In dit document staat een samenvatting van het onderwerp celdeling en genetica van biologie op havo niveau. Het gaat hier over de chromosomen, DNA, meiose en mitose. Alles hiervan wordt uitgelegd.
3.1 DNA
Elk volledig werkend organisme heeft haar basis in haar DNA. Dit molecuul bevat alle informatie die
nodig is voor het organisme. Van de bouwplannen tijdens de embryonale ontwikkeling tot de
informatie over eiwitten die je ogen een bepaalde kleur geven. DNA staat voor desoxyribose
nucleïnezuur en bestaat uit twee om elkaar heen draaiende strengen. Deze vorm noemen we de
dubbele helix.
De strengen bestaan uit een aaneenschakeling van nucleotiden, de bouwstenen van het DNA. Deze
bouwstenen kunnen worden opgedeeld in drie verschillende onderdelen. Het constante deel van een
nucleotide bestaat uit een fosfaatgroep en een suikergroep, desoxyribose. Deze twee onderdelen
vormen samen de ‘backbone’ van de DNA strengen. De verbindingen tussen de strengen ontstaat door
een koppeling van het laatste onderdeel, de stikstofbase. In het DNA zijn vier verschillende
stikstofbasen.
Wanneer de DNA strengen aan elkaar binden, zullen altijd dezelfde basen een koppeling maken.
Cytosine bindt altijd aan guanine, terwijl adenine en thymine altijd een koppel vormen. DNA
strengen zijn hierdoor complementair aan elkaar. Ze vullen elkaar altijd aan.
3.2 Genetische basis
Het DNA ligt in chromosomen in de celkern. Iedere cel in ons lichaam bevat exact dezelfde sets met
chromosomen. Elke cel bevat 46 chromosomen die altijd in paren voorkomen. Er zijn dus 23 paren.
Van elke chromosoom komt er één van je vader en één van je moeder. Voortplantingscellen
(gameten) zijn een uitzondering. Deze cellen hebben niet 46 chromosomen, maar 23. Dit kan ontstaan
door d3 celdeling meiose. Als een cel de helft van de chromosomen bevat noem je deze cel haploïd en
dit noteer je met een n. Een cel die een chromosomenpaar bevat noem je diploïd, dit noteer je met 2n.
Een zaadcel of eicel is dus altijd haploïd en alle andere cellen in het lichaam zijn diploïd.
Als je naar chromosomen kijkt in de celkern dan zijn het een soort slierten die als spaghetti
ongeordend door elkaar liggen. Pas op het moment dat een cel zich gaat delen gaan de chromosomen
zich ordenen. DIt doen ze door heel sterk op te rollen, dit heet spiraliseren. De dubbele helix van het
DNA rolt zich dan op tot histonen, speciale eiwitten die DNA kunnen binden. Het DNA wordt
hierdoor enorm compact. Als het DNA zich gaat kopiëren krijgt de chromosoom de kenmerkende
H-vorm. De twee benen van het chromosoom noem je ieder een chromatide en de plek waar de twee
benen elkaar raken noem je een centromeer. Binnen een chromosoom zitten dus twee chromatiden,
een originele DNA streng samen met zijn kopie. Wanneer het centromeer verbroken wordt en de
chromatiden los van elkaar komen, heten ze weer chromosomen.
Om in beeld te krijgen hoe de chromosomen van de mens eruit zien kun je een karyogram maken,
hierbij orden je alle chromosomen per paar. Het laatste chromosomenpaar, nr. 23, zijn de
geslachtshormonen. Deze bepalen het geslacht van de mens. Als je XY hebt ben je een man en met
XX ben je een vrouw. De andere 22 chromosomenparen noem je autosomaal. Soms is er een
chromosoom teveel of te weinig aanwezig. Dit gebeurt bij het syndroom van Down, dan is er van
chromosoom nr. 21 één te veel. Medisch gezien spreken 2 we dan van een trisomie bij dat
chromosomenpaar. Het is het gevolg van een foutje in de meiose.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JodieD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
