Volledige samenvatting celbiologie: pt+cursus+notities vd les D. Adriaens
Extra info:
- Ik leerde dit 2x voor het examen en behaalde hiermee 16/20 eerste zit
- Voor extra vragen of onduidelijkheden: anaislingrong @
- Tekeningen en foto's zijn puur ter illustratie om concepten duidelijker te m...
INLEIDING
Weefsel = verzameling gelijkaardig gedifferentieerde cellen die in een duidelijk geordend verband liggen en hun
intracellulaire stof (Extra-cellulaire matrix ECM)
4 BASISTYPES WEEFSELS
Weefsel Cellen ECM
Epitheel Dicht bijeen Zeer weinig
Bindweefsel Meestal ver uiteen Veel
Spierweefsel Verlengd, met contractiele Weinig
filamenten
Zenuwweefsel Verlengd, met uitlopers Weinig
1 EPITHEEL
INLEIDING
KENMERKEN
- barriere lichaam-buitenwereld
- aflijning organen
- invaginatie epitheel -> differentieert tot klieren => klieren hebben epithiliale structuur
- nauw aan elkaar grenzende cellen
- weinig tot geen ECM
ETYMOLOGIE: epi (op) + theles (groeien)
MOGELIJKE OORSPRONG
- ectoderm
- endoderm van nature epitheliaal (al epitheliaal verband vanaf kiemblad)
- mesoderm: niet epitheliaal, er kunnen zeich epithelia ontwikkelen
Voorbeelden van epithelia
- ectoderm
-> epidermis/opperhuid
-> afgeleide klieren: zweet-, talg- en melkklieren
- endoderm
-> epitheel darmkanaal/darmtratcus (binnenin)
-> afgeleide klieren: lever, pancreas(=alvleesklier), maagklieren, darmklieren,..
- mesoderm
DARMLUMEN
-> epitheel van de urinaire en genitale afvoerwegen
-> epitheel dat bloedvaten afbakent = endotheel APICALE ZIJDE
-> eptitheel dat coeloomholte(of lichaamsholte) afbakent = mesotheel
-> bijniercortex
FUNCTIES
• Absorptie: opnemen van verteerde stoffen door epitheelcel
• Secretie: stoffen/secreten uitscheiden (door klieren)
• Transport:
- intracellulair: stoffen transporteren van apicale zijde -> basale membraanzijde
- extra-cellulair: naar buiten toe
• Excretie: afvalstoffen afscheiden (vb bij nieren) Endotheelcel
• Bescherming: epidermis = hoornlaag
• Sensoriële receptie: epidermis bevat Merkelcellen
-> ligt naast zenuwcel -> geeft prikkels door aan zenwucel Basale membraan
BASALE MEMBRAANZIJDE
,CLASSIFICATIE VAN EPITHELIA
CLASSIFICATIE NAAR VORM Apicale zijde
• volgens de vorm van de (oppervlakkige) cellen Basaal membraan
- afgeplat/plaveicel: membraan aan apicale zijde ligt bijna tegen basaal membraan
- kubisch: lengte = breedte
- cilindrisch: lengte > breedte
• volgens het aantal cellagen
- éénlagig
- meerlagig/gestratificeerd
- pseudogestratificeerd
Eenlagig, lijkt meerlagig
• volgens functie
- dekweefsel: vromt barriere, lijnt af
- klierweefsel: omgevormd epitheel die secretie doet
CLASSIFICATIE NAAR FUNCTIE
• Dekweefsel / bedekkende epithelia: vormen een eerste barrière, lijnt af
• Klierweefsel / Klierepithelia: omgevormd epitheel die aan secretie doet
- Classificatie volgens bestandelen
-> sereuze secreties: het secreet bevat vnl eiwitten (bv. exocriene pancreas)
-> muceuze secreties: het secreet bevat vnl glycoproteinen bevat
- Classificatie volgens plaats waar secreten terecht komen
-> endocriene secretie: secretie in de bloedbaan; geen afvoergang
-> exocriene secretie: secretie via een afvoergang naar het epitheeloppervlak
-> paracriene secretie: soms liggen kliercellen verspreid of in groepjes (bv. in het bindweefsel) en vormen secreten
die door diffusie andere cellen bereiken
Sommige klieren zijn tegelijk endo- én exocrien (bv. pancreas, lever)
,BASISSTRUCTUUR EPITHEEL
BASALE MEMBAAN
• Alle epithelia (exc. ependymcellen van het zenuwstelsel) worden aan hun basale zijde afgegrensd van het
onderliggend bindweefsel door een continu laagje extracellulair materiaal, enkel zichtbaar met de elektronenmicrosc.
= basale membraa,
•Epitheelcellen boven en onder basale membraan scheiden stoffen af en vormen basale membraan
BOUW: 3 LAGEN
• Lamina lucida: heldere zone aan de onderkant van de epitheelcellen Epitheel
• Lamina densa = lamina basalis
- stevigste laag
- bevat structuureiwitten (collageen)
- bevat glycosaminoglycanen: lange suikerketens
- bevat glycoproteïnen
-> hechten aan cellen en zorgen voor hechting aan collageen
• Lamina fibroreticularis: vezelnetwerk
-> verbind l. basalis met onderliggend bindweefsel
Basale membraan
WAAR?
• Epitheel: alle, ook endotheel en mesotheel Onderliggend bindweefsel Enkel lamina densa is te zien in de EM
exc. ependymcellen
• Niet-epitheel
- Vetcellen
- Spiercellen Basale membraan noemt ook wel lamina externa
- Schwancellen
FUNCTIE
• Aanhechting + steun
• Controle epitheliale groei en differentiatie
• Wondheling
-> bij bloed: wonde is door epitheel gegaan en basale membraan want epitheel heeft geen bloedvaten
-> basale membraan wordt gevormd door onderliggende cellen
-> epitheelcellen gaan beginnen delen en gaan met glycoproteïnen connecties maken met basale membraan
• Permeabiliteit (kapsel van Bowman thv nieren)
-> bloedplasma met metabolische afvalstoffen worden uit bloedbaan geduwd -W nieren -> passeren langs basale
membraan met gaten
CELMEMBRAAN SPECIFICATIES
Epitheelcellen hangen stevig aan elkaar dankzij eiwitcomplexen gevormd door 2 cellen die tegen elkaar verankerd
liggen in celmembraan (met specificaties)
TYPES
• Occluding junctions = tight junctions (groen)
- bevat eiwit die 2 celmembranen aan elkaar plakken -> barriere
-> schadelijke stoffen kunnen niet tussen 2 cellen
• Anchoring junctions: plakken 2 cytoskeletten aan elkaar
- verankering actinevezels
-> actinefilamenten (geel) hangen vast aan de anchoring
junctions (blauw) => zonula adherens
-> tussen anchoring junctions zijn verbindingseiwitten
, - verankering intermediaire vezels (desmosomen)
-> geen zone maar verpspreid
-> eiwitcomplex die vasthangt aan celmembraan
-> desmosomen hangen vast aan eiwitcomplex (plaat)
-> verbindignseiwitten tussen eiwitcomplexen verbinden ze aan elkaar
• Communication junctions = gap junctions = nexus junctions
- (voedings)stoffen uitwisselen
-> eiwitten vormen kanaaltjes
EPITHELIATYPES: DEKWEEFSEL
A EENLAGIG EPITHEEL
1 EENLAGIG AFGEPLAT EPITHEEL: waar vlotte diffusie mogelijk meot zijn
- bloedvaten
- longblaasjes
- endotheel
- vliezig labyrinth
- binnenoppervlak van trommelvlies en middenoorgang
- kapsel van Bowman
- Dunwandig deel van de lus van Henle
- Mesotheel
-> pleuraal vlies: ligt rond long
-> peritoneaal vlies: ligt rond buikholte
-> pericardiaal vlies: ligt rond hart
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnaisLingrong. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.
