Psychologie
H1. Geest, gedrag en de psychologische wetenschap
1. Wat is psychologie?
Psychologie is meer dan
- Psychologie is meer dan geestelijke aandoeningen en psychoanalyse
- Psychologie is geen psychiatrie (= medisch specialisme in de behandeling van
geestelijke en gedragsmatige problemen, meestal met behulp van geneesmiddelen).
- Wat is het?
- Letterlijk: de studie van de geest
- Definitie: de wetenschap van gedrag en geestelijke processen
- Gedrag = externe waarneembare processen: praten, lopen MAAR ook bv
kopen, pesten, ontslag nemen.
- Interne geestelijke processen = denken, voelen MAAR ook onthouden,
afkeer voelen, motivatie
Kennis omtrent psychologie wordt gebruikt in:
- onderwijs bv. CLB
- bedrijfsleven bv. advies geven over aanwerving personeel
- sport bv. mental coach
- gevangenissen bv. advies over vrijlating (=forensische psychologie -
politiek bv. voorspellen van stemgedrag
- reclame: bv. voorspellen hoe een campagne een bepaalde doelgroep maximaal
bereikt
- marketing: bv. voorspellen van koopgedrag
- gezondheidszorg: bv. diagnose en behandeling van geestesziektes, patiënten op
palliatieve zorg
Psychologie vs psychologisch gebabbel
- Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd
vb astrologie, grafologie, waarzeggerij -> psychologie vereist stevig
wetenschappelijk bewijs als onderbouwing van bewerking
- Falsifieerbaarheid = een eigenschap van een wetenschappelijke of andere theorie,
indien er criteria kunnen worden aangegeven op grond waarvan de theorie zou
moeten worden verworpen.
Kritisch denken
- Wat is de bron van info?
- Hoe extreem is de bewering?
- Wat is het bewijsmateriaal?
- Kan de bewering beïnvloed zijn door vooroordelen of denkfouten? -
Kan de bewering vanuit alternatieve invalshoeken beschouwd worden?
1
,2. Perspectieven in de moderne psychologie (over geest
en gedrag)
1. Biologisch perspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- hersenen
- zenuwstelsel
- hormoonstelsel
- genen
Onderzoeksdomeinen:
- neurowetenschap
- evolutionaire psychologie
Gebaseerd op: Rene Descartes (medische denker)
• Voorbeelden: slaaptekort blijkt het brein sterker te reageren op mogelijke winst en zwakker te
reageren op mogelijk verlies.
• altruïsme, iemand helpen zonder dat het je iets oplevert, is een typisch menselijke eigenschap
2. Cognitief perspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- iemands uniek patroon van percepties, interpretaties, verwachtingen, overtuigingen,
herinneringen
Basisidee: we zijn informatieverwerkingssytemen
Fundamentele psychologie:
- Wilhelm Wundt (structuralisme) -> denkprocessen ontrafelen, structuur brengen =
fundamenteel (1879: eerste pyschologisch labo ontstaat van de psycholgie
- William James (functionalisme) -> wat doen we met processen = toegepaste
psychologie
- Voorbeelden:
• - Mensen vertonen belangrijke gelijkenissen in hun breinactiviteit wanneer
ze eenzelfde emotie ervaren. Op basis van een hersenscan kan je bepalen
hoe iemand zich voelt.
• Introspectie: Mensen beschrijven hun directe zintuiglijke en emotionele
reacties op verschillende prikkels.
3. Behavioristisch perspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- de prikkels in de omgeving en eerdere gevolgen van gedrag
Basisidee: we reageren op onze omgeving op basis van
leerprincipes
Gebaseerd op:
- John B Watson
- B F Skinner (: “De eeuwige cruciale vergissing is het geloof dat (…) wat we voelen als we
handelen de oorzaak van ons handelen is.”)
Voorbeelden:
2
, • Een werknemer gaat beter presteren wanneer hij beloond wordt met
een salarisverhoging voor goede prestaties op het werk.
• Tijdens een kijkstage leert een student bij door te kijken hoe iemand
iets doet en wat het resultaat hiervan is.
4. Gehele persoon perspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- processen in het onbewuste (= psychodynamische psychologie)
- aangeboren behoefte om te groeien (= humanistische psychologie) -
unieke persoonlijkheidskenmerken
Basisidee: proberen de gehele persoon te verklaren en niet slechts bepaalde
onderdelen (zoals aandacht of emotie)
Gebaseerd op
- Sigmund Freud (= psycho-analyse)
- Carl Rodgers & Abraham Maslow (humanistische)
- oude grieken (karaktertrekken & temperament)
=> het eerste perspectief die niet enkel gaat kijken naar 1 element, willen de hele persoon
begrijpen
Voorbeeld: 4 humeuren - Hippocrates -> 4 lichaamssappen afhankelijk van verhoudingen
kunnen we begrijpen hoe bepaalde mensen zich gedragen
Voorbeeld: kan gedrag verklaard worden door iemands persoonlijkheid?
(basketbalmatch)-> impliciete agressieve persoonlijkheid & expliciete agressieve
persoonlijkheid
Een combinatie van expliciete agressieve neigingen en impliciete agressieve neigingen zal
leiden tot openlijk agressief gedrag.
5. Ontwikkelingsperspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- de interactie tussen erfelijkheid (nature) en de omgeving (nurture)
Basisidee: mensen veranderen als gevolg van een interactie tussen erfelijke
eigenschappen en de omgeving, die zich het hele leven door uit in voorspelbare patronen
Nature-nurture discussie
Voorbeelden: discussie kinderen en mondmaskers
6. Socio Cultureel perspectief
Gedrag wordt bepaald door:
- de sociale en culturele situatie (context) waarin een persoon is ingebed
Basisidee: sociale en culturele invloeden kunnen de invloed overstemmen van alle
andere factoren die gedrag beïnvloeden
Onderzoeksdomein: Croos-culturele psychologie
Voorbeelden: bepaalde stijlen van leidinggeven zijn effectiever in bepaalde culturen
Holistisch beeld
Gedrag kan maar zelden adequaat worden verklaard vanuit een enkel psychologisch
perspectief
3
, Voorbeeld: angstaanval bij een examen
3. Hoe kennis vergaren binnen de psychologie?
Zoals binnen alle andere wetenschappelijke vakgebieden doen ze dat via de Wetenschappelijke
methode = 4 stappen-procedure voor empirisch onderzoek van een hypothese, waarbij de
omstandigheden zo gekozen zijn dat de vooroordelen en subjectieve oordelen worden uitgesloten
-> ideeën worden onderworpen aan onderzoek en op basis daarvan bewezen of verworpen
-> het is de methode die een onderzoek wetenschappelijk maakt, niet het onderwerp
-> een wetenschappelijke hypothese moet altijd weerlegd kunnen worden Doel:
theorievorming (=veronderstelling over relaties tussen variabelen)
Empirisch onderzoek = elke onderzoeksactiviteit die directe of indirecte
waarnemingen gebruikt
-> gemeten resultaten/ervaringen worden gekoppeld aan een onderzoeksvraag - -
Voorbeeld biologisch perspectief
bv. kan gedrag verklaard worden door iemands hormonen? -> veronderstelling:
testosteron niveau hangt samen met (on)ethisch gedrag
Studieopzet (experimentele studie):
• Basisniveau testosteron: meting op basis speekseltest na het zien van een
neutrale video en het drinken van water
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Maria2706. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
