier. Zo kan een kind dat ontdekt dat zijn erkenner niet zijn biologische
vader is de rechtbank verzoeken om vernietiging van de erkenning. In principe heeft het kind
daarvoor drie jaar de tijd, te rekenen vanaf het jaar waarin het kind deze ontdekking doet. Is het kind
nog minderjarig als het ontdekt dat zijn erkenner niet zijn biologische vader is, dan kan het tot en
met zijn 20e jaar een verzoek om vernietiging indienen.
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap
Bij de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap legt de rechter het juridisch vaderschap aan de
verwekker op.
Kan de moeder of de jeugdige aantonen dat de man de verwekker is, dan kunnen de moeder en de
jeugdige (vanaf 12 jaar) de rechter vragen het vaderschap van de man vast te stellen. Wordt het
vaderschap van de man door de rechter vastgesteld, dan ontstaat door de rechterlijke uitspraak een
juridische vader-kindrelatie, die dezelfde gevolgen heeft als andere vormen van juridisch vaderschap.
Vaderschapsactie: de moeder vraagt de rechter ‘slechts’ om de verwekker van haar kind te
verplichten een bijdrage te leveren in de kosten van studie en levensonderhoud van zijn kind.
Duo-ouderschap
Ook voor een vrouw is het sinds 1 april 2014 mogelijk om de tweede juridische ouder, de zogeheten
duo-ouder, te worden. Door deze nieuwe wetgeving:
- Wordt de vrouw met wie de moeder bij de geboorte is getrouwd automatisch de tweede
ouder van het kind. Voorwaarde is dat het kind is verwekt met genetisch materiaal dat is
verstrekt door een officiële donorbank waardoor de identiteit van de donor beschermd
wordt.
- Kan een vrouw in andere gevallen met toestemming van de moeder (en van het kind vanaf
12 jaar) een kind erkennen.
- Heeft een vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met een daad van
verwekking van het kind, het recht om vervangende toestemming voor de erkenning te
vragen bij de rechtbank.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudbulter1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,98. Je zit daarna nergens aan vast.