Tweede semester
Biologische antropologie L. Pauwels
Afspraken en algemene inleiding
Niet alles in detail kennen MAAR soms belangrijk om het beter te begrijpen
Examenleeswijzer goed bekijken om essentie uit hoofdstukken halen
Powerpoint gebruiken als leidraad en aanvullen met informatie uit cursus
o Grote lijnen goed kennen, details kennen om het beter te begrijpen
Hoofdstuk 9 en hoofdstuk 8 vallen weg
Begrippen op einde ppt kennen en herkennen
Mens= resultaat van wisselwerking tussen biologie en cultuur DUS geen één op één relatie tussen
gen en gedrag
INLEIDING: WAT IS BIOLOGISCHE ANTROPOLOGIE?
1. Inleiding
Biologische antropologen: houden zich bezig met de studie van de mensheid
Mensen= product van miljoenen jaren evolutie door natuurlijke selectie
o Biologische antropologen: houdt zich bezig met de evolutionaire transformaties die
zich de afgelopen 6 miljoen jaar hebben voorgedaan
Wanneer genen voordeliger in grotere mate in staat om zichzelf voort te planten
o Belangrijk om te weten hoe genen in elkaar zitten
2. Antropologie en diens subvelden
Antropologie in de “4- field approach”
Studie van de mensheid in al diens vormen
Wat onderscheidt antropologie van andere disciplines die menselijke condities bestuderen?
o Interculturele, holistische aard
We proberen innerlijke werking van een groep mensen te begrijpen
o Cross-cultureel en holistisch
Holistisch: we bekijken het in zijn geheel, niet in zijn deelcomponenten
Cross- cultureel: gaat over wisselwerking tussen cultuur en biologie
Cultuur: aangeleerde tradities van een groep mensen
Cultuur differentieert mensen van andere dieren
o MAAR ook bij andere dieren soms sprake van cultuur
o Gaat over wisselwerking tussen cultuur en biologie
Biologie heeft cultuur voortgebracht, maar cultuur kan biologie beïnvloeden
o Bioculturele antropologie betere naam?
4 deelgebieden
Culturele antropologie
De studie van menselijke samenlevingen, vooral in cross-culturele context
o Hoe worden dingen doorgegeven van de ene op de andere generatie
Twee takken in de culturele antropologie
o Etnologie
o Etnografie
1
,Tweede semester
Biologische antropologie L. Pauwels
Linguistische antropologie
De studie van taal, diens geschiedenis en gebruik
o Gaat over taal
Linguïstische vorm
Linguïstische functie
o Taal: belangrijke functie
Bv. Roddelen, strategieën ontdekken
Sociale context
Archeologie
De studie van de materiële cultuur van vroegere volkeren/ beschavingen
Artefacten
Materiële cultuur
Prehistorische archeologen
Historische archeologen
Nieuw: archeo-genetica
o Studie van genetisch materiaal van onze voorouders om te achterhalen hoe de mens
zich heeft verspreid over de planeet
o Hoe ver bepaalde genetische typen van de huidige genetische variabiliteit van elkaar
liggen en in welke richting ze zijn geëvolueerd
Biologische antropologie
Kijkt naar biologische factoren
Elke wetenschapper die ‘evolutie’ bestudeert in relatie tot de menselijke soort
Hoe biologische kenmerken het mens- zijn beïnvloeden
Heeft 6 subvelden
o Menselijke biologie
Wat onderzoeken ze?
Menselijke groei en ontwikkeling
Adaptatie aan extreme omgevingsomstandigheden
o Toont aan hoe mensen zich aanpassen aan omgeving
o Onderzoek naar de menselijke aanpassing studie hoe mensen zich
fysiologisch aanpassen aan de uitersten van de fysieke omgeving van
de aarde
Wie zijn we als mens?
Hoe zijn we ontstaan?
Menselijke genetica
Verschillende soorten menselijke biologen:
Voedingsantroplogie
o Studie van de samenhang tussen dieet, cultuur en evolutie
Studie van menselijke variatie
o Meer dan raciale gebaseerde preconcepties
o Zowel anatomisch als genetisch
o Geeft aanwijzingen over de bevolking van de wereld
2
,Tweede semester
Biologische antropologie L. Pauwels
Verschillende niveaus
Biomedische antropologie
o Biocultureel perspectief: van cruciaal belang
Interesse in onderzoeksproblemen die inzicht vereisen
in zowel biologische als culturele factoren
o Effecten van vervuiling, giftige stoffen op de menselijke groei +
studie van hoe menselijke culturele praktijken nde verspreiding
van infectieziekten beïnvloeden
Moleculaire antropologie
o Genetische benadering van menselijke evolutiewetenschap
o Probeert verschillen in genoom tussen mensen en hun
verwanten (= niet menselijke primaten) te begrijpen
o Mens reduceren tot een hoopje moleculen
Genetische overerving= basis voor evolutionaire verandering
Helpt verschillen begrijpen
o Primatologie
De studie van niet-menselijke primaten en hun anatomie, fysiologie
genetica, gedrag en ecologie
Primaten= alles van apen, mensapen tot de mens (bij niet menselijke
primaten we houden geen rekening met de mens)
Studie van zowel levende als uitgestorven apen
Gekende primatologen:
Jane Goodall (chimpansees)
o Toonde aan dat chimpansees in staat waren tot heel sterke agressie
Diane Fossey (gorillas)
Waarom worden niet- menselijke primaten bestudeerd?
Om beter te begrijpen hoe de evolutie de menselijke soort gekneed heeft
Wens om meer te weten te komen over intrinsiek fascinerende gedragspatronen
o Menselijke gedragspatronen die wij vertonen ook vertoond door onze
naasten en neven?
Indien ja: gemeenschappelijke voorouder die dit gedrag
vertoonde
Wat zijn belangrijke vaststellingen hieruit?
Niet menselijke primaten hebben een sociaal leven (groepsleven)
o Sociaal: in groep levend
o Kan je ook terug zien bij de mens gemeenschappelijke
voorouder
Ouderlijke investering
o Belangrijk om te weten in welke mate men zich conformeert
aan de samenleving
Geslachtsverschillen
o Gaat over biologische geslacht
Evolutieproces: brein wordt steeds groter + verschil tussen man en vrouw
3
, Tweede semester
Biologische antropologie L. Pauwels
o Paleoantropologie
= studie van het fossielenbestand van de mensheid
Ook van andere primaten (mensapen, halfapen, apen)
Paleo: oud
Antropologie vanuit een bepaalde tijdsdimensie
o Tijdsdimensie groter dan wat historici bestuderen deep time
Dus ook de studie van primaten tot 65 miljoen jaar terug!
Onderzoek begint met veldwerk
Studie gebeurt in musea en universitaire labo’s
Voor wat is de studie van paleoantropologie handig?
Geeft ons belangrijke aanwijzingen over hoe, waar en waarom
mensachtigen evolueerden
Als de fossiele overblijfselen toenemen we zien hoe bijzonder de
evolutionaire geschiedenis van onze soort wel is
Primaten zijn geëvolueerd in ongekende zin
o Hebben zich ontwikkeld tot variabiliteit
Niet denken aan evolutie in termen van “ladder” MAAR in termen
van “stamboom” met vele vertakkingen
Fossiele overblijfselen blijven een belangrijk iets
Hierdoor ook belangrijk om menselijk gedrag te begrijpen
o Skeletbiologie
De studie van het skelet (osteologie) en de patronen en processen van
menselijke groei, fysiologie en ontwikkeling (skeletbiologie)
Taken?
Uitzoeken wat voor soort dier het fossiel toen het nog leefde kan
geweest zijn
Botfragmenten in elkaar passen trachten de betekenis te
begrijpen van fossielen die ze hebben gevonden
Ontwikkeling van skelet bestuderen
o Reden waarom skelet er vroeger anders uitzag achterhalen
Moet bepaalde functie gehad hebben
Helpt ons ontdekken hoe oud bepaald skelet is
Antropometrici= eerste generatie van biologische antropologen
Wat deden ze?
o Gedetailleerde metingen van het menselijk lichaam in al zijn
vormen
o Paleopathologie
De studie van ziekten in oude menselijke populaties
Bv. De pest
De studie van menselijke resten in archeologische context (bioarcheologie)
Hoe we ziekten kunnen herkennen in bepaalde beenderen
o Overblijfselen van lichamen bestuderen op tekenen die
wijzen op de uitbraak van een epidemie of lokale uitbraak
van een ziekte
Bestuderen effecten van trauma, epidemieën, voedingstekorten en
infectieziekten
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marliesmylle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.