Systeemfysiologie – De Nier
Inhoudstafel
DEEL A – VOORAF: FYSIOLOGIE VAN LICHAAMSVLOEISTOFFEN ....................................................................... 4
1. VOORAF: LICHAAMSVLOEISTOFFEN ...................................................................................................................... 4
2. OSMOTISCHE DRUK – ONCOTISCHE DRUK.............................................................................................................. 5
3. TRANSPORT VAN VLOEISTOF TUSSEN COMPARTIMENTEN: INTERSTITIËLE VLOEISTOF VS PLASMA ....................................... 6
DEEL B – STRUCTUUR EN FUNCTIE VAN DE NIEREN .......................................................................................... 6
1. FUNCTIONELE ANATOMIE VAN DE NIER ................................................................................................................. 6
1.1. Het nefron is de functionele kern van de nier ..................................................................................... 7
1.2. Het renaal bloedvatstelsel .................................................................................................................. 7
2. HET LICHAAMPJE VAN MALPIGHI ........................................................................................................................ 8
2.1. Bijzondere structuren in het nierlichaampje ....................................................................................... 9
2.2. Filtratiebarrière in detail ..................................................................................................................... 9
3. GESPECIALISEERDE EPITHEELCELLEN IN DE TUBULUS ................................................................................................ 9
DEEL C – GLOMERULAIRE FILTRATIE EN RENALE DOORBLOEDING ................................................................. 10
1. GLOMERULAIRE FILTRATIE................................................................................................................................ 10
1.1. Massabalans in de nier ..................................................................................................................... 10
1.2. Klaring van een stof .......................................................................................................................... 10
1.3. Glomerulaire filtratie rate (GFR) ....................................................................................................... 11
2. RENALE DOORBLOEDING (RENAL BLOOD/ PLASMA FLOW) ...................................................................................... 13
2.1. Starling krachten over de lengte van het arteriool ........................................................................... 13
2.2. Variatie in RPf beïnvloedt GFR .......................................................................................................... 14
2.3. Peritubulaire capillairen absorberen vloeistof .................................................................................. 14
3. CONTROLE OP GFR EN RPF ............................................................................................................................. 15
3.1. Myogene respons .............................................................................................................................. 15
3.2. Tubuloglomerulaire feedback ........................................................................................................... 15
3.3. Tubuloglomerulaire feedback cellulair.............................................................................................. 16
3.4. Ook hormonen reguleren RBF/ RPF en GFR ...................................................................................... 16
DEEL D – TRANSPORT VAN NACL EN WATER DOOR EPITHEELCELLEN............................................................. 17
1. NA+ TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU .............................................................................................................. 17
1.1. Renale behandeling van Na+ in verschillende segmenten van het nefron ........................................ 17
1.2. Na+ reabsorptie in proximale segmenten ......................................................................................... 18
1.3. Na+ transport in distale segmenten .................................................................................................. 18
1.4. Transepitheliale drijvende kracht voor Na+....................................................................................... 19
2. CL- TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU ................................................................................................................ 19
2.1. Cl- transport in de proximale tubulus ................................................................................................ 19
2.2. Cl- transport in de Lis van Henle ........................................................................................................ 20
2.3. Cl- transport in de distale tubulus ..................................................................................................... 20
2.4. Cl- transport in de collecting duct ..................................................................................................... 20
3. REGULATIE VAN NACL TRANSPORT .................................................................................................................... 21
Systeemfysiologie – De Nier 1
, 3.1. Renine-Angiotensine-Aldosteron systeem ........................................................................................ 21
3.2. Renine-Angiotensine-Aldosteron as .................................................................................................. 22
3.3. Cellulaire effecten van Aldosteron .................................................................................................... 23
4. WATERTRANSPORT LANGS HET NEFRON ............................................................................................................. 23
4.1. Aquaporines zijn waterkanalen ........................................................................................................ 24
4.2. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 24
5. REGULATIE VAN WATERTRANSPORT ................................................................................................................... 24
5.1. Regulatie van watertransport door AVP/ADH .................................................................................. 24
5.2. Geregelde waterabsorptie in het distale deel van het nefron .......................................................... 25
5.3. AVP actie op cellulair niveau ............................................................................................................. 25
DEEL E – INTEGRATIE VAN NACL EN WATERTRANSPORT................................................................................ 26
1. INLEIDING..................................................................................................................................................... 26
0.1 Na+ excretie of water excretie ........................................................................................................... 26
0.2 Osmo- en volume regulatie zijn sterk gekoppeld .............................................................................. 27
1. CONCENTRATIE EN VERDUNNING VAN URINE ....................................................................................................... 27
1.1. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 28
1.2. De hyperosmotische medulla is essentieel voor de opname van water doorheen de tubuluswand . 28
1.3. De medulla is hyperosmotisch, zowel bij diurese als antidiurese ..................................................... 29
1.4. Transportprocessen in het nefron en vasa recta ............................................................................... 29
2. CONTROLE VAN DE EXTRACELLULAIRE OSMOLALITEIT ............................................................................................. 30
2.1. Waterbalans en osmosensoren ........................................................................................................ 30
2.2. Controle van extracellulaire osmolaliteit .......................................................................................... 30
2.2.2. Regulatie van de osmolaliteit van bloed en weefselvocht ............................................................ 32
3. CONTROLE VAN HET EXTRACELLULAIR VOLUME .................................................................................................... 34
3.1. Na+ balans en het effectief circulerend volume ................................................................................ 34
3.2. 4 parallele cascades reageren op een volume verandering .............................................................. 35
3.3. Controle op Na+ excretie bij volume expansie en contractie ............................................................. 36
DEEL F – ALGEMENE ABSORPTIE EN SECRETIEMECHANISMEN ....................................................................... 37
1. GLUCOSE TRANSPORT IN HET NEFRON ................................................................................................................ 37
1.1. Glucose transport in het nefron ........................................................................................................ 37
1.2. Glucose transport heef een maximum!............................................................................................. 37
1.3. SGLT2 inhibitoren voor Diabetes Mellitus ......................................................................................... 38
2. ORGANISCHE ANIONEN EN KATIONEN................................................................................................................. 39
2.1. Transport van organische anionen ................................................................................................... 39
2.2. Transport van organische Kationen .................................................................................................. 39
DEEL G – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN K+ ............................................................................................ 40
1. K+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET K+ ........................................................................................................ 40
CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES REGULATIE VAN K+ TRANSPORT ............................................................................ 40
1.1. K+ homeostase in ons lichaam .......................................................................................................... 40
1.2. K+ opname in cellen oiv hormonen.................................................................................................... 41
1.3. K+ handling in het nefron .................................................................................................................. 41
1.4. Cellulaire mechanismen voor K+ transport ....................................................................................... 41
1.5. K+ transport in het nefron: distale K+ secretie ................................................................................... 42
1.6. Regulatie van K+ transport ................................................................................................................ 42
Systeemfysiologie – De Nier 2
,DEEL H – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN CA2+ ......................................................................................... 42
1. CA2+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET CA2+ .................................................................................................. 42
1.1. Ca2+ homeostase van het lichaam: overzicht .................................................................................... 42
2. CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES .............................................................................................................. 43
2.1. Calcium transport in het nefron ........................................................................................................ 43
3. REGULATIE VAN CA2+ TRANSPORT ..................................................................................................................... 43
3.1. Regulatie van Calcium transport via CaSR in het nefron .................................................................. 44
3.2. Ziekte geassocieerd met tubulair transport: Bartter’s syndrome ..................................................... 44
DEEL I – TRANSPORT VAN ZUREN EN BASEN .................................................................................................. 44
1. ZUUR-BASE BALANS........................................................................................................................................ 44
1.1. Even herhalen: HCO3 buffer in ons lichaam ...................................................................................... 44
1.2. Overzicht van de zuur-base balans: Nier & ademhaling ................................................................... 45
2. ZUUR-BASE TRANSPORT IN HET NEFRON ............................................................................................................. 46
2.1. Algemene mechanismes voor opname en synthese van HCO3- ........................................................ 46
2.2. Zuur-base transport over het nefron ................................................................................................ 47
3. PRODUCTIE VAN “NIEUW” HCO3 VIA AMMONIAGENESE........................................................................................ 49
3.1. Synthese van NH3 .............................................................................................................................. 49
4. RENALE RESPONS OP ZUUR-BASE AFWIJKINGEN .................................................................................................... 50
4.1. Respons op zuur-base afwijkingen .................................................................................................... 50
4.2. Renale respons op acidose ................................................................................................................ 50
Open vragen: uit A tot E
Meerkeuzevragen: uit alles
Systeemfysiologie – De Nier 3
,Deel A – Vooraf: Fysiologie van lichaamsvloeistoffen
Tussen 50 – 60% van ons lichaamsgewicht is H2O
Compartimenten:
Totale lichaamsvloeistof 0.6 x lichaamsgewicht
Extracellulair volume (ECV) (40% = 14L):
0.2 x lichaamsgewicht
- Plasmavolume (PV) - ¼ v ECV = 3.5L = effectief circulerend volume dat
vloeit doorheen het
buizensysteem vd bloedvaten
- Interstitieel vocht (ISV) - ¾ v ECV = 10.5L = het eigenlijke milieu van de
niet-bloedcellen, (de vloeistof die
in de weefsels/ orgaanmateriaal
zitten)
- Transcellulair vocht
Intracellulair vocht (ICV) (60% = 28L):
0.4 x lichaamsgewicht
ECV en ICV staan in contact met elkaar door transporters in de celmembraan → veranderingen in de ECV
zullen gevolgen hebben voor de ICV
1. Vooraf: lichaamsvloeistoffen
NaCl is het belangrijkste ionenpaar in de lichaamsvloeistof
→ functie vd nieren wordt grotendeels bepaald door hoeveelheid NaCl in ECV (bepaald osmolariteit)
Drijvende kracht voor het transport van vloeistof tss. de verschillende compartimenten:
- Capillair endotheel: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tss. bloedvat en interstitiële ruimte
o Bloeddruk: drukt vloeistof v bloedplasma naar interstitieel vocht
o Oncotische druk: drukt vloeistof v interstitiële ruimte naar bloedplasma door verschil in
hoeveelheid eiwitten
- Plasmamembraan: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tussen ICV en interstitiële vloeistof
o Osmotische druk: drukt vloeistof van intracellulair vocht naar interstitieel vocht en
omgekeerd door transport van ionen
Toniciteit: effect op celvolume (iso-, hypo-, hypertoon)
Osmotische druk: drijvende kracht voor watertransport als gevolg ve verschil in
# opgeloste deeltjes
= wet van Van’t Hoff
Effectieve osmolen: deeltjes waarvoor membraantransport gelimiteerd is
- belangrijke rol in constant houden van ongelijkheid in osmolariteit
Ineffectieve osmolen: deeltje dat vrij doorheen de plasmamembraan beweegt (bv. ureum)
Osmotische druk: 𝜋 = 𝜎(𝑛𝐶𝑅𝑇)
- 𝜎: osmotische coëfficiënt (relatieve permeabiliteit, reflectiecoëfficiënt
o = 0: voor ineffectieve osmoliet (vrij membraanpermeabel, ureum)
o = 1: voor effectieve osmoliet (niet membraanpermeabel, sucrose)
- n: # deeltjes per molecule
- C: totale concentratie
- R: algemene gasconstante
- T: temperatuur in K
Oncotische druk: osmotische druk tgv grote proteïnen wijkt af van Van’t Hoff’s voorspelling
- relatief klein tov osmotische druk, maar fysiologisch zeer belangrijk
soortelijk gewicht: totale gewicht ve oplossing/ zelfde volume gedistilleerd water
- voor normale urine: 1.008/1.010
Systeemfysiologie – De Nier 5
, 3. Transport van vloeistof tussen compartimenten: interstitiële vloeistof vs plasma
Starling krachten:
= gaat in capillaire mechanismen van het lichaam vloeistof van bloedvat
naar interstitiële ruimte of omgekeerd duwen
- Nieren: laat heel veel vloeistof toe
- Spieren: laat amper vloeistof toe
Hydrostatische druk: afhankelijk v arteriële druk, veneuze druk, en pre- en post-capillaire weerstand. In de
regel duwt ze vloeistof uit een capillair
- Veel hoger in bloedvat dan in interstitiële ruimte → zal vloeistof uit bloedvaten duwen
Oncotische druk: bepaald door de aanwezigheid van proteïnen en is dus groter in bloed. ER wordt dus
vloeistof vanuit interstitium aangetrokken naar het capillair
- Werkt hydrostatische druk tegen
Deel B – Structuur en functie van de nieren
Nota: geen anatomische details kennen, wel de context begrijpen
1. Functionele anatomie van de nier
2 nieren
Opbouw:
- Buitenste schil
- Binnenste structuur
- Sterk doorbloed: bloedvaten vertakken in heel kleine bloedvaten, die
naar heel specifieke structuurtjes worden afgeleid
- Nefronen: in nierweefsel
o Wonderlijke samenstelling van BV’en en tubuli, waar het
bloed in de BV’en en tubuline urine gevormd wordt
o Glomerulus: bloed filteren
- Nierbuisjes: filtraat geleiden
Systeemfysiologie – De Nier 6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sienclaes1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
