Samenvatting van het boek Geschiedenis geven 5e druk, deze samenvatting bevat alle belangrijke info van hoofdstuk 5 t/m 8 + 9.1. Wil je toch liever de gehele samenvatting + extra's, bekijk dan mijn document: Samenvatting Geschiedenis geven 5e druk!
5 Tijd van Ontdekkers en Hervormers (1500-1600)
5.1
In de manier van hoe de methode aangeboden kan worden in het onderwijs zijn er de
volgende vormen te onderscheiden:
Thematische methode, Thema’s zoals wonen, kleding en oorlog, worden door de
geschiedenis heen besproken. Voordeel: Lang bezig met een onderwerp waarin goed
verdiept kan worden. Nadeel: Tijdvakken komen niet tegelijk aan de orde.
Concentrische methode, Uitgaande van de 5 hoofdperioden (prehistorie, oudheid,
middeleeuwen, vroegmoderne tijd en moderne tijd), met daarin verwerkt de tijdvakken,
wordt de geschiedenis 3 of 4 maal doorlopen in verschillende leerjaren. Voordeel:
Werkwijze zorgt voor herhaling en daardoor verdieping. Nadeel: sommige onderwerpen
kunnen saai overkomen na meerdere herhalingen.
Semi concentrische methode, is een combinatie van de bovenstaande methode, het
zorgt voor een globaal overzicht in groep 5 en herhalingen in de bovenbouw.
5.2
5.2.2
De eersten die de zoektocht naar een andere route naar India begonnen, waren de
Portugezen. Zij hadden al sinds de 14e eeuw ontdekkingstochten naar het zuiden langs
de Afrikaanse kust ondernomen. In 1341 ontdekten zij de Canarische Eilanden. Prins
Hendrik de Zeevaarder stimuleerde de Portugese scheepvaart. Hendrik stichtte in
1418 een speciale academie voor de zeevaart.
Aangenomen wordt dat Christoffel Columbus rond 1451 in Genua in het huidige Italië
werd geboren. Genua was een van de belangrijkste en grootste handels- en
havensteden van Europa. Columbus vertrok naar Portugal om daar te werken in de
scheepvaart. In 1483 diende Columbus zijn voorstel voor financiering van een westelijke
tocht naar Azië in bij het Portugese hof. Zijn verzoek werd afgewezen. Columbus ging
teleurgesteld in 1485 naar Spanje. Daar bleken Koning Ferdinand en koningin Isabella
wel geïnteresseerd. Columbus kreeg zijn benodigde financiën en een vloot van 3
schepen. Begin augustus van het jaar 1492 begon de reis met de Nina, de Pinta en de
Santa Maria. Columbus kwam alleen aan in Amerika in plaats van Indië en noemde de
inwoners indianen. Na terugkomst in Spanje werd duidelijk dat Columbus niet in Indië
was geweest, maar een nieuwe wereld had ontdekt. Spanjaarden stuurden vervolgens
zogenoemde conquistadores naar deze gebieden.
,5.2.3
Deze tocht van Columbus was veruit de invloedrijkste van alle Europese
ontdekkingsreizen. De Portugezen waren in de 15e eeuw de eerste geweest. De
Spanjaarden volgden nog in dezelfde eeuw. In de tweede helft van de 15 e eeuw volgden
de Engelsen, Fransen en Hollanders.
Na de val Constantinopel, verviel de landroute naar Azië, waren het de Portugezen die
gedurende de hele 15e eeuw systematisch zochten naar een zeeweg rond Afrika naar
India. In 1488 bereikte Bartholomeus Diaz eindelijk de Kaap. 9 jaar later voer de Vasco
da Gama eromheen. In de 16e eeuw zouden de Portugezen de handel op Azië
beheersen. De Spanjaarden richtten zich voor het verwerven van hun overzeese
rijkdommen op Amerika. De expeditie van Fernando de Magelhaes zou in 1521 als
eerste rond de wereld zeilen.
In de 16e eeuw bemoeiden ook andere Europese naties zich met de zeehandel. De
Engelsen kozen voor de kaapvaart (piraterij met toestemming van regering) en
probeerden een noordwestelijke doorgang naar Azië te vinden. Zo’n kaapvaart bracht
Francis Drake om de wereld (1577-1580), namens de Engelse regering. De Fransen
vestigden zich na een tocht van Jacques Carrier (1534) in een groot gebied rond de
Saint Lawrence-rivier (Canada). Nederlandse kooplieden wilden hun aandeel
veroveren. De koning van Spanje werd in 1580 ook koning van Portugal, er ontstond
voor de Nederlandse kooplui problemen. De Nederlanden waren tegen het gezag van
hun koning, Filips II, in opstand gekomen. Vanaf 1580 liepen schepen het risico in
beslag genomen te worden. De Nederlander Jan Huygen van Linschoten had geleerd
in Portugal over scheepvaart, daar konden de Nederlandse zeevaarders van profiteren.
Willem Barentsz maakte 3 reizen om een noordoostelijke doorgang te vinden. Op de
laatste toch met Jacob van Heemskerk (vertrek mei 1596) liep het schip van Barentsz
vast in het ijs bij Nova Zembla. Na 10 maanden overleven in een houten huis heeft de
bemanning uiteindelijk in een sloep een tocht terug gemaakt. Slecht 12 man bereikten
uiteindelijk in november 1597 Amsterdam.
5.2.4
Vanaf het einde van 16e eeuw verschenen voor kortere of langere tijd Nederlandse
handelsnederzetting in Azië, Amerika en Afrika. De Nederlanders waren er niet op
gericht koloniën te vestigen, zoals de Spanjaarden en Portugezen deden, maar zij wilden
bases van waaruit zij handel konden drijven. De Nederlandse kolonisatie was daarom
ook in handen van de regering, maar was uitbesteed aan handelsmaatschappijen.
Steeds meer Europese staten gingen overzeese gebieden veroveren. Ze namen geen
genoegen meer met een handelspost, maar veroverden en bestuurden de gebieden.
Deze manier van kolonisatie zou bekend worden als imperialisme. Ooit zelfstandige
gebieden werden overheerst door andere landen en daardoor economisch afhankelijk.
, 5.2.5
Karel V werd in 1500 in Gent geboren. Karel V is de zoon van in het vorige hoofdstuk
behandelde Filips de Schone (zoon van Maximiliaan en Maria van Bourgondië) en
Spaanse troonopvolgster Johanna de Waanzinnige. In 1516 na de dood van zijn vader
erfde hij het Spanje en de overzeese gebieden. In 1519 werd hij ook gekozen tot keizer
van Duitsland. In 1515 was hij al Heer der Nederlanden geworden.
5.2.6
In de Nederlanden vonden in Karels opdracht al in 1520 boekverbrandingen plaats en in
1523 stierven de eerste ketters op de brandstapel. Als Duitse keizer deed hij de
Augustijner monnik en hoogleraar theologie Maarten Luther in 1521 in de ban en wilde
hij het protestantisme uit Duitsland verdrijven. Uiteindelijk lukte hem dat niet en in 1555
gaf het de doorslag om af te treden. De opvolger van Karel is zijn broer keizer
Ferdinand, hij moest in 1558 instemmen met de godsdienstvrede waarin werd bepaald
dat iedere Duitse vorst het recht had te kiezen tussen het katholicisme en het
lutheranisme. Dit staat bekend als de godsdienstvrede van Augsburg (1558). Karel
werd in de Nederlanden opgevolgd door zijn zoon Filips II.
In het humanisme staat het mens-zijn en ieders eigen verantwoordelijkheid over het
eigen gedrag centraal.
Desiderius Erasmus (1466-1536) geboren in Rotterdam, probeerde de katholieke kerk
te hervormen en legde de nadruk op de vroegere, eenvoudige christenen. Uiteindelijk
had de nuance die Erasmus zocht niet veel effect. Het humanisme leidde daardoor niet
tot terugkeer naar de oorspronkelijke kerk, maar tot de breuk in het christendom.
In de 15e eeuw verloren veel mensen het vertrouwen in de katholieke geestelijkheid, de
clerus. Een belangrijke reden was dat veel geestelijken zelf niet leefden volgens de
regels die zijn predikten.
Een aflaat was voor een middeleeuwer een manier om boete te doen. Het immateriële
karakter van de boetedoening ging echter verloren toen aflaten te koop werden
aangeboden door de kerk. Tegen deze handel in aflaten kwam verzet, dat het sterkst
was in het Duitse rijk.
Onvrede over de wijze waarop de kerk van Rome bestuurd werd en omging met de
boodschap uit de evangeliën had ook in de middeleeuwen geleid tot verschillende
crisissen. In Deventer vestigde zich een geloofsgemeenschap met de naam Zusters en
Broeders des Gemeenen Levens onder leiding van Geert Groote (1340-1384). Deze
vernieuwingsbeweging stond voor een persoonlijke beleving van het geloof en een
eenvoudig en oprecht leven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kllomp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
