1 Les 1. Inleiding
Ouder staat centraal – kijken naar ouderperspectief (wat voelt de ouder, welke taken heeft de ouder,
stress, waarom doet die ouder bepaalde dingen zo, waarom maken ze die bepaalde keuze etc.)
Visie op ouders door de jaren heen
Sigmund Freud
Grondlegger psychoanalyse. Freud theorie is een theorie over persoonlijkheidsorganisatie, de dynamiek
tussen de verschillende stadia van persoonlijkheidsontwikkeling en de impact hiervan op de ontwikkeling
op het libido van de mens.
Benjamin Spock
Deed de visie op ouderschap veranderen. Vaders krijgen terug een belangrijke rol in de ontwikkeling. De
ouders moeten een liefdevolle band met kinderen opbouwen en vertrouwen op hun instinctieve.
Hij geloofde dat kinderen ter wereld komen met verschillende behoeften, interesses en capaciteiten , en dat
de kern van goed ouderschap erin bestaat zorgvuldig te letten op wat elk kind nodig heeft in elke
ontwikkelingsfase.
Tot jaren 70: ouderschap als crisis en zware opdracht
= ouderschap werd gezien als crisis – feit dat ze geen voorbereiding hebben gekregen – ouders moeten aan
zichzelf werken
Vanaf jaren 70: positief ouderschap
= ouders verdienen medeleven, ze zijn niet perfect. Onvolmaaktheid van ouders wordt geaccepteerd,
verschillende manieren van ouder zijn worden geaccepteerd.
Triple P = Positive Parenting Program
Door middel van bewuste positieve aandacht, positieve ontwikkeling stimuleren, hierdoor verminderd de
kans op mentale- en emotionele problemen.
Een opvoedings- en gezinsondersteuningssysteem dat is ontworpen om gedrags- en emotionele problemen
bij kinderen en tieners te voorkomen en te behandelen.
(Bv. Als je een kind beleeft gaat aanspreken, kan je het kind stimuleren om dat ook te doen/ bij slecht gedrag duidelijk
weergeven wat niet kan, maar ook zeggen hoe het wel moet)
Krampachtig ouderschap (extreem ouderschap)
Extreem ouderschap
• Vooral in middenstands en hogere stands gezinnen
• Oorzaken:
o Meer tijd voor de kinderen, omdat de gezinnen minder groot worden
o Status (prestatiemaatschappij – wordt verwacht dat ze presteren)
o Internet en smartphones (sociale media – perfect gezin – alles moet zo goed mogelijk
verlopen en overkomen)
• Risico’s
o Angststoornissen
o Laag zelfbeeld, minder onafhankelijk, minder doorzettingsvermogen
o Emotioneel rigide, moeilijk te controleren
• Termen:
o Helicopterparenting
= Met extreme aandacht voor problemen en ervaringen van kinderen, ouders willen
meteen alles oplossen en willen van alles op de hoogte zijn. Ze zijn enorm aanwezig en
monitoren alles.
1
, o Over-parenting of hyper-parenting
= Overdreven ouderschap, laten het kind onvoldoende kind zijn. Prestatiegericht, van
hobby naar hobby en kind moet presteren. Vaak gaan ouders kinderen zoveel zaken laten
doen waar ze vroeger zelf de kans niet toe kregen (bv. hobby’s).
o Curling parents
= Proberen de kinderen te behoeden voor alle obstakels die op het pad van het kind komen
(willen moeilijkheden voorkomen).
o Lawnmower parents
= Extreme vorm van curling. Alle mogelijke problemen die kinderen kunnen overkomen
gaan ze proberen elimineren en wegnemen, kinderen worden als het ware onder een
glazen bol geplaatst zodat hen niets kan overkomen.
→ positief ouderschap – uit balans (positief ouderschap wordt extreem) → krampachtig ouderschap
Mild ouderschap
Susan Beugels → minidful ouderschap
• Ouderschap lijkt een eindeloze to-do lijst → gevangen in corset van taken die je moet afwerken
• Susan geeft tips om een balans te vinden tussen ‘do-modus’ en ‘zijn-modus’ (do: to-do lijst/ zijn:
omgaan met stress, ruzies, ware aard kind zien, relatie met kind, het zijn in het moment en hiervan genieten
met het kind)
Wat is ouderschap?
Het deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
• Formeel op aanspreekbaar
• Levenslang (sterfgeval – je bent nog steeds ouder)
• Leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
• Zich verantwoordelijk willen voelen voor kinderen
• Taak: zoveel mogelijk tradities, wijsheden en inzichten overbrengen op het kind
OUDERSCHAP = als ouder ontwikkel je jezelf als mens/ partner/ relatie/ gezondheid
≠ (geestelijk en fysiek)/ plannen en organiseren zorg/ werk/ vrije tijd/
OPVOEDERSCHAP aangaan en onderhouden sociale contacten/ financieel plaatje gezin…
Opvoedingsadvies
Opvoedingsadvies geven, maar in het volledige plaatje (wat zorgt er voor de stress, voor het gedrag, welke
gevoelens hebben de ouders hierbij, hoe komt het dat het zo loopt?)
Onderzoek Galinsky (1987)
• Jaren 80: ouderschap kan onderverdeeld worden in verschillende fasen en opdrachten – als ze zich
hier niet van bewust zijn voelen ze zich als ouder niet goed
• Elke fase heeft een opdracht – ouders kunnen dit niet vervullen als ze gefrustreerd zijn
• Als ze zich hier wel van bewust zijn, kan dit hun welzijn en levensvaardigheden vergroten (ouders
moeten kennis hebben met de opvoedingsfasen en de opdrachten die hierbij horen)
6 fasen
• Voorstellingsfase
= Zwangerschap tot geboorte kind. Voorstelling van toekomstige ouderschap en zich hierop
voorbereiden, beïnvloed eigen ervaringen – nieuwe ouder/ al kinderen – ouderschap vorig kind
evalueren en bijsturen.
• Voedingsfase
= Start van geboorte – 1-1,5 jaar – beeld dat ze hadden voor dat het kind geboren was, laten
2
, aansluiten bij het kind dat geboren is. Deze beelden moeten samenkomen en moet aangepast
kunnen worden – baby leren kennen en hechting (jezelf als ouder leren kennen)
• Autoriteitsfase
= Vanaf 1,5-4 jaar – ouders moeten taak van autoriteit over kind accepteren. Bepalen hoe ze met
kind communiceren en welke regels ze gaan hanteren in de opvoeding, grenzen, communicatie
naar kinderen toe
• Interpretatiefase
= Vanaf 4-12 jaar – balans tussen gescheidenheid van kind en betrokkenheid bij kind (leren over
wereld en anderen)
• Interafhankelijkheidsfase:
= Vanaf 12-18 jaar – ouders moeten balans vinden over controle kind en het loslaten. Kind
stimuleren om zelfstandig te worden
• Vertrekfase
= Start als kinderen het ouderlijk huis verlaten (18-24j) ouders moeten zich voorbereiden op vertrek
kinderen (eigen beeld vertrek – in overeenstemming plaatsen met werkelijkheid) (bv. ouder dacht op
24 jaar dat kind zou vertrekken, maar kind vertrekt al op 21 jaar- moeten hiermee omgaan)
Van der Pas ten opzichte van Galinsky
“Effectief ouderschap is niet het meebewegen met de ontwikkelingsgang van kinderen, maar het vinden en volgen van
de eigen ouderlijke koers naast die van de andere ouder en te midden van hun andere bezigheden” (2013)
3
, Mild ouderschap – schijf van 5
Mild ouderschap
Mild ouderschap
1. Attachment parenting
2. Onvoorwaardelijk ouderschap
Driedelige kern
1. Mild zijn voor je kind(eren)
2. Mild zijn voor je omgeving
3. Mild zijn voor jezelf
Straffen en belonen?
• Geen voorstander van straffen en belonen (bv. gedrag/ kind in de hoek zetten)
• Ouders moeten wel grenzen aangeven
• Inzetten op verbinden
• Geen grenzeloos gedrag (Gaat over jouw eigen authentieke grenzen, waarden en normen)
Twee tips
• Langetermijn doelen stellen
• Tien tellen afkoelen in de gang (als ouder zelf)
o Zeggen wat ze wel mogen doen
De schijf van 5
Ouderschapsmodel van Van Der Pas
• Brengt het proces van ouderschap terug tot zijn essentie, zonder oordeel (oordeelt niet van wat
goed en niet goed is)
• Blijft in het hier en nu
• Zoekt naar aan- of afwezigheid van sleutelfactoren tot goed ouderschap
• Moeten ook kijken naar de ouders, hun groei en ontwikkeling
• Belangrijkste eigenschappen van ouderschap en zoekt of dit aanwezig is bij goed ouderschap of niet
o Zonder oordeel van wat goed en niet goed is
• Ouderschap = sprookje => niet realistisch, klopt niet en maakt ouders onzeker
Kern van ouderschap
Het besef van verantwoordelijk zijn
= Wat ze doen heeft zin, het besef van wat ze doen is goed – zinvol. (overweldigend: altijd iets te doen,
stukje controle over leven kwijt, kwetsbaarder)
Besef van verantwoordelijk zijn
• Onvoorwaardelijk en tijdloos
= Je bent voor altijd ouder, dit besef is goed voor het kind, kind weet dat ouder hem graag ziet en
dit biedt veiligheid – kind kan meer kind zijn
• Onvoorwaardelijk commitment
= Je bent er onvoorwaardelijk voor je kind en zet je volledig in
• Ouderschap maakt kwetsbaar
• Ouderschap is tijdloos
De ouderlijke werkvloer (= interactie met het kind)
Drie thema’s:
1. Wat doen ouders? (schijf van 5)
= Zijn vaardigheden die ouders ontwikkelen
1