Hoofdstuk 2 aspecten van personen- en familierecht
2.1 inleiding
Elke persoon is uniek en dit wordt ook in het recht uitgedrukt. Het leven van een mens speelt zich
hoofdzakelijk af binnen een kleine eenheid, nationaal privaatrecht. Ook hier speelt het recht een
belangrijke rol vanaf de geboorte over de verschillende levensfases en samenlevingsvormen heel tot
na het overlijden.
Personenrecht is dat onderdeel van het burgerlijk recht dat het algemeen bepaalt wie een persoon is en
welke zijn rechten en plichten zijn als enkeling en dat de bescherming van personen regelt.
Familierecht is het onderdeel van het burgerlijk recht dat het statuut regelt van de verhoudingen die
enerzijds gebaseerd zijn op afstamming en anderzijds op de levensgemeenschap tussen volwassenen.
Tussen het personenrecht en familierecht zijn er uiteraard talrijke linken.
Rechtsbekwaamheid
De menselijke persoon is als drager van rechten en plichten een centrale figuur in de juridische
context. De rechtsbekwaamheid is alleen aan de persoon of rechtssubject toegekend. Dieren hebben
geen juridische persoonlijkheid hoewel bepaalde wetten ervoor zorgen dat hun welzijn wordt
beschermd. Volgens recht zijn er twee rechtssubjecten: de natuurlijke en de rechtspersonen.
Natuurlijke personen van vlees en bloed zijn allen rechtsbekwaamheid en principieel gelijk. Dat geld
voor alle Belgen, maar ook voor vreemdelingen, tenzij de wet daar uitdrukkelijk van afwijkt. En voor
bepaalde personen wordt de rechtsbekwaamheid in relatie tot andere personen beperkt voor zover door
de wet bepaald.
Rechtspersonen kunnen, los van de samenstellende natuurlijke personen, aan het rechtsverkeer
deelnemen zoals een mens, als dragers van subjectieve rechten en plichten. Sinds 1921 is er de vzw. In
e economische sfeer zijn een reeks rechtspersonen tot stand gekomen. Er zijn ook groeperingen of
verenigingen die geen rechtspersoonlijkheid hebben. Vb. een feitelijke vereniging (spaarkaars).
2.2 evolutie
Dit jaar werd het begrip goede huisvader in het burgerlijk recht vervangen door “voorzichtig en
redelijk persoon”. Het recht past zich, weliswaar langzaam, aan de evoluties in de samenleving aan.
2.3 personenrecht
2.3.1 ontstaan einde van de persoon
De natuurlijke of fysieke persoon vangt volgens het recht aan met de geboorte, niet met de
verwerking. Hij eindigt met de dood. Maar deze regel kent wat nuanceringen. Het materiële feit van de
geboorte volstaat niet om de persoonlijkheid in juridische zin te creëren.
2 bijkomende voorwaarden vereist: het kind moet levend geboren worden en het kind moet
levensvatbaar zijn. De wijze van verwekking speelt juridisch geen rol. Levensvatbaarheid houdt in dat
het kind zo gevormd is dat het een levensbestaan kan hebben, wat eventueel deskundig zal worden
onderzocht. Levensvatbaar geboren worden wil dus zegge dat het kind de capaciteit heeft om te
kunnen overleven. Als aan die 2 voorwaarden is voldaan, dan speelt de tijd hoelang het kind heeft
geleegd geen rol. Het ongeboren kind kan ook erkend worden . eigenlijk gaat het recht er grotendeels
van uit dat het ongeboren kind rechten heeft van zodra dit zijn voordeel is. Zo kan een ongeboren kind
erven en via testament goederen verkrijgen als het levensvatbaar geboren wordt.
, De natuurlijke persoon eindigt met de dood. Het overlijden moet door een arts worden vastgesteld. De
wet voorziet geen definitie van het ogenblik van de dood. Ook na het overlijden kunne er nog rechten
en plichten zijn van de overledene.
Sterrenkinderen: sinds 1 januari 2019 kunnen kinderen die na 6 maanden (180 dagen) zwangerschap
worden geboren en overlijden, een voornaam en familienaam krijgen die geregistreerd wordt. Nieuw
is dat er voor kinderen die vanaf 140 dagen na de bevruchting overlijden, de registratie kan worden
aangevraagd. Zij zullen hun kind enkel een voornaam kunnen geven.
2.3.2 staat van de persoon
De staat van een persoon is het geheel van persoonlijke hoedanigheden van een persoon die zijn
juridische plaats in de maatschappij en zijn familie bepalen. Tegenover de overheid is de nationaliteit,
tegenover de familie de verwantschap of al dan niet gehuwd zijn. Als enkeling zijn dat leeftijd,
geslacht, psychische geesttoestand, en andere elementen die de identiteit van de persoon vastleggen
zoals naam, woonplaats.
Gezien het belang van de staat van de persoon, die juridisch niet kan bestaan zonder, is dit minutieus
wettelijk geregeld en de eventuele wijziging ervan ook. Er bestaan dan ook een systeem om deze
elementen en juridische kenmerken heel nauwkeurig bij te houden en openbaar maken. Dat heet de
burgerlijke stand. In België is dat een opdracht van de gemeenten met de burgemeester als ambtenaar
van de burgerlijke stand. Hij kan dit wel delegeren aan andere leden van het college.
En er is telkens maar één toestand mogelijk. Je bent minderjarig of niet, je bent gehuwd of niet. Je bent
man, vrouw of je geslacht is onbepaald.
Naam
De (achter-) naam is het woord of zijn de woorden waardoor een persoon geïdentificeerd wordt en
waardoor hij van andere personen onderscheiden wordt. Iedere persoon draagt een familienaam, deze
kan niet vrij gekozen worden. De wetgeving op de familienaam is sinds 1 januari 2014 ingrijpend
gewijzigd. Ouders kunne de naam van de vader, de naam van de moeder of een combinatie van beide
namen aan hun kinderen geven, in de volgorde die zij zelf wensen. De keuze wordt gemaakt op het
ogenblik van de aangifte van de geboorte.
Bij afwezigheid van keuze of in geval van onenigheid hierover, was oorspronkelijk dat het kind e
naam van de vader zou dragen. Maar deze regeling werd als discriminerend verworpen. Sinds begin
2017 is er een nieuwe regeling. Wanneer de ouders het niets eens geraken over de familienaam, of
indien ze geen keuze hebben gemaakt, heeft een kind een dubbele familienaam in alfabetische
volgorde. Voorwaarde wel dat de afstamming van vaderszijde én van moederszijde gelijktijdig
vaststaat.
De gemaakte keuze geldt voor alle gemeenschappelijke kinderen die nadien worden geboren. Deze
keuze is onherroepelijk. Gehuwde personen behouden hun familienaam, maar het is de gewoonte om
ook de familienaam van de partner te gebruiken.
Als de afstamming alleen langs vaderskant vaststaat krijgt het kind de naam van de vader, als de
afstamming alleen langs moederzijde vaststaat die van de moeder. Gebeurt de vaststelling van de
afstamming achtereenvolgens, dan blijft de eerste naam ongewijzigd tenzij men instemt met wijziging.
Een vondeling krijgt de naam door de ambtenaar van de burgerlijke staat. Meestal worden twee
voornamen gegeven en zal een van de twee later als achternaam gelden. Het kind kan ook ene naam
krijgen die is afgeleid van feitelijke omstandigheden zoals “verpakt, Niemandskind of Bruinoog”.
Bij volle adoptie, een adoptie waarbij de banden met het gezin van oorsprong volledig doorknipt
worden, werd de faciliteit van de dubbele naam niet voorzien; het kind kan zijn oorspronkelijke naam
niet behouden. Het geadopteerde kind verkrijgt in plaats van zijn naam die van de adoptant of wanneer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saartjedesmeyter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.