Samenvatting van thema 4 van de minor 'Verbeteren van voedingsgedrag', Fontys Sporthogeschool.
Samenvatting van zowel de hoorcolleges als de bijbehorende (zelfstudie) literatuur.
Samenvatting thema 4 - Doelgroepen
Hoorcollege 4.1 – Overgewicht en hart- en vaatziekten
Deel 1: Overgewicht
Obesogene samenleving: grote beschikbaarheid van (calorierijk) voedsel en toegenomen
bewegingsarmoede
Zorgt ervoor dat het lichaamsgewicht is toegenomen
Wanneer overgewicht of obesitas?
Overgewicht: BMI 25-30
Obesitas: BMI > 30
Morbide obesitas: BMI > 40
BMI = Body Mass Index (= Quetelet Index)
= Gewicht/Lengte2
In zowel Amerika als Nederland stijgt het aantal te zware mensen gedurende de jaren
Gevolgen overgewicht:
- Ziekten en aandoeningen
o Diabetes type 2
o Hart- en vaatziekten
o Enkele soorten kanker: slokdarm-, alvleesklier-, dikkedarm-, galblaas-, borst-,
baarmoeder- en nierkanker
o Aandoeningen van de galblaas
o Aandoeningen van het bewegingsstelsel (waaronder artrose)
o Aandoeningen van de ademhalingswegen (verminderde longfunctie,
slaapapneu)
o Onvruchtbaarheid
o Depressie (stemmingsstoornissen)
o Angststoornissen
- Psychische gezondheid
- Arbeidsongeschiktheid
- Sociaal isolement
- Hoge zorgkosten
- Sterfte
Probleem overgewicht
- Hoge prevalentie (= hoevaak iets voorkomt) → 50%
- Probleem neemt toe
- Alle leeftijden
- Grote gezondheidsgevolgen
- Complex probleem
Nationaal preventieakkoord
Door overheid, waar de overheid/regering wat aan willen doen (en richtlijnen voor
hebben opgesteld)
Roken, alcohol en overgewicht
16 partijen werken samen om richtlijnen/acties op te stellen om Nederland gezonder
te krijgen (zorgverzekeringen, ministeries, hogescholen, universiteiten, sportbonden,
etc.)
Doel: In 2040 heeft nog maar 38% van de bevolking overgewicht
o Als de huidige trend doorzet zou dat 62% zijn
o Doel: dalende lijn
, Initiatieven:
o Gezonder aanbod bij sport- en schoolkantines
o Minder suiker in frisdrank
o Meer waterpunten, vooral waar vaak kinderen komen
o Minder reclame voor ongezonde producten
o Kleinere porties, meer gezond aanbod in de horeca
Meten van overgewicht
- Body Mass Index (= Quetelet Index) → Gewicht/Lengte2
o Bepaling BMI is snel en makkelijk zelf te berekenen
o Nadeel: er wordt geen rekening gehouden met vetmassa. Dus een
bodybuilder zou volgens de BMI ook overgewicht hebben, terwijl zij meestal
nauwelijks vetmassa hebben
- Buikomvang meten (middelomtrek)
o Appelvorm is vaak met name visceraal vet
o Peervorm is vaak met name subcutaan vet
- Middel-heupratio
o Het risico op ziekten als type 2 diabetes
en hartziekte is veel groter bij visceraal
vet
o De middel-heupratio (verhouding) zegt
daarom meer over gezondheidsrisico dan
het BMI
Locatie van overgewicht
- Subcutaan vet: onderhuidsvet (minder schadelijk)
- Visceraal vet: vet tussen de organen (meer risico op diverse ziektebeelden)
,Gezonde voeding:
- Schijf van Vijf geldt ook voor mensen met overgewicht
o Wanneer jij eet volgens de Schijf van Vijf en aanbevolen hoeveelheden, is dat
eigenlijk al een energiebeperkend dieet voor mensen met overgewicht.
o Wanneer ze de hoeveelheden volgen zullen ze 0,5 – 1,0 kg per week afvallen
- Wel iets minder eten dan dat ze gewend zijn en regelmaat in het eten
- Meer bewegen
- Geen crashdiëten!
- Belangrijk: gezonde eetgewoonten aanleren
Oorzaken:
Oorzaken op allerlei gebieden die samenhangen (complex)
Lichamelijk:
- Energiebalans
o Minder eten/minder bewegen
- Hormonen
o Grheline stimuleert
hongergevoel en vetaanmaak
o Insuline zorgt ervoor dat het
glucose uit het bloed wordt
opgeslagen in de cellen
(verlaagd bloedsuiker)
o Glucagon maakt opgeslagen
glucose vrij en dat het in de
bloedbaan komt (verhoogd
bloedsuiker)
o PYY wordt aangemaakt in de darmen → remt hongergevoel/eetlust
o CCK wordt aangemaakt in de darmen → stimuleert vertering en verzadiging
o Leptine (wordt aangemaakt in vetcellen) → remt hongergevoel
Wanneer je snel eet hebben de organen niet de kans om de hormonen aan te
maken en voel je niet wanneer je verzadigd bent
- Genen
- Celniveau
- Darmmicrobiota
Omgeving:
- Obesogene omgeving
o Eten is overal te krijgen
o Goedkoop
o Grote porties
o Gemaksvoedsel
- Beweegarme omgeving
- Veel (onjuiste) informatie
, Deel 2: Hart- en vaatziekten
Hart- en vaatziekten zijn nr. 2 doodsoorzaak in Nederland
25% van de mensen in Nederland sterft aan hart- en vaatziekten
o Vooral op latere leeftijd (vanaf ong. 60 jaar)
o Mannen vormen een groter aandeel dan vrouwen
Oorzaken hart- en vaatziekten
Leeftijd, geslacht en familiegeschiedenis → geen invloed
Bloedlipiden, bloeddruk en overgewicht → wel invloed (voeding, lichamelijke activiteit
en alcohol)
Hart- en vaatziekten:
- Beroerte (herseninfarct en hersenbloeding)
o Oorzaken TIA of herseninfarct:
▪ Vernauwingen in de halsslagaders. Dit zijn grote bloedvaten waardoor
er bloed naar de hersenen stroomt. In deze bloedvaten kunnen
vernauwingen ontstaan en op die plekken kunnen stolsels vormen.
Meestal sluit zo’n stolsel de halsslagader niet helemaal af. Maar kan
wel doorschieten en een kleiner bloedvat verstoppen. Bij een TIA lost
het stolsel vanzelf op, bij een herseninfarct niet.
▪ Vernauwingen in de kleine bloedvaten. Ook in de kleine bloedvaten
kunnen vernauwingen ontstaan (bijv. bij te lang een te hoge
bloeddruk). Door hoge bloeddruk → beschadigingen →
slagaderverkalking.
▪ Stolsel uit het hart. Die kan ontstaan door bijv. hartproblemen
(boezemfibrilleren, kunsthartklep, kleine opening tussen de boezems
of een ontsteking aan het hart)
▪ Weinig zuurstof
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jodie-sidney. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
