GESLAAGD met 17/20 met deze samenvatting! Samenvatting Algemene Psychologie Hogeschool VIVES Kortrijk! Leerkracht Stijn Meuleman.
Samenvatting gebaseerd op het document te kennen leerstof enkel uit het handboek Algemene Psychologie, een inleiding -
Pol Craeynest & Stijn Meuleman:
Hoofdstuk...
Psychologie of zielkunde = gedragswetenschap, probeert niet alleen wreedaardig gedrag te
verklaren, maar bestudeert elk gedrag dat mensen of dieren kunnen stellen.
De psychologie is niet de enige wetenschap die hierin verheldering kan brengen.
(criminologie, biologie, sociologie,…)
Invalshoek
Psychologie bestudeert het gedrag op het niveau van het individu. Daarbij staan factoren
binnen de persoon zelf of in zijn onmiddellijke omgeving centraal.
Hierdoor onderscheidt de psychologie zich op niveau van het individu vb. van:
We kunnen de meeste psychologen hun vakgebied dus omschrijven als de wetenschappelijke
studie van het gedrag en de mentale activiteiten van het individu.
Het combineren van verschillende invalshoeken is zinvol om een antwoord te zoeken op
ingewikkelde kwesties.
Geschiedenis van de psychologie
Geschiedenis van de psychologie = korte geschiedenis (als wetenschap) maar ver verleden.
Zodra de primitieve mens een begin van zelfbewustzijn ontwikkelde zijn ze vragen gaan
stellen over de wijze waarop hijzelf en zijn soortgenoten zich gedragen. Gaandeweg zijn
daaruit bepaalde inzichten gegroeid. Onder de vorm van bijvoorbeeld mythen, vertelsels en
spreekwoorden is het van generatie op generatie doorgegeven.
Filosofie
De opkomst van de filosofie zorgt hier voor een hele vooruitgang. Deze nieuwe denkwijze
komt voor het eerst in bloei in de 20e eeuw in het oude Griekenland.
Bekende filosofen waren Socrates, Plato en Aristoteles.
Nieuw was de expliciete manier waarop ze zicht met allerlei vragen inlieten en de
systematiek die ze aanbrachten in hun inzichten:
Intuïtieve kennis is hier het product van toevallige, losse invallen in de marge van de zorg om
het bestaan. Filosofen waren in die tijd vrijgesteld van dagdagelijkse taken waardoor ze meer
tijd konden spenderen met overdenken van de vele vragen.
2
, Algemene Psychologie
De meest directe voorgeschiedenis
Gebeurtenissen die bijgedragen aan een ommekeer van Westerse denken in 16e:
• Ontdekkingsreizen → nieuwe horizonten
• Uitvinding boekdrukkunst → kennis toegankelijker
• Herontdekking antieke geschriften → terug gaan naar oorspronkelijke bronnen
• Hernieuwde aandacht antieke cultuur → zo kwam de mens centraal te staan
Men begon vragen te stellen bij de traditionele opvattingen en gaan meer belang hechten
aan eigen waarnemingen en denkvermogens.
Ontwikkelingen in de filosofie
We onderscheiden 2 stromingen:
1. Rationalisme → (ratio = denken, rede) vertrekt vanuit het idee dat de reden, logisch
denken de voornaamste bron is van kennis.
René Descartes (1596)
• Filosoof, wiskundige
• zijn uitdaging om een filosofie op te bouwen met een precisie zoals in de wiskunde
• Vertrekt vanuit ‘methodische twijfel’: bestaande zekerheden tussen haakjes geplaatst
Ons eigen denken is volgens hem het startpunt van kennis. Vandaar:
Zijn lijfspreuk = ‘ik denk, dus ik ben/besta’ – cogito ergo sum
Hij is van de overtuiging dat men niet blindelings alles moet volgen, maar kritisch moet
nadenken. In dit geval ‘durft te twijfelen’. We moeten het lichaam beschouwen als een
voorgeprogrammeerd mechanisch systeem zonder gedachten of wil. Hij maakt een scherp
onderscheid tussen denken en lichamelijkheid. Het denken is vrij en bewust van zichzelf.
Hieruit vloeit dus het dualisme wat op veel kritiek stuit.
➔ Dualisme
Descartes maakt scherp onderscheid tussen:
• ‘res cogitans’ = het denkend vermogen of de geest
• ‘res extensa’ = de materie of het lichaam
Alleen die laatste kan wetenschappelijk onderzocht worden (vb. astronomie, fysica en ook
fysiologie) dit laatste slaat op het lichaam.
De geest daarentegen leent zicht niet tot wetenschappelijk onderzoek. Hij is immaterieel en
dus empirisch toegankelijk.
2. Empirisme → (empire = zintuig) stelt dat kennis voornamelijk of geheel voort komt uit de
ervaring. Benadrukt met de zintuigelijke waarneming. Alles wat wij kennen hebben wij op
een of andere manier waargenomen of afgeleid daaruit.
3
, Algemene Psychologie
John Locke (1632)
Stelt dat een mens geboren wordt zonder ideeën
(tabula rasa = onbeschreven blad). Gaandeweg ingevuld door
indrukken en ideeën die we opdoen via onze zintuigen.
Empiristen gaan het bewustzijn tot het centrale voorwerp van hun
bespiegelingen plaatsen. In tegenstelling tot de ziel is het bewustzijn
immers wel toegankelijk voor observatie.
Toch bleef alles beperkt tot het onderzoek van hun eigen innerlijke gewaarwordingen. Om tot
een echte wetenschap uit te groeien moeten alle beweringen experimenteel getoetst kunnen
worden. Daarmee was het materiaal aangereikt waarmee Wilhelm Wundt kort nadien de
constructie zou aanvatten van een wetenschappelijke psychologie.
Psychologie als wetenschap van het bewustzijn
Wilhelm Wundt (1832)
• Vader van wetenschappelijke psychologie
• Eerste die zichzelf met rede psycholoog kon noemen
• Eigenlijk arts
• Richt labo op voor experimenten in 1879
(geboortejaar van de psychologie als wetenschappelijke discipline!)
• Theorie gebaseerd op wijze waarop biologie en chemie dat deden.
Maw probeerde hij psychologie en filosofie te scheiden van elkaar.
Hij scheidde het ook van biologie en maakte er een eigen categorie
van.
Zijn bijdrage bestond er vooral in een synthese te maken van wat
her en der door anderen al gedacht en voorgesteld was en dat alles
uit te werken tot een samenhangend beeld van hoe de psychologie
er zou moeten uitzien. Bewustzijnspsychologie.
Experimentele methode
Hij experimenteerde met het zelf uitlokken van de fenomenen om in meer gecontroleerde
omstandigheden te kunnen onderzoeken. Sommige van zijn leerlingen trokken de lijn door
naar het geheel van de psychologie:
Edward Titchenger
Probeert om de Europese psychologie in Amerika te introduceren. Het hoofddoel van
experimentele psychologie was voor hem de structuur van de geest analyseren. Een methode
die hij daarbij graag gebruikte net zoals Wilhelm Wundt was introspectie.
Introspectie → (letterlijk: naar binnen kijken)
4
, Algemene Psychologie
Vb. Experiment: speldenprik toedienen in de huid van een proefpersoon waarna zij zichzelf
nauwkeurig moesten proberen observeren met wat er zoal in hun geest omging. Uit deze
verbale beschrijvingen probeerde men dan afleiden uit welke elementaire deeltjes het
bestudeerde bewustzijnsfenomeen opgebouwd was en in hoeverre er overeenkomsten en
verschillen aangetoond konden worden met andere gewaarwordingen zoals koude of jeuk.
Nieuwe wetenschap = nieuwe term:
Europa → experimentele bewustzijnspsychologie
Amerika → structuralisme, aangezien Titchenger de nadruk legde op het analyseren van de
structuur van het bewustzijn.
Functionalisme
In Amerika sloeg de bewustzijnspsychologie van Wundt niet zo goed aan. Wat hen
interesseerde waren voornamelijk de praktische vragen.
In de plaats van de structuur van het bewustzijn te onderzoeken, richtte men de blik liever op
de werking of de functie ervan maw de wijze waarop individuen te werk gaan om door hun
bewustzijnsprocessen zich aan te passen aan nieuwe situaties.
Vonden de term bewustzijn te statisch en veranderden ze deze naar ‘mental activities’
→ innerlijke leer-en denkprocessen die mensen inschakelen om oplossingen te vinden voor
de problemen die ze ontmoeten.
• Opnieuw bestudeerd met experimenten en introspectie:
Vb. proefpersoon krijgt concreet probleem voorgelegd, vb rekenvraagstuk. Het doel is
aanpassingsgedrag uit te lokken: het oplossen van het probleem. Daarna werd gevraagd
zichzelf na te gaan en strategieën te verduidelijken.
• Naderhand gegevens aangevuld met externe observatie van gedrag:
Vb. proefpersoon krijgt puzzels om vervolgens te kijken welke fouten hij daarbij maakte en
hoe hij er gaandeweg in slaagt oplossing te vinden.
• Proefdieren als volgende stap
✓ door overtuiging Darwin dat geen strakke lijn te trekken is tussen mens en
dier daar zij ook intelligent gedrag vertonen.
✓ Veel eenvoudiger en overzichtelijker bij dieren.
✓ Hopen soort parallel proces te zien
Vb. niet zoveel verschil met hoe een rat en een mens zich doorheen doolhof loodsen.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MVVAL. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.
