Hoofdstuk 8: Regeling van Genexpressie
8.0: Inleiding
- Hoe verklaar je dat een zenuwcel en een spiercel binnen één organisme totaal andere functies d
dkunnen vervullen?
à Elk celtype bevat hetzelfde DNA, maar het DNA wordt op een andere manier gebruikt, zodat
de er unieke celfuncties ontstaan
- Genexpressie en Differentiatie
Er gaat nooit een cel zijn die alle genen gebruikt (tussen de 30% - 60%)
Functies : - Regeling genexpressie
- Aan-/uitzetten van genen
- Genexpressie coördineren
- Differentiatie
- Celgeheugen
8.1 De begrippen genexpressie en differentiatie
- Celtypes van een multicellulair organisme bevatten hetzelfde DNA, maar gebruiken het anders
Differentiële genexpressie (omvat RNA + eiwit)
(Terminale) differentiatie ((on)omkeerbaar)
Zygote à Differentiatie à 200 celtypes (vb. epitheelcel, zenuwcel,…)
DNA transfer uit een gedifferentieerde cel naar een eicel, of vanuit een gedifferentieerde cel:
hieruit is ontwikkeling van een volledig organisme mogelijk à geen genen verloren gegaan
- Verschillende cellen exprimeren verschillende genen
Selectieve expressie van 19.000 eiwit coderende genen*
à Een typische cel exprimeert 30-60% van de eiwit coderende genen (= 6.000/12.00 genen)
-> ‘Huishoudeiwitten’* vertonen constitutieve expressie = alle cellen moeten deze de
functie vervullen (DNA polymerase, RNA polymerase, ribosoom eiwitten,…)
-> Gespecialiseerde celtypes exprimeren bovendien specifieke proteïnen typisch voor een
d speciale celfunctie (vb. hemoglobine in rode bloedcellen, insuline in β-cellen pancreas,…)
Selectieve expressie van 5.000 RNA coderende genen
1
, * Eiwit coderende genen = eiwitten die afgeschreven worden in mRNA à omgevormd tot eiwitten
* Huishoudeiwitten = eiwitten die instaan voor het ‘huishouden’ à zijn in elke cel aanwezig
* Constitutieve expressie = worden niet geregeld of aan en uit gezet à staan altijd aan
Voor elk gen geldt: ° Lage tot heel hoge expressie is mogelijk
° De combinatie van genen die tot expressie komen, bepaalt het de
celtype en de celfunctie.
- Een cel kan zijn expressiepatroon aanpassen onder invloed van externe stimuli
Tijdens inspanning/vasten worden er suikers gewonnen uit aminozuren geregeld door
cortisol
Respons hangt af van het celtype à
- Meerdere stappen die genexpressie kunnen controleren
Elke stap van DNA à eiwit kan geregeld worden: synthese ↔ afbraak
1) Transcriptieregeling à wanneer + hoe vaak gentranscriptie?
à sterke of zwakke promotor
2 + 3) Post-transcriptionele regeling à Wordt het pre mRNA alternatief
d gespliced/gepolyadenlyleerd/getransporteerd?
4 + 5) Post-translationele regeling à Welke mRNAs worden afgebroken, vertaald,
d gemodificeerd?
Transcriptieregeling is de meest efficiënte stap/manier
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maxim5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
