Samenvatting
Embryologie en teratologie: volledige samenvatting
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Volledige samenvatting ‘Embryologie en teratologie' gegeven door Prof. Van Cruchten in de 1e bachelor Diergeneeskunde.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 85 pagina's
Voorbeeld 10 van de 85 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
EMBRYOLOGIE &TERATOLOGIE
Volledige samenvatting
1e bachelor DGK – Lessen door Prof. Van Cruchten
,Inhoudsopgave
1. Inleiding .............................................................................................................................................................................. 8
2. De voortplanting ........................................................................................................................................................... 10
2.1 Voortplantingscyclus ........................................................................................................................................... 10
2.2 Gametogenese ...................................................................................................................................................... 10
2.3 Spermato- en spermiogenese ......................................................................................................................... 10
2.4 Ovogenese .............................................................................................................................................................. 11
3. (Abnormale) bevruchting – klieving – gastrulatie ............................................................................................. 13
3.1 De bevruchting...................................................................................................................................................... 13
3.1.1 Externe bevruchting ................................................................................................................................... 13
3.1.2 Interne bevruchting .................................................................................................................................... 13
3.1.3 Korte samenvatting .................................................................................................................................... 14
3.2 Abnormale bevruchting ..................................................................................................................................... 14
3.3 1e celdelingen na de bevruchting ................................................................................................................. 15
3.4 Abnormale klieving: ontstaan van twee- / meerlingen .......................................................................... 16
3.5 Gastrulatie (p79 HB) ........................................................................................................................................... 16
4. Primitieve lichaamsvorm ............................................................................................................................................ 18
4.1 Neurulatie (p95 HB)............................................................................................................................................. 18
4.1.1 Afwijkingen .................................................................................................................................................... 19
4.1.2 Filmpje neurulatie ....................................................................................................................................... 20
4.2 Differentiatie mesoderm ................................................................................................................................... 20
5. Ontwikkeling gastro-intestinaal stelsel ................................................................................................................. 21
5.1 Ontwikkeling van oerdarm en zijn derivaten ............................................................................................. 21
5.2 Voordarm – achterdarm ..................................................................................................................................... 22
5.3 Voornaamste aanpassingen zoogdieren ..................................................................................................... 22
5.4 Bovenkaak – onderkaak ..................................................................................................................................... 23
5.5 Wangen .................................................................................................................................................................... 23
5.6 Tanden – lippen (p222 HB) ............................................................................................................................... 23
5.7 Primitief – definitief gehemelte ....................................................................................................................... 24
5.8 Gespleten lip / gehemelte ................................................................................................................................. 24
5.9 Tong .......................................................................................................................................................................... 24
5.10 Kieuwbogen lateraal kopstreek .................................................................................................................. 25
5.11 Ontwikkeling slokdarm .................................................................................................................................. 25
5.12 Ontwikkeling maag ......................................................................................................................................... 25
5.13 Ontwikkeling omentum majus & minus ................................................................................................... 26
5.14 Ontwikkeling darmen ..................................................................................................................................... 26
5.15 Afwijkingen ......................................................................................................................................................... 26
5.16 Grote klieren – lever & pancreas ................................................................................................................ 27
6. Ontwikkeling ademhalingsstelsel............................................................................................................................ 28
6.1 Ontstaan neusholte & neusplacodes ............................................................................................................ 28
2
, 6.2 Paranasale sinussen ............................................................................................................................................ 28
6.3 Ontstaan trachea & larynx................................................................................................................................ 29
6.4 Ontwikkeling longen............................................................................................................................................ 29
6.5 Afwijkingen ............................................................................................................................................................. 29
7. Ontwikkeling lichaamsholtes .................................................................................................................................... 30
7.1 Evolutie intra-embryonaal mesoderm .......................................................................................................... 30
7.2 Evolutie hypomeer (= LPM) abdomen – peritoneum .............................................................................. 30
7.3 Evolutie hypomeer (= LPM) thorax ................................................................................................................ 30
7.4 Ontwikkeling pleura (= borstvlies) ................................................................................................................ 30
7.5 Ontstaan diafragma ............................................................................................................................................ 30
7.5.1 Afwijkingen .................................................................................................................................................... 31
8. Ontwikkeling cardiovasculair stelsel & lymfestelsel ........................................................................................ 32
8.1 Algemeen ................................................................................................................................................................ 32
8.2 Herkomst bloed & bloedvaten ......................................................................................................................... 32
8.3 Ontstaan embryonale circulatie ..................................................................................................................... 33
8.4 Embryonale bloedsomloop ............................................................................................................................... 33
8.5 Ontstaan leversinusoïden ................................................................................................................................. 34
8.6 Oorsprong hart ...................................................................................................................................................... 34
8.6.1 Intra-embryonale circulatie ..................................................................................................................... 34
8.6.2 Ontwikkeling hart: longitudinale doorsnede (p185 HB) ................................................................ 35
8.7 Aortabogen ............................................................................................................................................................. 35
8.7.1 Klinisch belang ............................................................................................................................................. 36
8.8 Inwendige ontwikkeling hart ............................................................................................................................ 36
8.8.1 Septalisatie van atrium ............................................................................................................................. 37
8.8.2 Opname sinus venosus in wand van rechter atrium ...................................................................... 37
8.8.3 Opname vena pulmonales in wand van linker atrium ................................................................... 37
8.8.4 Septalisatie van ventrikel & conus arteriosus .................................................................................. 38
8.8.5 Ontwikkeling hartkleppen ........................................................................................................................ 38
8.9 Prenataal vs. postnataal .................................................................................................................................... 38
8.10 Arterieel systeem ............................................................................................................................................. 39
8.11 Veneus systeem ............................................................................................................................................... 39
8.11.1 Herschikking van veneuze instroom in het hart .......................................................................... 39
8.12 Evolutie venae vitellinae & venae umblicales ....................................................................................... 40
8.13 Afwijkingen aan het hart ............................................................................................................................... 40
8.13.1 Acardia & dextrocardia ......................................................................................................................... 40
8.13.2 Ductus arteriosus persistens .............................................................................................................. 41
8.13.3 Septum defecten ..................................................................................................................................... 41
8.13.4 Transpositie van grote bloedvaten ................................................................................................... 41
8.13.5 Tetralogie van Fallot en Eisenmenger complex ........................................................................... 41
8.13.6 Klepdefecten ............................................................................................................................................. 41
3
, 8.13.7 Aortabogen defecten ............................................................................................................................. 42
8.13.8 Coarctatie van definitieve aorta ........................................................................................................ 42
8.13.9 Afwijkingen vena cava .......................................................................................................................... 42
8.14 Ontwikkeling lymfestelsel ............................................................................................................................. 42
8.14.1 Tonsillen (amandelen) ........................................................................................................................... 43
8.14.2 Thymus ....................................................................................................................................................... 43
8.14.3 Milt ................................................................................................................................................................ 43
8.14.4 Wat er kan misgaan ............................................................................................................................... 43
9. Placentatie ....................................................................................................................................................................... 44
9.1 Vruchtvliezen ......................................................................................................................................................... 44
9.2 Bescherming & voeding ..................................................................................................................................... 44
9.3 Cyclussen ................................................................................................................................................................ 44
9.3.1 Hormonale regeling .................................................................................................................................... 44
9.3.2 Bloedverlies ................................................................................................................................................... 45
9.3.3 Postovulatoir – na de ovulatie................................................................................................................. 45
9.3.4 Aantal & duur van ovariumcyclus ......................................................................................................... 45
9.3.5 Indeling ovariumcyclus .............................................................................................................................. 46
9.4 Implantatie ............................................................................................................................................................. 46
9.4.1 Species verschillen ..................................................................................................................................... 47
9.4.2 Differentiatie trofoblast ............................................................................................................................. 47
9.4.3 Soorten implantatie .................................................................................................................................... 47
9.4.4 Pathologie van implantatie ...................................................................................................................... 48
9.5 Placentatie .............................................................................................................................................................. 48
9.5.1 Functies ........................................................................................................................................................... 48
9.5.2 Vorming placenta ........................................................................................................................................ 48
9.5.3 Basis opbouw van de placenta ................................................................................................................... 49
9.5.4 Choriale vlokken ............................................................................................................................................... 49
9.6 Placenta types ....................................................................................................................................................... 50
9.6.1 In functie van de bloedsomloop ............................................................................................................. 50
9.6.2 In functie van embryonaal / maternaal weefsel ............................................................................... 50
9.6.3 In functie van spreiding choriale vlokken ........................................................................................... 50
9.7 Pathologie van placentatie ............................................................................................................................... 51
9.8 Embryonale aanhangsels .................................................................................................................................. 51
9.8.1 Amnion ............................................................................................................................................................ 51
9.8.2 Chorion ............................................................................................................................................................ 51
9.8.3 Navelblaasje .................................................................................................................................................. 52
9.8.4 Allantoïs / waterblaas ................................................................................................................................. 52
9.9 Navelstreng ............................................................................................................................................................ 52
10. Ontwikkeling bewegingsstelsel ........................................................................................................................... 53
10.1 Algemeen ............................................................................................................................................................ 53
4
, 10.2 Intra-embryonaal mesoderm ....................................................................................................................... 53
10.3 Somieten ............................................................................................................................................................. 53
10.4 Chorda.................................................................................................................................................................. 53
10.5 Origine mesenchym ........................................................................................................................................ 54
10.6 Ontwikkeling skelet ......................................................................................................................................... 54
10.6.1 Schedel ....................................................................................................................................................... 54
10.6.2 Vorming wervels ...................................................................................................................................... 55
10.6.3 Ribben ......................................................................................................................................................... 55
10.6.4 Sternum ...................................................................................................................................................... 55
10.6.5 Ledematen ................................................................................................................................................. 55
10.6.6 Congenitale afwijkingen ....................................................................................................................... 56
10.7 Ontwikkeling gewrichten............................................................................................................................... 56
10.7.1 Congenitale afwijkingen ....................................................................................................................... 56
10.8 Ontwikkeling spieren ...................................................................................................................................... 56
10.8.1 Evolutie myotomen ................................................................................................................................ 57
10.8.2 Somatische kopspieren ......................................................................................................................... 57
10.8.3 Viscerale kopspieren .............................................................................................................................. 57
10.9 Kieuwbogen ....................................................................................................................................................... 57
10.10 Myotomen ........................................................................................................................................................... 58
10.10.1 Cervicale myotomen .............................................................................................................................. 58
10.10.2 Thoracale myotomen ............................................................................................................................. 58
10.10.3 Lumbale myotomen ............................................................................................................................... 58
10.10.4 Sacrale myotomen .................................................................................................................................. 58
10.10.5 Coccygeale myotomen ......................................................................................................................... 58
10.11 Spieren van gordel en extremiteiten ........................................................................................................ 58
10.12 Spieren van huid .............................................................................................................................................. 58
11. Ontwikkeling urogenitaalstelsel .......................................................................................................................... 59
11.1 Urinair stelsel .................................................................................................................................................... 59
11.1.1 Nieren .......................................................................................................................................................... 59
11.1.2 Urine ............................................................................................................................................................ 60
11.1.3 Afvoerwegen urine ................................................................................................................................. 61
11.1.4 Ontstaan urogenitale sinus ................................................................................................................. 61
11.2 Afwijkingen urinair stelsel ............................................................................................................................. 62
11.2.1 Nieren .......................................................................................................................................................... 62
11.2.2 Ureter .......................................................................................................................................................... 62
11.2.3 Urinebaas ................................................................................................................................................... 62
11.2.4 Urachus ....................................................................................................................................................... 63
11.3 Oorsprong gameten ........................................................................................................................................ 63
11.3.1 Indifferent stadium genitaal stelsel .................................................................................................. 63
11.4 Differentiatie genitaal stelsel ...................................................................................................................... 63
5
, 11.4.1 Differentiatie mannelijk genitaal stelsel ......................................................................................... 64
11.4.2 Differentiatie vrouwelijk genitaal stelsel ........................................................................................ 64
11.5 Vorming ophangen van gonaden & afvoerwegen ............................................................................... 64
11.6 Indifferent stadium afvoersysteem & externe genitalia .................................................................... 65
11.7 Differentiatie vrouwelijk geslachtsstelsel ............................................................................................... 65
11.7.1 Ovarium (HB p268) ................................................................................................................................. 65
11.7.2 Ophangsysteem ovaria / eierstokken .............................................................................................. 65
11.7.3 Afvoerwegen gonaden (HB p272) ..................................................................................................... 66
11.7.4 Ophangsysteem uterus / baarmoeder ............................................................................................ 66
11.7.5 Ontwikkeling & evolutie van uretro-vaginaal kanaal ................................................................. 66
11.7.6 Vagina ......................................................................................................................................................... 67
11.8 Externe genitalia vrouwelijk individu ....................................................................................................... 67
11.9 Afwijkingen vrouwelijk geslachtsstelsel .................................................................................................. 67
11.10 Differentiatie mannelijk geslachtsstelsel ................................................................................................ 68
11.10.1 Testes / teelballen................................................................................................................................... 68
11.10.2 Uitdalen van testes................................................................................................................................. 68
11.10.3 Accessoire geslachtsklieren (HB p272) ........................................................................................... 69
11.10.4 Afwijkingen ................................................................................................................................................ 69
11.11 Externe genitalia mannelijk individu ........................................................................................................ 69
12. Ontwikkeling zenuwstelsel .................................................................................................................................... 71
12.1 Algemeen ............................................................................................................................................................ 71
12.2 Reukepitheel ...................................................................................................................................................... 71
12.3 Histogenese ....................................................................................................................................................... 71
12.4 Vorming ruggenmerg ..................................................................................................................................... 72
12.4.1 Differentiatie cellen ................................................................................................................................ 72
12.4.2 Einde ruggenmerg .................................................................................................................................. 72
12.4.3 Vliezen rond het ruggenmerg ............................................................................................................. 73
12.4.4 Wat als het mis loopt? ........................................................................................................................... 73
12.5 Ontwikkeling hersenblaasjes (HB p132).................................................................................................. 74
12.5.1 Afwijkingen ................................................................................................................................................ 75
12.6 Differentiatie neurale lijst ............................................................................................................................. 75
12.6.1 Overzicht .................................................................................................................................................... 77
13. Ontwikkeling oog & oor .......................................................................................................................................... 78
13.1 Ontwikkeling oog ............................................................................................................................................. 78
13.1.1 Structuren afkomstig van neuroblast .............................................................................................. 78
13.1.2 Structuren afkomstig van oppervlakte-ectoderm ....................................................................... 79
13.1.3 Structuren afkomstig van mesoderm .............................................................................................. 79
13.1.4 Afwijkingen ................................................................................................................................................ 80
13.2 Ontwikkeling oor .............................................................................................................................................. 81
13.2.1 Ontwikkeling inwendig oor .................................................................................................................. 81
6
, 13.2.2 Ontwikkeling middenoor....................................................................................................................... 81
13.2.3 Ontwikkeling buitenoor (HB p50) ...................................................................................................... 81
13.2.4 Afwijkingen ................................................................................................................................................ 82
14. Ontwikkeling endocrinum & integumentum ................................................................................................... 83
14.1 Ontwikkeling endocrinum ............................................................................................................................. 83
14.1.1 Ontwikkeling hypofyse .......................................................................................................................... 83
14.1.2 Ontwikkeling schildklier / thyroïd ...................................................................................................... 83
14.1.3 Ontwikkeling bijschildklier / parathyroïd ....................................................................................... 83
14.1.4 Ontwikkeling bijnieren / adrenals ...................................................................................................... 83
14.1.5 Andere endocriene cellen .................................................................................................................... 84
14.2 Ontwikkeling integument .............................................................................................................................. 84
14.2.1 Differentiaties huid ................................................................................................................................. 84
14.2.2 Wat als het misloopt? ............................................................................................................................ 85
7
,1. Inleiding
Embryologie is de studie van de ontwikkeling van een organisme vanaf de bevruchting tot aan de geboorte. De
start van de morfologie richt zich op de bouw van organismen, het basispatroon van ingewikkelde structuren
(zoals het centrale zenuwstelsel), de interrelaties tussen structuren en de resultaten van fouten in de
ontwikkeling.
Embryologie bestudeert normale en abnormale afwijkingen van verschillende orgaanstelsels tijdens de
embryonale ontwikkeling. In 95% van de gevallen stopt de ontwikkeling in één van de fasen, wat resulteert in
onvolledige ontwikkeling, zoals een gespleten lip of hartproblemen.
• Een bekend voorbeeld van een geneesmiddel dat leidde tot geboorteafwijkingen is thalidomide, ook
bekend als softenon, dat werd voorgeschreven aan zwangere vrouwen en resulteerde in kortere of
onderontwikkelde armen bij baby's. Het medicijn werd in Europa goedgekeurd, maar tegengehouden in
Amerika omdat groei van bloedvaten in deze regio stopte. Het geneesmiddel werd bij ratten getest en
veroorzaakte geen geboorteafwijkingen, maar wel embryonale sterfte.
• Een Siamese tweeling die verbonden is t.h.v. het bekken wordt ook wel een pygopagus genoemd. Het
woord 'pygo' duidt op de locatie bij het bekken en 'pagus' verwijst naar de verbinding tussen twee
individuen.
Embryologie bestudeert ook verschillende fasen van ontwikkeling, waaronder celproliferatie (mitose), groei,
differentiatie (cellen krijgen een functie), celmigratie (vb. melanine), en geprogrammeerde celdood (apoptose).
Elk van deze fasen is belangrijk voor de ontwikkeling van een organisme. Als een fase ontbreekt, kan dit leiden
tot afwijkingen.
Er zijn verschillende periodes in de ontwikkeling van een organisme, waaronder de prenatale en postnatale
periodes.
• De embryonale periode loopt vanaf de bevruchting tot het moment dat alle orgaanstelsels zich hebben
ontwikkeld en het gehemelte zich heeft gesloten, meestal tot ongeveer drie maanden bij mensen. De
foetale periode loopt vanaf dit moment tot aan de geboorte, waarbij het individu voornamelijk nog zal
groeien.
• De postnatale periode is gericht op delen van het lichaam die afhankelijk zijn van het zenuwstelsel, zoals
het zicht. Nestvlieders, zoals paarden en hazen, hebben een korte postnatale ontwikkeling en zijn vooral
te vinden bij prooidieren die niet onder de grond zitten. Nestblijvers, zoals honden en konijnen, hebben
daarentegen een lange postnatale ontwikkeling en zijn vooral te vinden bij roofdieren.
8
,kunnen uitleggen, vanaf de gastrulatie tot op het orgaan, wat het verloop is
9
, 2. De voortplanting
2.1 Voortplantingscyclus
Voortplanting omvat de processen van gametogenese en bevruchting. Gametogenese omvat zowel
spermatogenese, wat de vorming van zaadcellen inhoudt, als ovogenese, wat de vorming van eicellen betreft.
Het eerste proces van voortplanting is klieving, waarbij de bevruchte eicel zich gaat delen van een een-cellig
stadium naar een twee-cellig stadium en verder naar een vier-cellig stadium, enzovoort. Op dit moment is het al
een embryo.
In het morula-stadium lijkt het embryo op een braambes en in het blastula-stadium wordt de eicel beschermd
door een omhulsel genaamd de zona pellucida.
Na de ovulatie wordt de eicel opgevangen door de eileiders en vindt er celdeling plaats, waardoor het embryo
gevormd wordt en in de baarmoeder terechtkomt.
Door osmose treedt vocht toe tot het embryo, waardoor het opzwelt en er een ring rondom komt te zitten, namelijk
de zona pellucida. Wanneer het embryo niet in staat is om de druk aan te kunnen, barst het uit zijn omhulsel.
Vervolgens nestelt het embryo zich in de baarmoederwand. Als de zona pellucida niet breekt, kan er geen
aanhechting met de baarmoederwand plaatsvinden.
Een afwijking in de vroege embryonale periode kan leiden tot het afsterven van het embryo.
2.2 Gametogenese
Gametogenese is het proces waarbij geslachtscellen (= gameten) worden gevormd. Dit proces vindt plaats in de
gonaden van verschillende diersoorten, waaronder vissen, amfibieën, vogels en zoogdieren. Het verloop van dit
proces vertoont gelijkenissen tussen deze soorten.
2.3 Spermato- en spermiogenese
Spermatogenese en spermiogenese zijn processen die plaatsvinden in het mannelijke geslachtsstelsel. De testes
(teelballen) zorgen voor de productie van sperma. Het sperma moet vervolgens door de epididymis (bijballen)
gaan om te rijpen. Dit proces duurt ongeveer 2 weken en is belangrijk voor de motiliteit en bevruchtingscapaciteit
van het sperma, aangezien de bijbal fungeert als een spermareservoir.
Het zaadplasma wordt aangemaakt door de accessoire geslachtsklieren en bevat onder andere fructose als
energiebron. Het legt ook een beschermlaag over de spermatozoa, zodat ze niet worden aangevallen door sappen
in het vrouwelijke geslachtskanaal.
De testes bestaan uit zaadbuisjes, ook wel tubuli seminiferi genoemd, die ongeveer 2 maanden nodig hebben om
van boven naar beneden te komen. Bij chemotherapie kan er iets misgaan bij de spermatocyt, waardoor
gedurende 2 maanden en 12 dagen nog zaadcellen aanwezig zijn. Daarna zullen deze niet meer functioneren.
Sertoli-cellen, die eruitzien als een octopus met tentakels, houden alle kiemcellen op hun plek en zijn een
ondersteunende cel. Als deze cellen beschadigd raken, trekken ze hun tentakels in en vallen de kiemcellen in et
lumen uit elkaar. FSH (follikelstimulerend hormoon) reguleert deze cellen.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper renzotielemans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82105 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen