Samenvatting
Samenvatting van het vak "publiekrecht"
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting van het vak "publiekrecht"
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 145 pagina's
Voorbeeld 4 van de 145 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
PUBLIEKRECHT1. WOORDENLIJST
Een procedure waarbij een taalgroep in de Kamer, de
Senaat of het Brusselse Parlement inroept dat een
Alarmbelprocedur voorliggend voorstel of ontwerp van wet of ordonnantie
e de belangen van haar gemeenschap schendt. De
parlementaire procedure wordt daardoor geschorst,
waarna overleg volgt.
Een procedure waarbij een parlement ingrijpt in de
procedure die loopt in een ander parlement, omdat een
voorliggend voorstel of ontwerp van de wet, decreet of
Belangenconflict ordonnantie de belangen van zijn gemeenschap
schendt. De parlementaire procedure wordt daardoor
geschorst, waarna overleg tussen de federale overheid
en de deelentiteiten volgt.
Wetten waarvoor de vereiste meerderheid een
vetorecht voor de taalgroepen impliceert. Het parlement
is samengesteld uit een Nederlandse en een Franse
Bijzondere taalgroep. Zowel in Kamer als Senaat moet de
meerderheidswet meerderheid van de leden in elke taalgroep aanwezig
zijn. Bovendien moet een meerderheid in elke taalgroep
instemmen, en moet het totaal aantal ja-stemmen twee
derden bedragen.
In een consensusdemocratie staat de besluitvorming
open voor structurele minderheden. Dat komt in de
politieke organisatie tot uiting door o.m. een
Consensusdemocr proportionele vertegenwoordiging, coalitieregeringen,
atie taalpariteit, een federale staatsstructuur,
gekwalificeerde meerderheden en dus
minderheidsveto’s. Zo stemt meerderheid dus niet
voortdurend tegen minderheid.
Een orgaan met de bevoegdheid om de grondwet te
Constituante
wijzigen.
Constitutieve De autonomie van een publieke instelling om zelf haar
autonomie / inrichting te bepalen: de samenstelling, bevoegdheden
Institutionele en werking van haar organen. Ook: institutionele
autonomie autonomie.
Is een motie waarbij aan een parlementaire vergadering
wordt gevraagd om het vertrouwen aan een minister of
Constructieve regering te ontnemen, maar waarbij bovendien een
motie van nieuwe minister, Eerste Minister, of regering wordt
wantrouwen voorgedragen, opdat de goedkeuring van de motie ook
het ontslag van de minister of de regering zou kunnen
teweegbrengen.
Rechtsregel met kracht van wet, gestemd door een
parlement van een gewest of gemeenschap, met
Decreet uitzondering van het Brusselse Parlement en de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (zie
ordonnantie)
Deliberatieve In de deliberatieve democratie staat niet het parlement
1
, centraal, maar wel de besluitvormingsprocedure.
Wetten moeten tot stand komen na een transparante
democratie afweging van alle relevante belangen en moeten op
basis van die belangenafweging verantwoord kunnen
worden.
Een democratie waarin burgers zelf beslissingen nemen,
Directe niet door middel van een vertegenwoordigend orgaan.
democratie Een instrument van directe democratie is bv. het
referendum.
Volgens de dualistische opvatting zijn de nationale en
de internationale rechtsorde twee afzonderlijke
systemen. Het internationaal recht bepaalt rechten en
verplichtingen van staten (en eventueel internationale
instellingen). Het nationaal recht bepaalt rechten en
Dualisme, duaal
verplichtingen in de interne verhoudingen tussen
systeem
burgers onderling en burgers – nationale staat.
De term “duaal” wordt eveneens gebruikt voor een
systeem waarin regering en parlement tegenover elkaar
staan, en de regering dus niet voortvloeit uit de
meerderheid in het parlement.
In een duaal federaal systeem functioneren de centrale
overheid en de deelgebieden los van elkaar.
Kenmerkend daarvoor is dat bevoegdheden worden
verdeeld op basis van exclusiviteit (enkel de federale
Duaal federalisme
overheid of de deelgebieden zijn bevoegd voor een
materie) en dat de deelgebieden zowel wetgevende als
uitvoerende bevoegdheden hebben. Dit staat tegenover
samenwerkingsfederalisme.
Dit kiesstelsel houdt in dat in elke kieskring een aantal
kandidaten wordt gekozen. Het aantal zetels wordt op
Evenredigheidsste voorhand bepaald en hangt in principe af van het aantal
lsel inwoners. De mandaten worden verdeeld over
verschillende lijsten (niet te verwarren met het
evenredigheidsbeginsel bij de toetsing van wetten).
Het recht van de Senaat om een door de Kamer
Evocatie- en goedgekeurd wetsonderwerp naar zich toe te trekken
amenderingsrecht (evoceren) en eventueel wijzigingen voor te stellen
(amenderen).
Gemeenten met bijzondere faciliteiten: de burgers
kunnen eisen dat het gemeentebestuur met hen
communiceert in een welbepaalde andere taal dan die
van het taalgebied waarin de gemeente gelegen is.
Deze gemeenten liggt rond de taalgrenzen, en zijn
heterogeen samengesteld (bv. Nederlands- en
Faciliteitengemee
Franstaligen, of Frans- en Duitstaligen). De meest
nten
bekende zijn de faciliteitengemeenten in de Vmaamse
Rand rond Brussel, maar er zijn ook
faciliteitengemeenten aan Vlaamse en Franstalige kant
rond de taalgrens tussen het Nederlandse en het Franse
taalgebied. Ook de Duitstalige gemeenten in de
Duitstalge Gemeenschap zijn faciliteitengemeenten.
Kiesdrempel: Een kiesdrempel is een bepaald aantal of percentage
natuurlijk en stemmen dat men in feite of bij wet moet halen om in
wettelijk aanmerking te komen voor een zetel in het parlement.
2
, Een natuurlijke drempel wordt niet bij wet bepaald,
maar ontstaat in feite afhankelijk van de grootte van de
kieskring en dus het aantal te behalen zetels, en de
evenredigheid van het kiessysteem. Een wettelijke
kiesdrempel houdt in dat bij wet wordt bepaald welke
percentage stemmen men moet halen om in
aanmerking te kunnen komen voor een zetel. In België
is dat bepaald op 5% van de stemmen in de betrokken
kieskring.
Een parlement dat de hele legislatuur (de termijn
Legislatuurparlem
waarvoor het verkozen is) moet uitdoen; eerdere
ent
ontbinding wordt moeilijk of onmogelijk gemaakt.
Een regering die de hele legislatuur (de dermijn
waarvoor het parlement verkozen is) moet uitdoen;
Legislatuurregerin eerder ontslag wordt moeilijk gemaakt bv. door de
g vereiste vaan een constructieve motie van wantrouwen
indien het parlement de regering tot ontslag wil
dwingen.
Drie categorieën van bestuursbeslissingen die de
regering nog kan nemen, wanneer de regering
ontslagnement is en/of het parlement ontbonden is. Het
gaat om beslissen van dagelijks bestuur, de beslissingen
die strekken tot de afwikkeling van eerder ingezette en
beleidsmatig reeds beslechte zaken, de beslissingen
Lopende zaken
over dringende zaken, die, als ze niet meteen zouden
worden genomen, de gemeenschap onherstelbare
schade zouden kunnen betrokkenen, en door het
parlement gedragen beslissingen. Een gelijkaardig
systeem bestaat ten aanzien van de tot ontslag
gedwongen Europese Commissie.
Volgens de monistische opvatting is de rechtsorde één
geheel. Zodra een staat op geldige wijze is aangesloten
bij een internationale rechtsorde, behoren nationale en
internationale rechtsorde tot één rechtssysteem. Dat wil
zeggen dat de rechtsregels van beide rechtsordes alle
Monisme, monaal
rechtssubjecten in dat rechtssysteem kunnen raken en
systeem
allen samen passen in één hiërarchie van rechtsnormen.
De term “monaal systeem” wordt eveneens gebruikt
voor een systeem waarin de regering voortvloeit uit de
meerderheid in het parlement, en dus niet tegenover
het parlement staat.
Rechtsregel met kracht van wet, gestemd door het
parlement van het Brussels Gewest of de Verenigde
Vergadering van de Gemeenschappelijke
Ordonnantie
Gemeenschapscommissie. Zij staan op gelijke hoogte
met wetten en decreten, maar zijn aan een ruimere
rechterlijke toetsing onderworpen.
Dit betekent dat een parlementslid niet kan worden
vervolgd of aan een gerechterlijk onderzoek
Parlementaire onderweorpen, omwille van een mening of een stem
immuniteit uitgebracht in de uitoefening van zijn functie. Voor
ministers geldt een gelijkaardige ministeriële
immuniteit.
Parlementair In een parlementair systeem is de regering is de
3
, emanatie van de verkozen wetgevende organen. Ze
moet het vertrouwen hebben van de meerderheid, die
haar controleert en die haar tot ontslag kan dwingen. De
systeem regering heeft een democratische legitimiteit dankzij de
meerderheid in het parlement. In België heerst een
positieve vertrouwensregel: het parlement moet
uitdrukkelijk vertrouwen geven.
In het geval van een prejudiciële vraag, stelt een rechter
een vraag aan een gespecialiseerd hof. Hij schorst de
zaak in afwachting van een antwoord, en past dat
antwoord vervolgens toe op de zaak. Het kan gaan om
Prejudiciële vraag een vraag aan het Grondwettelijk hof over de
grondwettigheid van een wet, decreet of ordonnantie, of
om een vraag aan het Hof van Justitie over de
interpretatie van EU recht of de rechtmatigheid van een
EU richtlijn of verordening.
In een referendum legt de overheid een vraag ter
beslissing aan de burgers, die hierover kunnen
Referendum stemmen. Indien het resultaat niet bindend is, wordt
gesproken over een volksraadpleging of een
raadplegend referendum.
Een akkoord tussen de coalitiepartijen waarin wordt
Regeerakkoord afgesproken welke beleidspunten de regering in die
legislatuur zal uitvoeren.
In een representatieve of vertegenwoordigende
democratie, wordt de macht uitgeoefend door een
Representatieve beperkt aantal personen, da gekozen is door de
democratie bevolking en zich specialiseert in het maken van wetten
en beleid. De verkiezingen van het parlement vormen
een speerpunt in dit model.
Een supranationale organisatie is een internationale
organisatie die regels kan uitvaardigen volgens een
procedure van gekwalificeerde meerderheid. Niet alle
lidstaten moeten dus akkoord gaan. Die regels vormen
Supranationaal
supranationaal recht: ze binden alle lidstaten en kunnen
ook rechtstreeks gelden in de interne rechtsorde. Ze
kunnen rechten toekennen en verplichtingen opleggen
aan burgers in die interne rechtsorde.
Dit houdt in dat het parlement bestaat uit twee
Tweekamerstelsel
afzonderlijke kamers, elk met eigen leden en
/ Bicameralisme
bevoegdheden en een eigen reglement.
Dat betekent dat bij voorbaat vaststaat hoeveel zetels in
het parlement naar bepaalde groepen gaan. In België
Vaste gaat het er dan om dat de zetelverdeling tussen de
zetelverdeling Franse en Nederlandse taalgroep wettelijk is vastgelegd,
en dus bij voorbaat vastligt. Dat is het geval in het
Brusselse Parlement en in de Senaat.
2. INLEIDING
Sinds 1830 België van gedecentraliseerde eenheidsstaat naar federale staat.
Les hieruit trekken: zonder een duidelijk doel of overkoepelend institutioneel
project monden staatshervormingen uit in aanbouwweetgeving die alle partijen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zoe99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83637 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen