Farmacokinetiek
DISPOSITIE EN FARMACOKINETIEK
Processen waaraan actieve stof ih lichaam wordt onderworpen:
→ ADME: absorptie, distributie, metabolisme en excretie
→ Farmacokinetiek legt verbanden tss deze processen en tijd
→ Voorspellen wat het effect vh GM zal zijn na het toedienen ve bepaalde dosis in een bepaalde toedingsvorm, bij bepaalde
doseerfrequentie, afh vd conditie vh menselijke lichaam
Absorptie/resorptie: opname GM naar plasma
Distributie/verdeling: GM van plasma naar intracellulair vocht
Metabolisatie: biotransformatie van actief GM → inactief metaboliet oiv leverenzymen
Excretie: GM en metabolieten verlaten lichaam via urine, gal, feces
Passage door membranen
Filtratie: via porien Diffusie: doorheen cellen
Grootte Uitz: eiwitten + bloedhersenbarrieres Lipofiel, niet-ionisch
Drukgradient → hoe hoger druk, hoe sneller GM doordringt Conc gradient: hoog → laag
Opm: alle GM gaan doorheen membraan door filtratie behalve
→ Eiw: elk GM zal voor deel gebonden zijn aan eiw
→ Hersenbloedbarriere: soort van stop om stoffen af te remmen om zo de hersenen niet te bereiken
Pili-pili membraan → betere doorgang voor lipofiele (vetopl) + niet geladen GM
Lipofiel, niet ionische diffusie
Zure en basische molec kunnen in H2O milieu in geioniseerde en niet-geioniseerde vorm voorkomen
Afh pH (zuurtegraad milieu) en pKa (dissociatie constante)
→ pKa: hoe sterk zuur gedissocieers zal worden/uiteenvallen in verschillende stukken, hoe meer pos, Ka stijgt en pKa daalt (sterk zuur =
lage pKa)
→ pH = pKa + log b/z
→ vb: acetylsalicylzuur (aspirine) = pKa 3,4
zuur: NI in maag meest aanwezig
base: I in plasma meest aanwezig
Ion trapping: GM wordt in zijn I vorm vastgehouden in plasma, in maag zal aspirine goed binnentrekken
GM Milieu Vorm
zuur zuur NI
Zuur Base I
Base Base NI
Farmacokinetiek 1
, GM Milieu Vorm
Base Zuur I
Absorptie – opname
Biologische beschikbaarheid: fractie vd toegediende dosis GM die de alg circulatie bereikt en de snelheid waarmee dit gebeurt in F ( %).
→ Intraveneus → F = 100%
→ Oraal → F = 0-100%.
Oorzaken lage F: onvolledig in oplossing gaan, chemische instabiliteit, slechte membraanpermeabiliteit, interacties, metabolisatie (darmflora,
lever, darmwand), …
First-pass effect: eerste leverpassage
Bij orale toedieningsvorm en deels ook rectaal
GM passeren eerst de darmwand → blootgesteld aan enzymatische omzettingen → leverpoortadersysteem (vena porta) → lever →
omgezet in metabolieten → kleine fractie die niet wordt omgezet en dus onveranderd in de alg circulatie terecht komt = kleine F!
Bij andere toedieningsvormen komt het GM wel direct in de alg circulatie terecht → geen first-pass effect = grote F
Toedieningswegen
Enteraal = via GIS
Oraal (per os)
Buccaal/sublinguaal: absorptie via mondmucosa
Rectaal
Parenteraal = niet via GIS
IV: intraveneus
SC: subcutaan = onder de huid
IM: intramusculair
Transdermaal
Pulmonair: via longen
Voor-en nadelen toedingsvorm
Opname Voordeel Nadeel
Oraal Goedkoop, veilig, goede therapietrouw Variabel F, sterk beïnvloed door voedselinname
Buccaal Vlug, geen first-pass
Snel effect, vermijd deels first-pass effect (ook nadeel),
Rectaal Variabele F
vermijd contact maagmucosa/inhoud
Strikt aseptische techniek vereist → irritatie vaatwand door opl of hulpstof,
IV Snel effect, F = 100%
emboolvorming/neerslag, anafylactische reacties
SC + IM Geen firs-pass effect, snel effect
Transdermaal TTS → goede therapietrouw, geen first-pass effect
Pulmonair Groot opp & gebied, geen first-pass effect
Lokaal ↔ systemisch:
Lokaal wnr resorptie niet gewenst → F zo laag mogelijk
Systemische → F zo hoog mogelijk
Orale toedieningsvorm:
In opl gaan vh milieu
→ pH milieu
→ Eig GM: deeltjesgrootte, oplosbaarheid, entherisch omhulsel
Entherisch omhulsel = tablet omhuld met maagzuurresistent polymeer → maagzuur zal geen effect hebben bij het oplossen vh GM
→ Bij pH 8 (dunne darm) zal tablet uiteenvallen, oplossen en absorberen
EXAMEN: wrm Gm niet mag vrijkomen in de maag?
→ Bescherming maag tegen neg gevolgen GM (vb. Ac/voltaren mag niet in maag terecht komen want irritatie, dunnedarm kan er
beter tegen)
Farmacokinetiek 2
DISPOSITIE EN FARMACOKINETIEK
Processen waaraan actieve stof ih lichaam wordt onderworpen:
→ ADME: absorptie, distributie, metabolisme en excretie
→ Farmacokinetiek legt verbanden tss deze processen en tijd
→ Voorspellen wat het effect vh GM zal zijn na het toedienen ve bepaalde dosis in een bepaalde toedingsvorm, bij bepaalde
doseerfrequentie, afh vd conditie vh menselijke lichaam
Absorptie/resorptie: opname GM naar plasma
Distributie/verdeling: GM van plasma naar intracellulair vocht
Metabolisatie: biotransformatie van actief GM → inactief metaboliet oiv leverenzymen
Excretie: GM en metabolieten verlaten lichaam via urine, gal, feces
Passage door membranen
Filtratie: via porien Diffusie: doorheen cellen
Grootte Uitz: eiwitten + bloedhersenbarrieres Lipofiel, niet-ionisch
Drukgradient → hoe hoger druk, hoe sneller GM doordringt Conc gradient: hoog → laag
Opm: alle GM gaan doorheen membraan door filtratie behalve
→ Eiw: elk GM zal voor deel gebonden zijn aan eiw
→ Hersenbloedbarriere: soort van stop om stoffen af te remmen om zo de hersenen niet te bereiken
Pili-pili membraan → betere doorgang voor lipofiele (vetopl) + niet geladen GM
Lipofiel, niet ionische diffusie
Zure en basische molec kunnen in H2O milieu in geioniseerde en niet-geioniseerde vorm voorkomen
Afh pH (zuurtegraad milieu) en pKa (dissociatie constante)
→ pKa: hoe sterk zuur gedissocieers zal worden/uiteenvallen in verschillende stukken, hoe meer pos, Ka stijgt en pKa daalt (sterk zuur =
lage pKa)
→ pH = pKa + log b/z
→ vb: acetylsalicylzuur (aspirine) = pKa 3,4
zuur: NI in maag meest aanwezig
base: I in plasma meest aanwezig
Ion trapping: GM wordt in zijn I vorm vastgehouden in plasma, in maag zal aspirine goed binnentrekken
GM Milieu Vorm
zuur zuur NI
Zuur Base I
Base Base NI
Farmacokinetiek 1
, GM Milieu Vorm
Base Zuur I
Absorptie – opname
Biologische beschikbaarheid: fractie vd toegediende dosis GM die de alg circulatie bereikt en de snelheid waarmee dit gebeurt in F ( %).
→ Intraveneus → F = 100%
→ Oraal → F = 0-100%.
Oorzaken lage F: onvolledig in oplossing gaan, chemische instabiliteit, slechte membraanpermeabiliteit, interacties, metabolisatie (darmflora,
lever, darmwand), …
First-pass effect: eerste leverpassage
Bij orale toedieningsvorm en deels ook rectaal
GM passeren eerst de darmwand → blootgesteld aan enzymatische omzettingen → leverpoortadersysteem (vena porta) → lever →
omgezet in metabolieten → kleine fractie die niet wordt omgezet en dus onveranderd in de alg circulatie terecht komt = kleine F!
Bij andere toedieningsvormen komt het GM wel direct in de alg circulatie terecht → geen first-pass effect = grote F
Toedieningswegen
Enteraal = via GIS
Oraal (per os)
Buccaal/sublinguaal: absorptie via mondmucosa
Rectaal
Parenteraal = niet via GIS
IV: intraveneus
SC: subcutaan = onder de huid
IM: intramusculair
Transdermaal
Pulmonair: via longen
Voor-en nadelen toedingsvorm
Opname Voordeel Nadeel
Oraal Goedkoop, veilig, goede therapietrouw Variabel F, sterk beïnvloed door voedselinname
Buccaal Vlug, geen first-pass
Snel effect, vermijd deels first-pass effect (ook nadeel),
Rectaal Variabele F
vermijd contact maagmucosa/inhoud
Strikt aseptische techniek vereist → irritatie vaatwand door opl of hulpstof,
IV Snel effect, F = 100%
emboolvorming/neerslag, anafylactische reacties
SC + IM Geen firs-pass effect, snel effect
Transdermaal TTS → goede therapietrouw, geen first-pass effect
Pulmonair Groot opp & gebied, geen first-pass effect
Lokaal ↔ systemisch:
Lokaal wnr resorptie niet gewenst → F zo laag mogelijk
Systemische → F zo hoog mogelijk
Orale toedieningsvorm:
In opl gaan vh milieu
→ pH milieu
→ Eig GM: deeltjesgrootte, oplosbaarheid, entherisch omhulsel
Entherisch omhulsel = tablet omhuld met maagzuurresistent polymeer → maagzuur zal geen effect hebben bij het oplossen vh GM
→ Bij pH 8 (dunne darm) zal tablet uiteenvallen, oplossen en absorberen
EXAMEN: wrm Gm niet mag vrijkomen in de maag?
→ Bescherming maag tegen neg gevolgen GM (vb. Ac/voltaren mag niet in maag terecht komen want irritatie, dunnedarm kan er
beter tegen)
Farmacokinetiek 2
