SOCIOLOGIE
1
DE SOCIOLOGISCHE VERZUCHTING
ALLES IS CONTINGENT MAAR NIET ARBITRAIR
Alles = opvattingen, gewoonten, handelingswijzen, levensstijlen, instellingen…
Contingent
Het had ook anders kunnen zijn dan het nu is - en het is vaak ook anders geweest (tijd) of
anders elders ter wereld (plaats)
Niet arbitrair
Niet willekeurig
Er zijn goede redenen voor de vorm die iets bij ons - of in een bepaalde tijd / op een
bepaalde plaats - heeft aangenomen
Oorzaken/ redenen zijn vaak complex
BESEF VAN CONTINGENTIE
Etnocentrisme andere dingen beoordelen vertrekkende vanuit ons eigen standpunt
Waarden en normen sociaal geproduceerd
Afwijkend gedrag wordt geproduceerd door de samenleving
Waarom zijn bepaalde gedragingen in bepaalde samenlevingen (tijd / plaats) afwijkend
en in andere niet?
1) PROBLEEM VAN DE ORDE
Sociale orde
≠ behoud bestaande machtsverhoudingen, wetten,
gewoonten, instellingen
= hoe komen tot nageleefde regels?
(voorspelbaarheid / leefbaarheid)
Verlichting denkers
Grote maatschappelijke veranderingen
Ratio / redelijk individu stond centraal
Wetenschappelijk denken (Verklaringen op basis van wetenschap en niet meer op basis van religie)
Redelijk handelen bracht vooruitgang, rust en geluk met zich mee
Tradities en religie werden als tegennatuurlijk beschouwd (niet nodig om voor sociale
orde te zorgen)
Tegen-Verlichting denkers
Rationeel handelen tegenovergestelde effect
Men gaat alleen de regels nastreven die goed uit komen voor hun egoïsme
nastreven, uit eigenbelang handelen
Godsdienst en gezag heeft al eeuwen lang gezorgd voor gezag dus is dit nog steeds
nodig om mensen de regels te laten naleven
, 2
August Comte
Bedacht de term ‘sociologie’
Verzoening tussen verlichting en tegenverlichting
Iedereen zou in het stadium van het positivistisch denken terecht komen
(wetenschappelijk denken)
2 grote krachten in het menselijk handelen:
Rede en verstand (leidt niet automatisch tot sociale orde)
Emotie, gevoelens, impulsen
(Je hoofd zegt het ene en je gevoel het andere)
Behoefte aan nieuwe religie Religie van de Mensheid
Hedendaagse sociologie:
Habermas
Denken ligt in het verlengde van de verlichtingsdenkers
Wetenschappelijke rede (Wel: hoe? – Niet: waarom?)
Open wetenschappelijke communicatie
Consensus men wordt het eens
Arbitraire verdwijnt er zijn goede redenen om ons aan de wetten te houden – namelijk
we vinden ze eerlijk en rechtvaardig door het consensus
Wetten moeten rechtvaardig zijn (zo is sociale orde mogelijk)
Luhmann
Denken ligt in het verlengde van de tegen-verlichtingsdenkers
We worden het nooit eens over wat rechtvaardig is, consensus is bijna nooit mogelijk
Leren leven met het arbitraire niet iedereen zal de wetten eerlijk vinden
Wetten moet op de juiste wijze gemaakt worden (zo is sociale orde mogelijk) door
procedures en meerderheidsregels (wij stemmen voor het parlement –
volksvertegenwoordigers)
2) PROBLEEM VAN DE NIET-ARBITRAIRE CONTINGENTIE (legitimerende derde)
Welke aspecten in onze maatschappij zijn makkelijk te veranderen en welke niet?
Legitimerende derde
Moeilijk of niet te veranderen
Doel: bestaande orde verantwoorden en legitimeren
God, natuur, geschiedenis, samenhang
Eindconclusie:
Steeds minder verantwoording voor bestaande orde, wetten, instellingen,… steeds
minder komt men tot de vaststelling dat dingen niet te veranderen zijn
Besef van contingentie men beseft dat dingen anders kunnen zijn dan wij het nu
kennen
Hoe komen mensen ertoe orde te scheppen en in stand te houden? als alles
contingent is het niet zo vanzelfsprekend dat we ons aan de wetten houden mogelijke
verklaring: we zijn er zo gewoon aan dus blijven we het doen
, 3
NATUUR
Welke regels worden bepaald door de natuur en zijn dus moeilijk te veranderen?
Fysiek organisme: beperkingen
MAAR: beperkingen overwinnen:
bv. stijgende levensverwachting
MAAR: wat is natuur wat is cultuur?
Gelaatsuitdrukkingen van emoties (natuur)
Hayak (1899-1992): vrijemarkteconomie is natuur (<->opvattingen nu)
In welke mate verklaart genetica handelen en denken van de mens?
DUS: alles is contingent
GESCHIEDENIS
Welke regels worden bepaald door de geschiedenis en zijn dus moeilijk te veranderen?
Vastliggende ontwikkeling?
Comte: religie metafysica positivisme
Marx: evolueren naar klasseloze maatschappij (is er nog steeds niet)
MAAR: welke beperkingen worden door het verleden opgelegd?
En hoe dwingend zijn die beperkingen? Betekent het dat wij dan maar 1 richting op kunnen,
waarschijnlijk niet langzamer, er kunnen wel veranderingen plaats vinden
Alexander: een visie op onze collectieve plaats in de tijd en de geschiedenis, is onderdeel van
onze identiteit
SAMENHANG
Noodzakelijke samenhang tussen verschillende maatschappelijke instellingen en dus moeilijk
te veranderen?
Vb. Tussen gezinsvorm en economie - uitgebreide familie met verschillende generaties
Jaren ‘50: kerngezin / kostwinnersmodel (man ging werken in de fabriek – vrouw bleef thuis bij
de kinderen)
Nu: andere gezinsvormen (geen samenhang meer)
Boeiende vragen:
Technologische vernieuwing mogelijk zonder verandering in het denken?
Vaak verandert eerst het denken, visie op de wereld/ samenleving met allerlei
technologische vernieuwingen tot gevolg
Secularisering (scheiding tussen kerk en staat) als trend? moderne wetenschap pas
mogelijk na secularisering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nadialenaerts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.