College aantekeningen
Psychodynamische Consultatie Les 2
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Volledig uitgetypte les over herinneren, herhalen en doorwerken met duidelijke structuur.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Les 2: Interpretatie, Duiding en Constructie ( 05/10/2016 )Herinneren, Herhalen en Doorwerken
Deel 1: Ruimere bespreking meest bekende techniek "De duiding" of "Interpretatie"
Deel 2: Ruimer beeld van de manier waarop een psychoanalytische consultatie/behandeling werkt en
hoe daar ten tijde van Freud al een hele fundamentele wijziging is in gebeurd en hoe die wijziging tot op
de dag van vandaag nog niet volledig is doorgedrongen. Heel veel mensen blijven vast hangen aan het
oud model.
Interpretatie, Duiding en Constructie
Interpretatie en duiding zijn hetzelfde, bij voorkeur gebruiken we duiding.
Substantieel verschil: Bij interpretatie wordt de ene betekenis vervangen door een andere
betekenis. Dit is niet de bedoeling. We willen duiding geven waardoor de patiënt zelf op zoek
gaat naar een aantal dingen.
Constructie hoort eerder thuis bij de behandeling van aktuaalpathologie (ptsd, borderline).
1. Interpretatie en duiding
Klassiek wordt dit beschouwd als een techniek.
Cruciale bedenking: Een interpretatie of duiding werkt alleen maar binnen de context van een
overdrachtsverhouding.
Dit klinkt apodictisch terwijl het een onderscheid maakt tussen twee verschillende vormen van
psychotherapie.
A. Interpretatie als techniek
Interpretatie wordt gezien als techniek, los van de therapeutische verhouding. De psychotherapeutische
behandeling wordt beschouwd als een leerproces. De patiënt moet een aantal zaken aan- en afleren. De
mens wordt bekeken als een soort leermachine die een aantal foute zaken heeft aangeleerd. Deze
zaken moeten we afleren en een aantal goede zaken moeten aangeleerd worden. Dit wordt gedaan via
de techniek van interpretatie. Freud verlaat deze lezing vanaf een bepaald punt.
B. Interpretatie werkt uitsluitend in functie van de overdracht
Indien interpretatie uitsluitend werkt in functie van de overdracht impliceert dit dat een techniek of een
interpretatie ook net niet kan werken in functie van de overdracht. De overdracht zorgt er in deze situatie
voor dat het niet doorgaat.
Illustratie
Stel jezelf eens de vraag: "Wat heb je geleerd?" We hebben de neiging te denken aan vakken die ons
veel geleerd hebben. Vaak stellen we vast dat het te maken heeft met de leerkracht. Het heeft
1
,nauwelijks iets te maken met de manier hoe de leerkracht les geeft bv. welke powerpoint. Het heeft te
maken met het feit dat je als subject bij de Ander bepaalde zaken haalt. Dit gebeurt op grond van een
verhouding waardoor er een wisselwerking is. Dit is de overdracht. Een leerproces in de eigenlijke
betekenis van het woord berust op die verhouding.
Het gevaar is dat het niet de inhoud is die primeert, maar de verhouding. Dit is ook meteen de basis van
indoctrinatie. Als de verhouding goed zit kunnen er heel foute inhouden doorgegeven worden. Dit toont
aan dat elk leerproces misbruikt kan worden.
Toepassing op de psychotherapeutische verhouding:
De kwaliteit van de verhouding bepaalt of iets overgenomen wordt of niet. We komen tot de vaststelling
dat het kan gebeuren dat de therapeut juiste kennisinhouden aanreikt en dat de patiënt die weigert. Die
worden niet geweigerd omdat de patiënt denkt dat ze fout zijn, maar omdat de verhouding niet juist is.
Omgekeerd kan ook: de therapeut reikt foute inhouden aan en toch neemt de patiënt ze over.
Bij een psychotherapeutische aanpak hebben wij de bedoeling die verhouding zelf tot onderwerp van de
behandeling te maken. Die verhouding moet vroeg of laat onderwerp worden van de behandeling =
analyse van de overdracht.
Die technieken (interpretatie - duiding) werken uitsluitend als je die overdrachtsverhouding hebt. Op
grond daarvan zal iets lukken of net mislukken.
In dit college maken we het onderscheid tot een foutieve en correcte lezing.
1.1. De klassieke lezing
We zien de analyticus als een soort waarzegger die uitleg geeft, verborgen betekenissen geeft, voor
alles een uitleg heeft en altijd gelijk heeft.
Lacan heeft daar iets tegenover geplaatst: "Gardez-vous de comprendre"
Let op met begrijpen! We begrijpen veel te snel. Doordat we te snel begrijpen zetten we iemand vast in
ons begrijpen. Vorig jaar de discourstheorie: meesterdiscours.
De klassieke interpretatie past in het meesterdiscours.
Agens = meesteranalyticus die over de ander zijn weten uitgiet. De patiënt wordt gereduceerd tot een
onwetende leerling en gecorrigeerd moet worden en een bepaald weten moet aangereikt worden.
Tegenover verdringing staat de opdringing.
Het analytisch discours: het subjectiverende, we vertrekken bij iets dat onbekend is maar wat wel
aandringt, en op de plaats van de ander staat het verdeelde subject.
2
, 1.2. Casus: Brief aan Freud
Een 30-jarige man met als symptoom besluiteloosheid.
Het is geen symptoom, maar een klacht.
Vaak lijkt het alsof de therapeut antwoord moet geven op de besluiteloosheid. Het is een risico
om in zo'n positie te stappen waarbij je antwoorden geeft. Dit werkt niet in ons model.
Het is een vermelding in een brief. We weten niet of die man al lang komt dus we gaan ervan uit dat die
man nog niet zo lang komt. We gaan er ook van uit dat Freud zijn klassieke techniek toepast: vragen
stellen en luisteren.
Tijdens die sessie moet de patiënt weer verwezen hebben naar zijn besluiteloosheid. Plots duikt er
spontaan een herinnering op.
Dit is het doel van vrije associatie: iemand vertelt iets en er duikt iets nieuw op.
De man vertelt iets dat hij al vertelt heeft, wat interessant is voor ons. Als iets zich herhaalt, is het vaak
een knooppunt. De herinnering gaat als volgt: als kind heeft hij ooit geprobeerd een kever te vangen en
op dat ogenblik heeft hij als kind een angstaanval gehad. Dat vertelt de man, het kwam associatief op.
Freud vraagt naar associaties: "Wat komt er daar bij op?" De man antwoordt: "Lieveheersbeestje." (Wat
in het duits Marienkäfer is) Op het ogenblik dat de patiënt dat vertelt begint hij te lachen en geeft hij er
nog geen betekenis aan. De sessie komt ten einde en Freud zegt "Er zit er precies nog meer in, het
klopt niet helemaal wat je zegt."
Wat geeft dit aan?
Er was een foutieve koppeling (falsche verknüpfung) ; het stopt niet daar maar vraagt verdere
associaties.
ter zijde: De Engelse vertaling van besluiteloosheid = "He is unable to make up his mind"
Iedere ochtend staan we op om "make up our mind" en de dag te beginnen. Af en toe wordt dit
onderbroken. Het is dus géén gegevenheid. We moeten het steeds opnieuw maken.
Volgende sessie:
Hier zien we waar Lacan 100 jaar later zijn ideeën gehaald heeft over het effect van de betekenaar.
In het Duits "käfer".
Tijdens die sessie maakt de patiënt daar twee woorden van "que faire?". De twee betekenaars zijn
homoniem: Van "käfer" komen we naar "que faire?".
Dan komen de associaties heel snel. "Que faire?" was waarmee zijn moeder rondliep; het niet kunnen
beslissen. De patiënt herinnert zich dan een dialoog tussen zijn grootmoeder en zijn tante waar ze het
hebben over zijn moeder die op dat moment al overleden is, meer bepaald over de twijfel van zijn
moeder met betrekking tot de keuze van haar huwelijkspartner. Ze twijfelt aan de vader van onze
patiënt.
Freud kan dat allemaal uit die associaties aan bod laten komen. De vorige sessie had de patiënt gezegd
"mariankäfer" (lieveheersbeestje) = se marrier. Bovendien noemt zijn moeder ook Marie. Käfer is in het
Duits ook een benaming voor een jonge vrouw.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LalieMari. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52928 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen