Dit is een samenvatting van het vak Sociale Psychologie II gedoceerd aan de Vrije Universiteit Brussel. Het bestand bevat alle hoorcolleges en extra, interessante informatie die tijdens de les werd meegegeven.
1. Altruïsme en natuurlijke selectie: een evolutionair perspectief op de menselijke natuur
a) Natuurlijke selectie en gedrag
b) Altruïstisch gedrag
c) Inclusieve fitness en verwantschap
d) Wederkerig altruïsme
e) Samenwerking en concurrentie
2. Seksuele selectie en sekseverschillen in gedrag: een evolutionair perspectief op
geslachtsverschillen
a) Seksuele selectie en ouderlijke investering
b) Paringsvoorkeuren (voortplantingsvoorkeuren)
c) Jonge mannen: risico, geweld en eer
d) Bedrog en jaloezie
ALTRUÏSME EN NATUURLIJKE SELECTIE
NATUURLIJKE SELECTIE EN GEDRAG
Voor Darwin al geweten: soorten veranderen doorheen de tijd. Dinosaurussen bijvoorbeeld
bestonden en stierven uit.
• Evolutionaire psychologie onderzoekt de evolutionaire oorsprong van gedrag en de
gevolgen voor de huidige psychologische mechanismen.
• Darwin, 1859: oorsprong/ontstaan van soorten (Origin of Species)
- Selectie in de natuur vindt plaats omdat sommige soorten beter overleven en zich beter
voortplanten in een bepaalde omgeving
betere fitness/geschiktheid (= overdracht van genen van de volgende generatie):
hoge fitness = hogere kans om genen door te geven naar volgende generaties
betere aanpassing aan omgeving: hogere kans op overleven en
voortplanten
- Controversieel idee: de meeste mensen geloofden toen in het
creationisme → God schiep de wereld
- Primair belang: evolutie van fysieke kenmerken
1
,Soorten hebben vele nakomelingen (observatie van Darwin) en zij vertonen veel variatie. Zo zijn er
bijvoorbeeld giraffen met een langere/kortere nek. Giraffen leven vooral in Afrika: alleen giraffen met
een lange nek konden de bladeren van de bomen plukken en dit is natuurlijk beter voor hun
overlevingskansen. De overlevenden gaan hun genen (voor een lange nek) doorgeven naar hun
nakomelingen en zo blijven er enkel nog giraffen met een lange nek over. Offsprings (nakomelingen)
veranderen daardoor totdat ze echt goed passen in hun omgeving. Dat zien we nu ook bij andere
soorten.
• Moderne Darwinisten: huidige focus ligt eerder op de evolutie van gedrag
- Primaire interesse: evolutie van gedrag (bijv. altruïstisch gedrag) → waarom gedragen
we ons op een bepaalde manier? Waarom zijn er bv geslachtsverschillen?
o Verklaringen zoeken in de evolutie
- Evolutionair perspectief op de menselijke natuur:
o Universele kenmerken: deze succesvolle kenmerken bieden zo'n evolutionair
voordeel, dat ze zich over de hele bevolking verspreiden en typisch worden
voor de hele mensheid → ze worden universeel
- Bipedalisme: mensen lopen op 2 voeten ipv op handen en voeten: had
zo’n groot evolutionair voordeel dus is het typisch geworden voor ieder
mens (beter overzicht, zien wat er aankomt, handen vrij…)
- Universele psychologische kenmerken → wordt naar gezocht door evolutionaire
psychologen
ALTRUÏSTISCH GEDRAG
• = anderen helpen hoewel het schadelijk kan zijn voor hun eigen fitness/geschiktheid
• Natuurlijke selectie: schijnbaar egoïstisch proces → hoe kan
dit dan leiden tot het helpen van ander?
2
, • Hoe verklaar je dit?
- Universele ‘need to belong’: de universele behoefte om erbij te horen → verklaring
voor altruïstisch gedrag
o Wanneer je vroeger, in de evolutie, niet behoorde tot een groep, kon dat zeer
nadelige gevolgen hebben
o Zonder een groep kon een individu niet overleven (moeilijker voedsel vinden
bv)
- Baumeister & Tyce (1990): "sociale angst" als aanpassing om uitsluiting uit de groep te
voorkomen → angst om door anderen negatief beoordeeld te worden
o Heeft een functie: zorgt ervoor dat je niet wordt uitgesloten door de groep
o Alle soorten angst, hebben een functie
o Voorbeeld: angst voor slangen → weglopen → zo niet: gebeten door slang en
sterven
➔De universele behoefte om erbij te horen en ons helpend gedrag tegenover anderen werd zo
belangrijk (voor overleven) dat het eigenlijk een deel werd van ons DNA, van onze genen
DEMO: nieren doneren aan een vreemde (een medestudent), broer/zus → meer broer/zus helpen dan
een vreemde (dit is een voorbeeld van de inclusieve fitness/geschiktheid).
INCLUSIEVE FITNESS/GESCHIKTHEID EN VERWANTSCHAP (HAMILTON, 64)
• = uw persoonlijke voortplantingssucces (aantal kinderen die je hebt) + de effecten die u
heeft op de voortplanting van uw genetische verwanten, gewogen naar de mate van
genetische verwantschap → door genetisch verwanten te helpen, ga je je eigen genen ook
helpen en blijven ze doorgegeven worden
- eeneiige tweeling: genetische overlap = 100%
- ouders - kind: 50%
- broer/zus: 50%
- tante/oom - nichtje/nichtje: 25%
- neven en nichten: 12,5%
o Voorbeeld: het leven van je broer redden → dan red je eigenlijk, voor 50%,
ook jouw genen
• = betere fitness/geschiktheid (van de volgende generatie) door het helpen van (genetische)
verwanten
• Dit impliceert…
- Men neemt risico's voor genetische verwanten
- Hoe hoger de genetische verwantschap, hoe hoger het risico dat men neemt.
• Burnstein e.a., 94:
- meer familieleden in moeilijkheden helpen, meer hulp aan genetische verwanten in
moeilijkheden
• Daly & Wilson, 88
- minder zorg van stiefouders dan van natuurlijke ouders
- meer kindermishandeling door stiefvaders (100 x meer dan biologische vaders)
3
, Burnstein et al. (1994): huis brandt af en je kan maar één iemand helpen, wie? → heeft de inclusieve
fitnesstheorie onderzocht/getest
• Hoe hoger het genetisch verwantschap, hoe meer je de ander zou helpen
• In alledaagse situaties is het verband minder sterk dan wanneer er sprake is van leven of dood
(=huis brandt af is een situatie van leven of dood)
Burnstein: een ander helpen naargelang de leeftijd van de ander.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sandymichiels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
