Verdieping in de theoretische orthopedagogiek
EMPIRISCH – ANALYTISCH PARADIGMA
Mens als KENNIS
1. De empirisch analytische benadering onder de loep
Mensbeeld ‘Mens als kennis staat centraal’
Wensen en noden, expertise, effectiviteit = 3 belangrijkste zaken/ sleutelwoorden
= ‘logisch positivisme’
Nadruk op belang van kennisverwerving
ð Door grondige studie over observatie gedrag en het denken hierover hoopt men kennis te
verwerven en daar zijn handelen naar te richten
ð Gekenmerkt door grote maakbaarheid en positivisme
1.1. Opvoeden onderzocht
Wat is het effect van positief ouderschap op jonge kinderen, bekeken op lange termijn (longitudinaal
onderzoek, effect op gedrag en schoolse aanpassing van het kind na 5,5 jaar, nl. op 7,5 jaar)
ð Clue van het verhaal; er was een verband
Waarom onderzoekt men dit en wat is verband met paradigma:
• Men wil handelingsalternatieven creëren
• Toetsen van theorie in de praktijk (het positief ouderschap)
• Heel hard richten op gedrag van de mensen en eventuele oorzaak-gevolgen
• Op een objectieve manier (systhematiek) zodat je kan herhalen/navolgen
• Verandering staat centraal; gedrag kan je veranderen ->> positivisme; groot geloof in maakbaarheid van
de mens
1.2. Zin en onzin? De knelpunten van evidence – based werken
Evidence based methodieken dragen bij aan snelle en effectieve hulpverlening
ð Wetenschappelijke kennis over werking en impact biedt scala aan nieuwe mogelijkheden
ð Best een combinatie tussen waarden/normen en effectiviteit binnen EBW
Meer aandacht voor wensen en behoeften cliënt
Het beest van de beperkte reflectie
• Evidence based: baseert op wensen/behoeften jongere, eigen expertise HV en empirisch
bewijs
• Nu vooral gericht op het empirische bewijs
• Wensen en behoeften worden vaak in engere zin geïnterpreteerd: reductie probleem
• Er moet meer aandacht liggen op waarden en normen die wij als HV overdragen
Door de effectiviteit in oog te houden wordt weinig rekening gehouden met veranderde context.
1
,Semester 2
Het beest van de effectiviteit
De kritische blik op effectiviteit (in een waarden-geladen veld zoals opvoeding) is aanzet geweest.
• In praktijk ligt aandacht vooral op vaststellen en vergroten bewijskracht en effectiviteit
• Zet vooral in op wat en waarom doe je dat en niet op wat je wil bereiken/wat gezin wil
bereiken
• De effectiviteit is niet gegarandeerd voor alle samenlevingen
! Effectiviteit is slechts 1 aspect van een complex verhaal!
Het beest van de beperkte bewegingsruimte
Protocollering van de effectiviteit; implementatie is hieraan gebonden
Vaak verwacht dat HV deelnemen aan een training; vergroot kans dat het zoals gewenst is
Minder ruimte voor dynamiek van de problemen
• Discretionaire ruimte ingezet ten behoeve van verbetering effectiviteit
• Gericht op begrenzen en aanpassing
• Exploreren wordt gezien als risicovol gedrag: moet ingeperkt worden
Kan leiden tot blinde vlek; aandacht voor bredere ontwikkelingsprocessen gaan verloren
Kanttekeningen vanuit een Dewinteriaans opvoedingsperspectief
Heeft betrekking op een maatschappij-breed perspectief op JH en opvoeding in algemene zin
ð EBW richt zich vooral op functionaliteit van jeugdzorg
o Beperken tot aanleren goed gedrag en afleren fout gedrag
EBW biedt snelle & goede oplossing; passend bij waarden van huidige liberale maatschappij
ð Veronderstelt neutraliteit tav opvoeding en oplossingen (niet mogelijk normaal)
JH moet zich niet verengen tot gerichte focus op probleemgedrag, maar moet in brede zin kijken wat
belangrijk is voor een gezonde ontwikkeling van de persoon.
2. Gedragstherapeutisch kader: uitgangspunten
o Gebaseerd op de leertheorie waarbij concreet observeerbaar gedrag centraal staat
o Gaat ervan uit dat gedrag aangeleerd en dus ook afgeleerd kan worden; negatieve gevolgen
o Menselijk gedrag is leergedrag: zo kan verandering aangeleerd worden
o Gedrag hangt af van gebeurtenissen en stimuli in de omgeving
o Geloof in sterke veranderbaarheid
o ‘logisch positivisme’
2
, Semester 2
Gedragsveranderingen = vormen van onaangepast gedrag dat dezelfde wijze van aanleren volgde als
het gewone gedrag
o Ontstaan: American Dream jaren ‘60
o Grondleggers: Pavlov, Watson,Thorndike Skinner,Hull, Dollar & Miller
2.1. Behandelmethoden – vormen van leren
2.1.1. Klassieke conditionering (leren door associatie – verbanden leggen)
De hond van Pavlov
Heeft associaties gelegd/verband tussen bel en reactie
Watson en little albert
Gedrag dat voortkomt uit of hoort bij gevoelens is vaak klassiek geconditioneerd”
‘Kan ik muis gebruiken als associatie voor gevaar/schrik’
Niet onomkeerbaar; je hebt associatie tussen prikkel en reactie
à We lopen weg door de onaangename gevoelens
à Doordat je altijd wegloopt niet door dat er niet altijd zo’n reactie
plaatsvindt
= Systematische desensitatie; stap per stap moet je dit afbouwen
(geleidelijke blootstelling of exposuretherapie)
= Bekomen van inwendige contra-conditionering
Vb bij behandeling tegen angst stap voor stap blootgesteld aan hetgeen
waar je bang voor bent
2.1.2. Operante conditionering (Leren door gevolgen)
Thorndike’s puzzlebox en skinner’s box
Wet van het effect: Positief gevolg à gedrag wordt herhaald
3
, Semester 2
Negatief Gevolg à gedrag wordt niet herhaald (toevoeging van Skinner)
= Aversieve benadering: ongewenste responsen afleren door aversieve stimuli
Vb inspuiten morfine bij alcoholiekers als gevolg dat je braakt na alcohol
Token economy system = Onmiddelijke bekrachtinging van het gedrags door tokens
= Aanleren van operants
Isolatie of time-out = Weghalen uit bekrachtende omgeving zodat gedrag niet wordt herhaald
Stop 4-7 programma dat leert kinderen meer belonen
Basisprincipes straffen en belonen
• Zowel belonen als straffen volgt onmiddellijk op gedrag
• Belonen werkt beter dan straffen
• Straf alleen werkt nooit. Afleren zonder nieuw gedrag aan te leren zorgt niet voor
gedragsverandering.
• Consequent zijn is noodzakelijk
• Beloning en straf zijn afgestemd op de situatie, het gedrag en op degene die beloond of
bestraft
wordt.
2.1.3. Moddeling of model leren
Gedrag aan-of afleren door het voorbeeld te tonen/modeltechnieken
Vb leerkracht maakt goede afspraken wanneer ze spel speelt
2.2. Basisprincipes leertheorie
- Het meeste menselijke gedrag = leergedrag
- Alle gedrag kan afgeleerd worden…
- …door het koppelen van + dan wel – gevolgen aan het aan-of af te leren gedrag
- Het ontstaan, voortduren en ophouden van gedrag hangt af van gebeurtenissen als stimuli in
de omgeving
2.3. SGG
SITUATIE GEDRAG GEVOLG
Duidelijk?
Voorspelbaar? Gewenst gedrag? Bekrachtigen
Prikkelarm? Ongewenst gedrag? Negeren, straffen,…
Prikkelrijk? Zelfcontrole?
Te hoge verwachtingen? Te Time out
moeilijk?
Te lage verwachtingen? Te
gemakkelijk?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittverheyden1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.