Interieur in Context examen januari 21 - 22
LES 2: DE POLIS EN DE MEGAPOLIS
= De organisatie van een samenleving door architectuur
Recapitulatie griekenland:
Zuilenorde als:
- Constructief element (zuil – architraaf)
- Esthetische component (proportie, modulus, harmonie, …
- Stilistische component (3 ordes) dorische, ionische, X
- Vrijstaande zuil (leegte én materie)
Zuilenorde = meer dan zuil alleen: combinatie van 4 bovenstaande aspecten
Griekenland Rome
- Constructief: zuil – architraaf - Constructief: gewelf
- Proportie (verhouding, maatvoering) - Nieuwe technieken en constructies
- Perfectie - Veelvoud aan stijlen, assimilatie
- Vrije benadering van het gebouw - Gedwongen, frontale benadering
- Harmonie (met het landschap) - Architectuur domineert landschap
- Realisme: De wereld voorstellen zoals is - Veel fantasie, verbeelding, barok, horror
vacu
Inleiding: de basiskenmerken van de Romeinse architectuur
Archeologie: Winckelmann en Piranesi
Piranesi:
- Bewondering functionalisme
- Romeinen: nieuwe technieken introduceren en combineren van bestaande
- Romeinse barok = bepaalde betekenis/strategie
Expansie en organisatie van het rijk:
- Ziet de sterkte van assimilatie en integratie
- Functionalisme en Techniek -> infrastructuur, grootsteden
- Romeinse Barok -> propaganda en rijkdom
Winckelman:
- Verkeerde kleur,
- Fan idee pure architectuur
- Romeinde arch is minderwaardig
- Romeinen inspireren zich op allerlei verschillende elementen, deze mengelmoes is slecht
Het probleem Winckelmann:
- Griekse puurheid vs Romeinse “decadentie”
o Veroordeeld de antiquarische houding en overname elementen van andere culturen
o Assimilatie bv. zuilenordes ten koste van het zuivere Griekse ideaal
29
, Interieur in Context examen januari 21 - 22
Basiskenmerken volgens Vitruvius
- Succesvol in Renaissance Humanisme
à vitruvianisme als ontwerptheorie en -praktijk
- Geen originele illustraties bewaard
Traktaat: De Architectura Libri Decem (15 BCE)
10 hoofstukken
1. Stadsplanning, architectuur en bouwkunde
2. Bouwmaterialen
3 en 4. Tempel en ordes
5. Publieke gebouwen
6. Woningbouw
7. Metselwerk en bekleding
8. Waterwerken
9. Basiswetenschappen
10. Machines
Tweevoudig belang
1. Enige bewaarde architectuurtraktaat uit Romeinse periode
2. Bepalend voor evolutie Westerse architectuur van Renaissance tot de 19de eeuw
De Architectura, ca. 25/15 BCE - Vitruvius
- Bewaard geblenen
- Veel kopies
- Hype in de renessance (wedergeboorte)
- Illustraties in boek zijn niet origineel, deze zijn toegevoegd in 16e eeuw
- Boek had impact in renaissance
Basiskenmerken volgens Vitruvius
- Ingenieur
- Basilica van faro
- In boek:
o Latijnse & Griekse terminologie
o 10 delen
o Concreet beeld van architectuur geschetst
o Teksten worden gevoed door wetenschappen
o Typologieën
§ Tempels
§ Publieke gebouwen
§ Watergebouwen
§ Machines
- Compleet beeld van de architectuur (schaal, typologie, …) + architectuur als wetenschap
- Architectuur wordt voorgesteld als een belangrijke schakel in de constructie van het imperium (opgedragen
aan Keizer Augustus)
- Basis van de architectuur: Venustas (schoonheid), Firmitas (stevigheid), Utilitas (nut, functie)
- Theoretiseert de zuilenorde (3 Griekse ordes + 3 Romeinse ordes) + voorstellingswijze van architectuur in
grondplan, aanzicht en perspectief
- Vitruvius-man / proportieleer
Architectuur
= 1 vd hoekstenen
= wezenlijk deel van imperium
= organiseren van imperium
30
, Interieur in Context examen januari 21 - 22
3 vereisten
- Schoonheid
- Stevigheid
- Nut/functie
Zuilenordes
- 3 Griekse
- 3 romeinse
Proporties zijn belangrijk
- Vitruviusman
- Uitstrekken = cirkel
- Rust = vierkant
Architectuur als instrument voor de organisatie van het Romeinse Rijk
à Verheft architectuur uit de ambacht naar politiek en wetenschap
à Zal in Renaissance opnieuw belangrijk worden (cfr. Alberti)
- Dorische orde:
o Opgedragen aan mannelijke goden
- Ionische
o Vrouwelijke goden
- Korintische
o Jonge meisjes
Zuilen zijn gelinkt met doel van gebouw
Architectuur als maatschappelijk fenomeen
4 kenmerken:
- Venustas (schoonheid)
- Firmitas (stevigheid)
- Utilitas (functionaliteit)
o Infrastructuur, grootsteden
- Commoditas (geschiktheid)
o Romeinse Barok à Propaganda en rijkdom
Le Corbusier in ‘Vers une architecture 1923’
- Romeinen bouwen met stenen en cement, ze wisten niks over marmer
- Probleem van romeinen: inrichten van veroverde landen, ze vonden constructiemethoden uit om
‘indrukwekkende’ romeinse dingen te maken. Intentiekracht, classificatie van elementen, bewijs van een
ommekeer: strategie, wetgeving.
è Architectuur is politiek en militair om het rom. Rijk uit te bouwen
Filmpje Rome:
Handelsroute
Culturele invloeden
Heel rijkelijke stad
- Standbeelden
- Plaats voor status van de burgers
- Coup? à romeinen vernielden stad
- Architectuur wordt gebruikt om onder controle te houden maar ook als ongehoorzaamheid
Elementen van typisch romeinse spanningen
- Theaters
- Badhuizen
- Tempels
- Forums/marktplaats
31