Inhoud
1. Slecht nieuws gesprek/rouwverwerking...........................................................................................................................................4
1.1 Slecht nieuws gesprek.................................................................................................................................................................4
1.1.1 Slecht nieuwsgesprek: fasen................................................................................................................................................4
1.1.2 Aandachtspunten.................................................................................................................................................................5
1.2 Rouwverwerking bij kinderen en jongeren.................................................................................................................................5
1.2.1 Verlieservaringen bij kinderen.............................................................................................................................................5
1.2.2 Rouwreacties volgens leeftijd..............................................................................................................................................6
1.2.3 Rouwtaken volgens J.W. Worden........................................................................................................................................6
1.2.4 metafoor...............................................................................................................................................................................7
1.2.5 helpen van kinderen bij verlies............................................................................................................................................7
Werkcollege 1 – Slecht-nieuwsgesprek................................................................................................................................................8
Slecht nieuws op een goede manier brengen...................................................................................................................................8
Slecht nieuwsgesprek: fasen.........................................................................................................................................................8
Voorbeeldzinnen...........................................................................................................................................................................8
Gesprek met een vader over een kind (video) – dia 6..................................................................................................................8
Omgaan met intense emoties...........................................................................................................................................................9
Tips voor het omgaan met boze ouders.......................................................................................................................................9
Tips voor het omgaan van intense emoties..................................................................................................................................9
Bruikbare voorbeeldzinnen.........................................................................................................................................................10
Gesprek van een vader met zijn dochter (film Ponette) – dia 17...............................................................................................10
Werkcollege 2 – rouwverwerking.......................................................................................................................................................11
Vragen / casussen...........................................................................................................................................................................11
Vragen.........................................................................................................................................................................................11
Casussen......................................................................................................................................................................................12
Troostomgeving..............................................................................................................................................................................13
Vergeet-me-nietje of bloem............................................................................................................................................................13
Groeiboot........................................................................................................................................................................................14
Een groeiboot maken..................................................................................................................................................................14
Rouwkoffer......................................................................................................................................................................................14
Ondersteunen bij rouwverwerking.................................................................................................................................................14
wat NIET doen?...........................................................................................................................................................................15
Wat wel doen?............................................................................................................................................................................15
Voorbeeldexamenvraag..................................................................................................................................................................15
2. Herstelgericht werken.....................................................................................................................................................................16
2.1 Wat is herstel?...........................................................................................................................................................................16
2.1.1 Herstelgericht?...................................................................................................................................................................16
2.1.2 Visie herstelgericht werken................................................................................................................................................16
1
, 2.1.3 Principes herstelgericht werken........................................................................................................................................18
2.2 Herstellend zijn..........................................................................................................................................................................19
2.2.1 Verbindende houding.........................................................................................................................................................19
2.2.2 Reflecterende houding.......................................................................................................................................................19
2.2.3 Waarderende houding.......................................................................................................................................................19
2.2.4 Verantwoordelijke houding...............................................................................................................................................19
2.2.5 Nieuwe autoriteit...............................................................................................................................................................19
2.2.6 Geweldloze communicatie.................................................................................................................................................20
2.3 Implementatie van herstelgericht werken...............................................................................................................................20
2.3.1 Van binnen naar buiten......................................................................................................................................................20
2.3.2 Interessante organisaties...................................................................................................................................................20
Werkcollege 1......................................................................................................................................................................................21
Herstelgerichte technieken.............................................................................................................................................................21
Niet-probleemgerichte aanpak...................................................................................................................................................21
Probleemgerichte aanpak...........................................................................................................................................................24
De Sorrybox - Een website vol herstel........................................................................................................................................26
Pesten..............................................................................................................................................................................................27
Je hebt plagen en je hebt pesten................................................................................................................................................27
Verschillende vormen.................................................................................................................................................................27
Verschillende rollen.....................................................................................................................................................................27
Waarom pesten MENSEN ?.........................................................................................................................................................27
Cijfers over pesten......................................................................................................................................................................28
Werken rond pesten...................................................................................................................................................................28
Werken rond pesten...................................................................................................................................................................28
Anti-pest-programma’s in de kijker............................................................................................................................................29
Examenvraag...................................................................................................................................................................................29
3. Cultuursensitief werken..................................................................................................................................................................30
3.1 Race...........................................................................................................................................................................................30
3.1.1 Racism vs xenophobia........................................................................................................................................................30
3.2 Systemic opression (systemische onderdrukking)....................................................................................................................30
3.2.1 Intersectionaly....................................................................................................................................................................30
3.3 (De)colonisation........................................................................................................................................................................30
3.3.1 BHM (black history month)................................................................................................................................................30
3.4 Ally ? (bondgenoot)...................................................................................................................................................................30
werkcollege 1 Cultuursensitief werken...............................................................................................................................................31
Kennis van culturele en migratie-achtergronden...........................................................................................................................31
Culturaliseren is een natuurlijke reflex...........................................................................................................................................31
Culturaliserende houding................................................................................................................................................................31
Niet culturen, maar mensen ontmoeten elkaar.........................................................................................................................31
= De gebeurtenissen die een directe impact hebben op de dagelijkse gang van zaken en die een hoge angstfactor hebben.
Veiligheidsgevoel!
Over welke onderwerpen kan het gaan?
- Dingen die directe consequenties heeft voor het kind
- Volwassenen zijn vaak sterk bezig met bezigzelf, waardoor ze soms het kind uit het oog verliezen
- We denken vaal alleen aan overlijden, maar er zijn veel meer verlieservaringen
Mogelijke onderwerpen:
- Gedrag van het kind/ de jongere
- Leerachterstand
- Niet geslaagd zijn voor een studiejaar
- Stafbare feiten
- Uithuisplaatsing: kind die bv naar een instelling moet
- Scheiding van de ouders
- Ongeval
- Ziekte
- Overlijden
- …
1.1.1 SLECHT NIEUWSGESPREK: FASEN
INLEIDING
- Kort: één of enkele korte zinnen.
- Niet rond de pot draaien.
o “Ik moet je iets ergs/lastigs/moeilijks meedelen.”
o “Ik vind het moeilijk om te zeggen, maar ik heb heel slecht en treurig nieuws.”
- Hou je heel kort, duur hangt heel sterk af van de reacties van de client
BOODSCHAP OVERBRENGEN
- Hou het simpel en kort.
- Vertel over het hoe, waar en wanneer van de gebeurtenis.
o “Papa en mama kunnen het al een hele tijd niet goed met elkaar vinden; we maken veel ruzie. Het lukt niet
meer samen. We hebben beslist om uit elkaar te gaan.”
o “Opa heeft een zwaar ongeval gehad en de dokters kunnen hem niet meer genezen. Hij zal waarschijnlijk
sterven.”
- Herhaal zo nodig de boodschap.
- Zo klaar en duidelijk mogelijk vertellen
VENTILATIE VAN GEVOELENS
- Laat het kind/de jongere/ de ouder zijn/haar gevoelens uiten.
- Zorg voor een veilige en vertrouwde sfeer.
- Eigen gevoelens tonen mag, maar gedoseerd.
- Stiltes toelaten maar dit niet laten uitlopen tot een pijnlijke stilte.
o “Ik kan begrijpen dat je niet weet wat te zeggen, dat je er stil van wordt.”
o Heel veel ruimte maken voor het uiten van emoties
4
, - Mogelijke gevoelens/reacties?
o Verbijstering
o Ontkenning
o Vermijding
o Zich terugtrekken, dichtklappen
o Huilen
o Boosheid
o …
OVERGANG MAKEN / OPLOSSINGEN ZOEKEN
- Geef het kind iets tastbaars mee (knuffel, popje).
- Vertel het kind bij wie het terecht kan met vragen.
- Vertel hoe het contact met familie verder verloopt.
- Vertel het kind hoe de komende dagen er zullen uitzien (structuur!).
- Installeer een vragendoos of vragenschriftje.
o Vaak moet het kind/de jongere eerst bekomen van de shock.
o Pas dan komen de vragen.
- Bij kleine kinderen is het goed om af te sluiten met een spelmoment.
1.1.2 AANDACHTSPUNTEN
- Mededeling door vertrouwenspersoon
o Best door iemand die kind al kent
- Vertel de waarheid (vertrouwen!)
o Belangrijk om de ernst niet te vermijden. (vb. woorden als sterven) Kinderen gaan dan gaan gissen waardoor
ze het erger kunnen voorstellen dan het is.
- Vertel wat er voor het kind/de jongere zal veranderen
o Vb mama bracht broer naar school, nu moet ik dit misschien doen
- Gebruik klare taal, afgestemd op de leeftijd
- Zorg voor opvolging: de boodschap dringt soms pas na het gesprek helemaal door
- Moedig het kind/de jongere aan om emoties te uiten
- Geen dingen verbloemen -> achteraf kan het kind zich belogen voelen
1.2 ROUWVERWERKING BIJ KINDEREN EN JONGEREN
1.2.1 VERLIESERVARINGEN BIJ KINDEREN
- Verhuis
- Scheiding van de ouders
- Ziekte / handicap
- Dood van een ouder, broer of zus, vriend/vriendin of andere dierbare
- Dood van een huisdier
- Welke mogelijke gevoelens:
o Paniek
o Angstig,
o woede (kwaad worden tegen boodschappen) -> hier moet je mee kunnen omgaan, heeft vaak te maken met
ongelood
o geen emotie tonen door de shock van boodschap
5
, Rouwreacties: E. Kübler-Ross
- Ontkenning en isolering
o ‘Nee, niet ik’
- Ergernis en woede
o ‘Waarom ik?’
- Marchanderen
o ‘Goed ik, maar ...’
o Proberen te onderhandelen met het noodlot. Als ik nu heel snel bij het ongeval ben, zal ze misschien terug
beter worden en niet sterven
- Depressie
o ‘Ja, ik’
- Aanvaarding
o ‘Ik heb nu nog maar weinig tijd en het is goed zo.’
1.2.2 ROUWREACTIES VOLGENS LEEFTIJD
- Baby:
o gevoelig voor de sfeer en emoties van hun omgeving
o Zorgen voor stabiliteit
- 1-3 jaar:
o Vatten het blijvende karakter niet van de dood
o Verschil tussen dood en slapen of op reis uitleggen
- 3-5 jaar:
o Woede, agressie en destructief gedrag mogelijk
o Vast ritme
o Kunnen niet verwoorden wat ze moeilijk vinden waardoor ze het uiten in gedrag (gedragsproblemen)
- 6 jaar:
o Begrip dat dood onomkeerbaar is
o Zich moeilijk verbaal uiten, gedragsproblemen en psychosomatische klachten
o Snappen dat er een verschil is tussen ziek zijn en dood gaan, hebben niet de tools om daar over te spreken
(psychosomatische klachten: buikpijn, hoofdpijn, slecht slapen,…)
- 7-9 jaar:
o Besef dat de dood ook hen kan treffen
o Gevoelens uiten via tekeningen
- 10-12 jaar:
o Dood kan ervaren worden als straf
vb opa is gestorven omdat hij te veel rookte
o Gevaar voor onderdrukken van hun eigen pijn en verdriet
o Hulp nodig bij het uiten van gevoelens
- 13-18 jaar:
o Ervaren gevoelens kunnen ingewikkeld zijn door de zoektocht naar zichzelf
o Belang van contact met leeftijdsgenoten
o Vaak heel moeilijk als ze ouder verliezen omdat ze zich net los proberen te maken van de ouders
1.2.3 ROUWTAKEN VOLGENS J.W. WORDEN
- 1. Aanvaarden van het verlies
- 2. Verwerken van de pijn
o Het voelen van de pijn die het gevolg is van het verlies
- 3. Aanpassen aan een leven waarin de overledene ontbreekt
- 4. De overledene emotioneel een plaats geven
o Het oppakken van de draad van het leven
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bobartholomeus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.