Dit is een volledige samenvatting van het vak straf- en jeugdrecht dat gedoceerd wordt in het eerste jaar rechtspraktijk.
Het volledige handboek is samengevat, inclusief de extra cursus jeugdrecht.
Inhoudsopgave
Deel 1: Algemeen strafrecht .................................................................................................................. 3
H1. Belangrijke begrippen .................................................................................................................... 3
1. Wat is strafrecht? ......................................................................................................................... 3
2. Bronnen van het strafrecht ........................................................................................................... 4
3. De strafgerechten ......................................................................................................................... 4
4. Werking in de tijd: niet-retroactiviteit van de strafwet................................................................... 5
5. Werking van strafwet in de ruimte (Art. 3 en 4 Sw.)..................................................................... 5
6. De werking van de strafwet ten overstaan van personen ............................................................ 6
H2: De misdrijven ................................................................................................................................. 6
1. De indeling van de misdrijven ...................................................................................................... 6
2. De bestanddelen van het misdrijf ............................................................................................... 10
3. Modaliteiten van het misdrijf en de strafbaarheid ...................................................................... 13
H3: De straffen en sancties ................................................................................................................ 21
1. Het strafbegrip ............................................................................................................................ 21
2. De indeling van de straffen......................................................................................................... 22
2.4. De straffen toepasselijk op rechtspersonen ............................................................................ 28
2.5. De sancties toepasselijk op minderjarigen .............................................................................. 28
2.6. De geestesgestoorden ............................................................................................................ 28
3. De straftoemeting ....................................................................................................................... 30
3.3. Omstandigheden die de straf kunnen verzwaren ................................................................... 33
4. De modaliteiten van de straf ...................................................................................................... 34
H4. Toepassing van het algemeen strafrecht op het bijzonder strafrecht (HB P. 143-145) .............. 41
1. Indeling en structuur van het strafwetboek ................................................................................ 41
2. Complementaire en bijzondere wetten....................................................................................... 41
3. Art. 100 Sw. omtrent de toepassing vh algemeen strafrecht op de bijzondere strafwetten ...... 41
Deel 2. De misdrijven een hun bestraffing in het bijzonder............................................................. 43
EXTRA: JEUGDRECHT ........................................................................................................................ 44
H1. Wetgevend kader ......................................................................................................................... 44
1. Algemeen ................................................................................................................................... 44
2. Bijzondere wetgeving ................................................................................................................. 45
H2: Rechtbanken die oordelen over aspecten van minderjarigen ..................................................... 46
1. De familierechtbank .................................................................................................................... 46
2. De jeugdrechtbank ......................................................................................................................... 47
H3. Het jeugddelinquentierecht .......................................................................................................... 47
1. Inleiding ...................................................................................................................................... 47
2. Inleidende begrippen uit het jeugddelinquentierecht ................................................................. 47
3. Basisprincipes ................................................................................................................................ 48
4. Het toepassingsgebied van het jeugddelinquentierecht ................................................................ 49
1
, 4.1. Jeugddelicten .......................................................................................................................... 49
4.2. Uitzonderingen ........................................................................................................................ 49
4.3. Maximumleeftijf ....................................................................................................................... 49
5. De actoren in het jeugddelinquentierecht ...................................................................................... 49
5.1. De politie.................................................................................................................................. 49
5.2. Het OM .................................................................................................................................... 49
5.3. De onderzoeksrechter ............................................................................................................. 49
5.4. De jeugdgerechten .................................................................................................................. 50
5.5. De sociale dienst voor gerechtelijke jeugdhulpverlening ........................................................ 50
5.6. De advocatuur ......................................................................................................................... 50
6. Het verloop van de procedure ........................................................................................................ 51
6.0. SCHEMA ................................................................................................................................. 51
6.1. De onderzoeksfase: Het onderozek naar de feiten ................................................................ 52
6.2. De onderzoeksfase: het onderzoek naar de persoon en de leefomgeving ............................ 52
6.3. De afhandeling op het niveau van het OM .............................................................................. 52
6.4. De afhandeling op het niveau van de jeugdrechter: de voorbereidende fase ........................ 55
6.5. De afhandeling op het niveau van de jeugdrechtbank: de rechtspleging ten gronde............. 58
7. De gemeenschapsinstellingen ....................................................................................................... 60
8. Kenmerken van de reacties in het jeugddelinquentierecht ............................................................ 60
8.1. De basiscriteria ........................................................................................................................ 60
8.2. Het subsidiariteitsprincipe ....................................................................................................... 60
8.3. Herziening van maatregelen ................................................................................................... 60
8.4. Betrokkenheid van de ouders ................................................................................................. 60
9. Uitzonderingen op de bevoegdheid van de JRB............................................................................ 61
9.1. De uithandengeving ................................................................................................................ 61
9.2. Interventie bij verkeersmisdrijf ................................................................................................. 62
9.3. De minderjarige en administratieve sancties .......................................................................... 63
2
,Deel 1: Algemeen strafrecht
H1. Belangrijke begrippen
1. Wat is strafrecht?
Is een deel van het publiekrecht (= overheidsgebonden)
Strafrecht bepaalt welke gedragingen strafbaar zijn onder welke voorwaarden, in welke
omstandigheden, tegenover welke persoon en welke sancties of maatregelen daar
tegenover staan.
(1) Welke gedragingen strafbaar zijn: het gaat om een menselijke gedraging die
actief (bv diefstal) of passief (bv schuldig
verzuim) kan zijn.
(2) Onder welke voorwaarden: De wet bepaalt welke elementen
aanwezig moeten zijn opdat een
bepaalde gedraging een misdrijf zou
uitmaken. (constitutieve bestanddelen moeten vervult zijn)
(3) In welke omstandigheden: Verschillende gedragingen kunnen al dan
niet strafbaar zijn, zwaarder of minder
zwaar strafbaar zijn naargelang de
omstandigheden waarin ze zich
voordoen. (verzachtende of verzwarende omstandigheden)
(4) Tegenover welke personen: De hoedanigheid van dader en slachtoffer
kunnen een verschil uitmaken. (bv slagen
en verwondingen tegen een openbaar
ambtenaar wordt zwaarder bestraft)
(5) Welke sancties/ maatregelen: De wet stelt voorschriften die op dat
moment gelden in de maatschappij.
Strafrecht is evolutief.
De wet bepaalt ook welke
publiekrechtelijke organen bevoegd zijn
voor de vervolging.
Onderscheid:
• Materieel strafrecht: Welke gedragingen zijn
strafbaar? (dit jaar besproken)
o Te vinden in de strafwet en alle
bijzondere wetten zoals de wapenwet.
o Wat strafbaar is wordt bepaald door de
maatschappij, dit is dus evolutief (bv
abortus vroeger niet toegelaten).
• Formeel strafrecht: Wat is de procedure om de
strafbare gedragingen te vervolgen? (volgend
jaar bij strafvervolging)
3
1. Nullum crimen sine lege = geen misdrijf zonder wet/ Je kan niet vervolgd
worden voor een gedraging die niet strafbaar is.
2. Nulla poena sine lege = geen straf zonder wet.
Bv diefstal tussen echtgenoten heeft alleen burgerrechtelijke gevolgen,
maar is niet strafbaar (wetgever wou huiselijke vrede bewaren). (Art.
462 Sw)
Gevolgen van het legaliteitsbeginsel:
1. De wet is de enige bron van het strafrecht (niet de gewoonte!)
2. De wet wordt strikt geïnterpreteerd (er is geen ruimte coor analoge of vrije
interpretatie)
3. De strafwet heeft geen terugwerkende kracht
• Uitzondering (zie verder).
4. De strafwet is van toepassing op het Belgisch ggb en op Belgen ih
buitenland.
2. Bronnen van het strafrecht
1. Wetgeving
• Internationaal: EVRM (bv recht op eerlijk proces), BUPO
• Nationaal: Gw, Sw, complementaire (rechtstreeks aan het strafwetboek
verbonden) en bijzondere wetten (bv wapenwet, wet op voorlopige hechtenis,
drugswet, ...).
2. Rechtspraak (vooral HvC)
3. Rechtsleer (bv handboeken)
3. De strafgerechten
HvC
Arbeidshof en hof van beroep/HvA (Op zelfde niveau omdat je
niet in beroep kan gaan)
Arbeidsrb./ondernemingsrb./ Rechtbank van eerste aanleg
Vredegerecht en Politierechtbank
4
,4. Werking in de tijd: niet-retroactiviteit van de strafwet
Niet- retroactiviteit van de strengere strafwet (= Er mag geen zwaardere straf worden
toegepast dan dewelke ten tijde van toepassing was) EN retroactiviteit van de mildere
strafwet (= indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van de straf die ten
tijde van het misdrijf was bepaald, de minst zware straf wordt toegepast)
DUS: de strafwet wordt alleen retroactief toegepast als ze MILDER is. (wat is het
beste voor de beklaagde?)
5. Werking van strafwet in de ruimte (Art. 3 en 4 Sw.)
De ruimtelijke gelding van de strafwet wordt bepaald door het territorialiteitsbeginsel:
(1) Misdrijven gepleegd in België: Belgische wet geldt, ongeacht de
nationaliteit vd pleger.
(2) Misdrijven gepleegd buiten België: Zijn maar strafbaar bij uitzondering (als
dat zo in de wet voorzien is) (art. 6 tot 14
V.T.Sv.) (voor bepaalde misdrijven
bestaat er universalisme (art. 10ter VTsv)
(Bv mensenhandel)
Wat omvat Belgische ggb?
(1) Het eigenlijke territorium: alles binnen de landsgrenzen en het continentaal plat.
(2) De territoriale zee: de zeestrook die grenst aan de kust en waarover de kuststaat soevereine
rechten bezit. (Vroeger bedroeg deze 3 zeemijl (= de afstand dat een kanonskogel kon bereiken), nu
12 zeemijl vanaf de laagwaterlijn)
(3) Op vreemde schepen (muv oorlogsschepen (= daarbij vallen misdrijven altijd onder de jurisdictie van het land onder wiens
vlag dit schip vaart)) die zich in de Belgische haven bevinden is de Belgische strafwet van toepassing ALS
de OO verstoord wordt, de kapitein om hulp roept, het gaat om drugshandel, ...
(4) Belgische schepen vallen altijd onder Belgische jurisdictie.
(5) Vliegtuigen en schepen hebben de nationaliteit van het land waarin ze geregistreerd zijn. Enkel
dat land heeft jurisdictie.
(6) Misdrijven begaan door personen verbonden aan het Belgische leger ih buitenland vallen onder
Belgische wetgeving
(7) Ambassades, gebouwen van supranationale instellingen, ... blijven Belgisch grondgebied en
vallen onder Belgische wetgeving.
MAAR: deze gebouwen zn onschendbaar: we mogen ze niet betreden zonder toestemming.
5
, 6. De werking van de strafwet ten overstaan van personen
Principe: strafwet van toepassing op alle (natuurlijke en rechts) personen op Belgische
grondgebied, ongeacht hun nationaliteit
Maar:
(1) Er zijn misdrijven die pas bestraft kunnen worden als ze gepleegd worden
door een persoon met een welbepaalde hoedanigheid (bv een ambtenaar)
(2) Er zijn misdrijven waarbij de hoedanigheid van de dader verzwarende of
verzachtende omstandigheden kan uitmaken.
(3) Bepaalde personen beschikken over strafrechtelijke immuniteit.
• Koning is altijd onschendbaar
• Parlementaire immuniteit (Art. 58 en 59 Gw.)
• Buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders, ministers van
buitenlandse zaken en andere personen van wie de immuniteit door
het internationaal recht erkend wordt genieten ook van hun
strafrechtelijke immuniteit in België.
• Diplomatieke ambtenaren
• Minderjarigen zijn in beginsel niet strafbaar, maar kunnen wel uit
handen gegeven worden.
H2: De misdrijven
1. De indeling van de misdrijven
1.1. Het begrip misdrijf
Een misdrijf is een gedraging waarbij een wettelijk geboden of verboden gedrag wordt
geschonden en waarop de wet een straf voorziet.
(1) Een menselijke gedraging: Het moet gaan om een menselijke
gedraging. Een bedoeling volstaat niet. Er
moet minstens een veruitwendiging zijn
van een bedoeling. Die gedraging kan
positief of negatief zijn.
(2) Een strafbare gedraging: Er is pas sprake van een misdrijf wanneer
de wetgever de gedraging als strafbaar
heeft omschreven.
(3) Een door de wet bestrafte gedraging: De gedraging moet strafrechtelijk bestraft
worden.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Student1256. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
