Buitenlandse rechtsstelsels
Inleiding
Waarom zijn buitenlandse rechtsstelsels van belang in de studie van het Belgische recht?
Er zijn verschillende redenen
België is heel klein en dus ik het belangrijk dat we de andere rechtsstelsels ook kennen
Ook kan het helpen beter te kunnen samenwerken met andere landen
Het kan het Belgische recht helpen door leemtes op te vullen, helpt bij de ontwikkeling van
het Belgische recht
Het buitenlands recht heeft grote invloed op het Belgische recht
Zie ons oud BW: het is eigenlijk de Code Napoleon
Waarom is een regel in die Code Civil zoals ze is? Dan moeten we de
geschiedenis kennen, en in dit geval is het de Franse geschiedenis
Ook mensenrechten komen niet uit België, ook Frankrijk (déclaration de droits de
l’homme)
Het iee van de contitutionele monarchie: uit Frankrijk en Engeland
Internationalisering
Context toenemende mobiliteit en internationalisering
Het kan dat je als advocaat in het buitenland werkt, of voor de ovehreid werkt in
België, die ook met andere rechtsstelsels in contact komt.
Ook een Europeanisering gebeurt, er is een supranationaal recht over ons nationaal recht.
Om het supranationaal recht te begrijpen moeten we vaak het nationaal recht van
andere landen kennen – die kunnen aan de basis liggen van het supranationale.
Er gebeurt een eenmaking, harmonisatie. Kan door hard law (vb richtlijn) maar kan ook soft
law (informeler, aanbevelingen, modelwetgeving, vb) draft common frame of
reference, soort burgerlijk wetboek)
Nationaal recht
Zelfs in het nationale Belgische systeem kan het buitenlands recht van belang zijn. Soms
moet de Belgische rechter buitenlands recht toepassen (vb IPR – vaak: welk recht is van
toepassing?)
Taak van de jurist
Als jurist moet je het recht kritisch in vraag stellen. Dit kan door buitenlands recht te
bestuderen, het kan problemen oplossen. ‘De lege lata’, het recht zoals het bestaat, kan
leemtes bevatten
,Maar het is ook van belang ivm ‘de lege feranda’: hoe het recht zou moeten zijn. Vb als
adviseur voor een minister. Inspiratie kan komen door te kijken wat andere landen al
gedaan hebben.
Praktische reden
Rechtsvergelijkend onderzoek. Vooral in de master zijn veel vakken of de masterproef die
rechtsvergelijking gebruiken, waardoor een goede kennis van de basis en de context u kan
helpen.
Extra
Kennis van buitenlands recht kan ook gewoon interessant zijn. Vb) ivm de verkiezingen in
Amerika, de abortuskwestie in Amerika, het semi-presidentiële systeem in Frankrijk, het
Common law systeem, strenge waarborgen in de Duitse grondwet… Het is allemaal actueel,
nieuws, kan helpen tot een beter begrip van de wereld.
Overzicht en selectie buitenlandse rechtsstelsels
Vroeger werden ze allemaal apart als vak gegeven, maar nu zijn ze allemaal in dit vak
opgenomen.
Klasieke indeling
- Europees-continentaal, civil law
o Romaans – Frans
o Germaans – Duits
o (Noors)
o (Slavisch)
- Anglo-Amerikaans, common law
- Nog andere (religieuze (vb islamitisch recht), verre oosten (beïnvloed door Westers
maar ook eigen ontwikkeling), Chtonische (rechtsstelsels van natuurvolken zoals de
Maori en de Aborginals, de Native Americans, Afrikaanse stammen… soort
gewoonterecht), socialistische rechtsstelsels (nu niet zo relevant meer maar in de
Sovjet-Unie gold dit recht)
Deze onderscheiden zijn relatief en onderhevig aan evolutie: het onderscheid tussen
continentaal en common law gold enkel voor het privaatrecht. In Frankrijk is er een
verschillende codificatie van Duitsland, maar zijn beiden wel civil law. In common law wordt
het niet zozeer door codificatie, maar door precedenten en rechtspraak gevormd.
Het Franse publiekrecht, staatsstructuur, lijkt eerder op die van Amerika dan op België.
(President, ontstaan in dezelfde periode…)
VS. En het VK zijn eigenlijk helemaal verschillend, terwijl ze wel allebei common law zijn
→ Dus het onderscheid is echt wel relatief, het is niet echt meer heel juist.
,Waarom bekijken we de rechtsstelsels van deze landen?
Invloed op het recht, zowel het Belgische als de rest van de wereld.
Frans: veel invloed op burgerlijk recht (Be, Nl, Lux, Polen, Roemenië, Latijns-Am, Afrika
volgens de kolonies, maar ook in het Oosten en in Noord-Amerika: in Louisiana en Quebec)
Duits: veel invloed op Oosternijk, rest van Europa, Japan, China, Brazilië
Anglo-Amerikaans recht:
- Engeland heeft nog steeds de Commonwealth, staten die met banden gelinkt zijn
aan Engeland, vaak kolonies geweest, dus invloed Engelse recht (Kenia, Zuid-Afrika,
India, Canada, VS., Nieuw-Zeeland, Australië
- VS.: eigen rechtsontwikkeling, bij de wereldoorlogen en juridische revoluties
achteraf, grote invloed want een wereldspeler, ook de Grondwet veel invloed gehad,
ook het economisch recht: Amerika is heel groot en veel invloed op economie.
, FRANS RECHT
I. Historische context
Onderdeel van het (West-)Romeinse rijk
- Initieel gebruiken en gewoonten van de verschillende Keltische volksstammen
- Nadien quasi-universele toepassing van het Romeinse recht (212 n.C)
476: val van het West-Romeinse rijk (invallen van de Germanen)
- Verbrokkeling van het grondgebied en van het recht
o Noorden: Romeins recht wordt grotendeels verdrongen door het
Bourgondische, Frankische en Normandische gewoonterecht (dus het recht
van de groepen die binnenvallen – initeel vooral mondeilng, later ook soort
wetboeken met codificatie)
= pays de droit coutumier (noord-Frankrijk = het land van het gewoonterecht)
▪ Personele toepassing van het recht
▪ Vnl. mondelinge overlevering, soms opgetekend in teksten (bv. Lex
Salica)
o Zuiden: traditie van het Romeins recht blijft grotendeels bewaard
= pays de droit écrit (het Romeins recht blijft wat gelden, wordt redelijk snel
gecodificeerd. Probleem: wanneer is welk recht van toepassing, vb iemand
van Noord trouwt met iemand van Zuid)
▪ Wetboeken geïnspireerd op oude Romeinse regels
▪ Migratie en gemengde huwelijken bemoeilijken de personele
toepassing van het recht
Noorden: pays de droit coutumier
Zuiden: pays de droit écrit