Dit is een uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 5 van het boek dat wordt gebruikt bij het vak ‘algemene psychologie’. Samenvatting van alle hoofdstukken komt nog online.
HOOFDSTUK 5: AANDACHT, COGNITIEVE
CONTROLE EN BEWUSTZIJN
AANDACHT: HET SELECTEREN VAN INFORMATIE
We worden geconfronteerd met meer stimuli dan we aankunnen
Selecteren van bepaalde stimuli Op sommige momenten gaat stimuli
Selectieve aandacht uitsluiten beter dan op andere momenten
EVIDENTIE VOOR SELECTIEVE AANDACHT
= het proces waarbij één boodschap geselecteerd wordt voor bewuste verwerking en de andere boodschappen
onderdrukt worden
DICHOTISCH LUISTEREN
Experiment: Collin Cherry
Vraag: hoe mensen een gesprek kunnen volgen zonder in de war te raken door andere gesprekken op de
achtergrond
= cocktailpartyfenomeen
Wat: de proefpersonen moesten een koptelefoon opzetten waarbij 2 boodschappen tegelijk werden gezegd (een in
het linker oor en een in het rechter oor), men moest een van de twee boodschappen achteraf herhalen
Resultaat:
- Men kon perfect de ene boodschap herhalen
- De genegeerde boodschap:
o Inhoudelijk merkte men niet: vb: een andere taal, achterste voren, herhaling van woorden
o Niet-inhoudelijk merkte men WEL: vb: horen van toon, verandering van geslacht van de spreker,
intensiteit van het geluid
DE PROEVEN VAN POSNER
= paradigma van Posner
Veronderstelling: wanneer de mensen hun aandacht ergens naartoe schuiven, ze op de plaats gevoeliger zijn voor
stijl die daar aangeboden worden
Wat: men moest zich focussen op een fixatiepunt in het midden van een computerscherm en zo vlug mogelijk op
een knop duwen als men aan de linker- of rechterkant een zwart vierkantje merkt, zonder de ogen te bewegen
- Neutrale beurten: men kreeg een ‘+’ -> 50% kans dat het vierkantje links of rechts kwam
- Andere beurten: men kreeg een ‘->’ of ‘<-‘ -> 80% kans dat het vierkantje op de verwachte plaatst komt en
20% kans dat het op de andere plaats komt
Resultaat: snellere reactie wanneer het vierkantje op de verwachte plaats kwam, trager wanneer het op de niet-
verwachte plaats komt omdat men informatie van die plaats ‘uitschakeld’ / focus legt op de verwachte plaats
LEEFTIJDSVERSCHILLEN IN HET RICHTEN VAN DE AANDACHT
De mogelijkheid om aandacht te richten is al mogelijk vanaf de geboorte
De capaciteit neemt toe naarmate men ouder wordt in de kindertijd (tot aan de jongvolwassenen)
De capaciteit neemt weer af naarmate men ouder wordt vanaf de jongvolwassenen
, MODELLEN VOOR SELECTIEVE AANDACHT
DE FILTERTHEORIE
= een filter tussen het sensorische geheugen, dat zorgt voor de gewaarwording van stimuli, en het
kortetermijngeheugen, dat verantwoordelijk is voor de bewuste waarneming en manipulatie van stimuli
Gaat over ‘aandachtstheorie met vroege selectie’ -> verklaart hoe mensen hun aandacht op één kanaal
richten
Er gaat informatie verloren als de info niet snel genoeg verwerkt wordt in het kortetermijngeheugen
Experiment: Moray:
Als er in het genegeerde oor werd gezegd ‘je mag nu stoppen’ of Wanneer de boodschappen met de naam
‘verander nu van oor’, dan is er 8% die dit toch heeft opgenomen werd voorafgegaan, dan is er 33% dat dit
opneemt
3 VERKLARINGEN OMTRENT HET LEKKEN IN DE FILTER
De filtertheorie van Broadbent:
Een luisteraar verplaatst de filter geregeld naar een
andere sensorische kanaal om daar informatie op te doen
Aandachtstrekker met late selectie:
Woorden worden niet op het sensorische niveau weg
gefilterd, maar worden onbewust waargenomen
- Belangrijke signalen zullen naar je bewustzijn
doordringen
Attenuatietheorie:
Attenuatie = verzachting
Aandacht speelt een vroege rol bij de selectie, maar de
signalen worden verzwakt (of zelf volledig blokkeren) bij de overgang van het sensorische geheugen naar het
kortetermijngeheugen
Visuele signalen kan men beter wegfilteren dan auditieve signalen
Verklaring: omdat geluiden vaker geassocieerd worden met
belangrijk en levensbedreigende gebeurtenissen
WAT DOET DE SELECTIEVE AANDACHT?
ZOEKTOCHT NAAR EEN KENMERK VS ZOEKTOCHT NAAR EEN CONJUNCTIE VAN KENMEKREN
zoektocht naar één kenmerk kan snel gebeuren en wordt nauwelijks beïnvloedt
door het aantal items (een rode S zoeken tussen de zwarte S’en) -> duur wordt
niet beïnvloedt door de omgeving
Zoektocht naar een conjunctie van kenmerken vraagt meer inspanning en duurt
langer (zoeken naar een rode S tussen zwarte S’en en rode T’s) -> duur wordt wel
beïnvloedt door de omgeving en de hoeveelheid
AAANDACHT EN HET BINDEN VAN KENMERKEN
Treisman en Gelad: visuele perceptie gebeurt in 2 stadia:
1) Aandacht: De automatische detectie van de kenmerken = pop-outeffect
2) Binden van kenmerken: Je moet serieel, een voor een, de letters of
Zoeken naar een unieke combinatie
dergelijk aflopen om de kenmerken te zien
Feature-integrationtheorie (Treisman en Gelade): selectieve aandacht is nodig om de verschillende kenmerken van
voorwerpen samen te voegen tot een kenmerkenlijst die gebruikt kan worden om patronen te herkennen
Geen aandacht: enkel maar primitieve kenmerken, zoals de oriëntatie van de randen, de kleur en helderheid van de
vlakken, de rechtheid of de kromheid van de randen, de geslotenheid van een gebied, beweging van een stimulus
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper febevandamme. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
