Een overzicht van alles wat je moet weten om het tentamen van persoonlijkheidspsychologie op Tilburg University te halen! Zelf haalde ik door deze samenvatting een 9! Alle begrippen staan dikgedrukt en de samenvatting is duidelijk gestructureerd.
Samenvatting persoonlijkheidspsychologie
Week 1
Slides
3 doelen van persoonlijkheidsonderzoek:
1) Beschrijven (Hoe kunnen we persoonlijkheid organiseren (bijv.
persoonlijkheidstrekken)? Hoe verschillen mensen van elkaar?)
2) Uitleggen Waarom verschillen mensen van elkaar (oorzaken)? Hoe
beïnvloedt het cognities/emoties/gedrag (processen)?
3) Toepassen Wat zijn de gevolgen (bijv. levensuitkomsten)? Hoe kunnen we die
kennis gebruiken (bijv. selectie)?
niveau’s van de persoonlijkheidsanalyse:
1.De menselijke natuur (net als alle anderen)
2. Individuele/groepsverschillen (zoals sommige anderen)
3. Individuele uniekheid (als geen ander)
We denken vaak over persoonlijkheid als types. (bijv. Myers-Briggs-typen). In
werkelijkheid zijn ze echter continue en normaal verdeeld.
Er zijn 3 benaderingen om persoonlijkheid in te delen:
1. Theoretische benadering - belangrijke eigenschappen geïdentificeerd,
beschreven, gestructureerd
en gemeten
2. Externe benadering (factoranalyse) - Begint met een groot aantal
items/vragen. Criterium groep: mensen waarvan bekend is dat ze hoog scoren op
1 of meer eigenschappen; Controlegroep: mensen met lagere scores op deze
eigenschappen. Verschillen worden statistisch getest; Items/vragen waarvan
scores verschillen tussen groepen komen in uiteindelijke vragenlijst
3. Lexicale benadering - Alle belangrijke individuele verschillen zijn in de loop
der tijd gecodeerd in de natuurlijke taal. Corrigeer alle bijvoeglijk naamwoorden
met synoniemfrequentie en interculturele universaliteit (hoe belangrijker, in hoe
meer talen aanwezig). Vervolgens worden deze verwerkt in zelfrapportage lijsten
en wordt er naar de correlaties gekeken adhv factoranalyse.
uitkomst: Big-Five
HEXACO-Model= Big-five met als toevoeging integriteit. (oprechtheid,
rechtvaardigheid, bescheidenheid etc.)
Voordelen big five: (bijna) allesomvattend, biedt structuur, omvatten veel
specifieke deelkenmerken en een goede voorspeller.
Nadelen big five: mogelijke ontbrekende factoren, niet altijd intercultureel
repliceerbaar, waarom deze 5?
Five factor theorie van Costa & McCrae: Eigenschappen zijn diepe
onderliggende
psychologische / neurologische entiteiten. Ze beïnvloeden onze gevoelens,
gedragingen,
gedachtes en verlangens (‘affect, behavior, cognition and desires’: ABCD’s). Ze
zijn intercultureel en dus moeten ze biologisch van aard zijn (neurotransmitters,
hormonen etc. )
, Maar: situatie is ook belangrijk! Trekken (traits) vertegenwoordigen onze
algemene manier van voelen, denken en gedragen, maar op elk moment wordt
dit ook beïnvloed door de huidige
situatie. Persoonlijkheidstaat = onze ABCD's op een bepaald moment
Artikel NOBA
Het idee van persoonlijkheidstrekken berust op het feit dat deze consistent
zijn over tijd en over verschillende situaties die voortkomen uit biologische en
omgevingsfactoren.
De meest voorkomende manier om persoonlijkheidstrekken te meten is met de
Big Five analyse. Dit systeem omvat vijf brede kenmerken die kunnen worden
onthouden met het acroniem OCEAN: Openheid, Consciëntieusheid,
Extraversie, Vriendelijkheid (agreeableness) en Neuroticisme. Elk van de
hoofdkenmerken van de Big Five kan worden onderverdeeld in facetten om een
fijnere analyse van iemands persoonlijkheid te geven. kritiek: misschien zijn er
meer kenmerken die van belang zijn dan alleen deze 5 en de invloed van
verschillende situaties is niet meegerekend.
Persoonlijkheid = verschillen tussen mensen. Deze zijn het beste te meten met
persoonlijkheidstrekken. Dit zijn de basis dimensies waarop mensen van elkaar
kunnen verschillen. Ieder individu valt ergens anders in deze dimensie.
Deze trekken zijn continu normaal verdeeld en dus niet zwart-wit (je kan meer
zijn dan alleen een introvert of een extravert). De meeste mensen vallen onder
een bepaald gemiddelde en hoe verder dit afwijkt, hoe minder vaak het
voorkomt.
Drie criteria voor het karakteriseren van persoonlijkheidstrekken:
1. Een individu moet in verschillende situaties enigszins consistent reageren
in het gedrag.
2. Het gedrag wat hoort bij de persoonlijkheidstrek moet consistent zijn over
tijd.
3. Mensen verschillen van elkaar op gedragingen die verband houden met de
eigenschap.
Het is moeilijk om persoonlijkheidstrekken in te delen in verschillende
categorieën, hier zijn een aantal manieren voor bedacht, bijvoorbeeld de
Lexicale Hypothese van Allport & Odbert, 1936. Hierbij worden alle
benamingen die mensen gebruiken om elkaar te beschrijven bekeken en
gesorteerd op synoniemen waardoor bepaalde categorieën overbleven.
Statistische technieken werden gebruikt om na te gaan of een klein aantal
dimensies ten grondslag ligt aan alle duizenden woorden die wij gebruiken om
mensen te beschrijven.
Met statistische methodes (vooral de factor analyse) kwam men tot de
conclusie dat er 5 eigenschappen zijn die altijd terug komen: the big 5.
• Extraversie: actieve sociale betrokkenheid
Gezellig, actief, vrolijk, assertief vs Introvert, verlegen, stil, passief
• Vriendelijkheid: prosociaal, gericht op gemeenschap (communion)
Vriendelijk, behulpzaam, aardig, altruïstisch, coöperatief vs Koud, cynisch,
agressief, ruziezoekend
,• Consciëntieusheid: doelgerichte impulscontrole, organisatie
ijverig, georganiseerd, zelfbeheerst, betrouwbaar, accuraat vs Lui, slordig,
afgeleid, ongeorganiseerd
• Neuroticisme: negatieve en instabiele emotionaliteit
Angstig, gestresst, prikkelbaar, depressief, wispelturig vs Ontspannen, stabiel,
robuust, zelfverzekerd
• Openheid voor ervaringen: mentale diepte, breedheid, creativiteit,
nieuwsgierigheid
Creatief, nieuwsgierig, intellectueel, innovatief, artistiek vs Conventioneel,
conservatief, ongeïnteresseerd
Hoe hoog je scoort op een van de trekken zegt niks over hoe je scoort op de
andere. De scores van een individu kunnen veel voorspellen voor toekomstig
succes.
Een mens is echter niet volledig in te delen op 5 eigenschappen. Daarnaast heb
je misschien sommige eigenschappen van een trek wel en anderen niet. Er zijn
dus eenheden die specifieker zijn dan de big five eigenschappen. Deze noemen
we facetten. Er is geen algemeen aanvaarde lijst van facetten die moeten
worden
bestudeerd.
Voorbeelden
facetten:
Het voordeel van facetten is dat zij een meer specifieke beschrijving van een
persoon kunnen geven.
Er zijn ook andere modellen dan de big
five:
Eysenck: de belangrijkste eigenschappen
zijn neurocitisme en extraversie. (en later
psychositisme) Alle verschillende
dimensies en combinaties die je van deze
twee eigenschappen kunnen hebben,
bepalen je persoonlijkheid. Eysenck zocht de
basis van deze trekken biologisch. (bijv.
introverts voelen sneller de stimulatie van
opwinding, waardoor je meer de rust
opzoekt). En sterk erfelijk. Hiervoor
gebruikte hij zijn neurologische model:
>>>
, Gray: extraverte mensen zijn op zoek naar opwinding en beloning, terwijl
mensen die hoog scoren op neurocitisme juist straf proberen te voorkomen.
Twee belangrijke neurologische systemen verantwoordelijk voor
persoonlijkheidsverschillen:
• Gedragsactivatie (BAS; gevoeligheid voor positieve stimuli / beloning)
• Gedragsinhibitie (BIS; gevoeligheid voor negatieve stimuli / straf
Angst (hoge scores = actief BIS)
Impulsiviteit (hoge scores = actief BAS
na deze twee veel interesse in fysiologische redenen voor individuele
verschillen.
Eysencks circumplex:
Een variatie op de big five is het HEXACO
model. Het heeft iets andere beschrijvingen
van sommige trekken. Ook voegen ze een
nieuwe dimensie toe: integriteit. Als je hier
hoog op scoort ben je eerlijk en als je hier
laag op scoort ben je manipulatief.
er zijn ook veel andere trekken die
belangrijk zijn die niet onder de big five
vallen.
Mischel: persoon-situatie debat,
persoonlijkheid is slechts een illusie. De
manier waarop wij ons gedragen is
afhankelijk van de situatie en niet van ons karakter. specifieke gedragingen
worden gestuurd door de interactie tussen zeer specifieke, psychologisch
betekenisvolle kenmerken van de situatie waarin mensen zich bevinden, de
unieke manier waarop de persoon die situatie waarneemt, en zijn of haar
capaciteiten om ermee om te gaan.
de uitkomst zit ergens in het midden, zowel de persoonlijkheid als de
situatie is van belang.
In het verleden waren Eysenck en Cattel vooral van belang voor de taxonomie
van persoonlijkheid. Vanaf de 1980’s is er steeds meer aandacht voor de big five
en steeds minder voor Eysenck en Cattel.
Boek chapter 4
Vroeger miste de persoonlijkheidspsychologie een beschrijvend model, of
taxonomie. Een van de centrale doelen van wetenschappelijke taxonomieën is
het definiëren van een aantal domeinen waar grote aantallen specifieke
gevallen op een vereenvoudigde manier door kunnen worden begrepen.
Daarnaast zou het de classificatie en communicatie tussen wetenschappers
kunnen verduidelijken. de Big Five biedt een framework die alle eerdere
classificaties doet wegkwijnen. Het is ontwikkelt door een lexicale analyse. Het
werd geleidelijk aan zelfs vaker gebruikt dan eerder onderzoek van Eysenck en
Cattel.
De lexicale hypothese gaat uit van het feit dat alle sociale- en
persoonlijkheidstrekken terug te vinden zijn in onze natuurlijke taal. Allport
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isalaarhoven. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
