Dit is een samenvatting van Ontwikkelingspsychologie (Toegepaste Psychologie) van 2023. Het is een samenvatting van de lessen, powerpoints en eigen lesnotities. Mooi geslaagd in eerste zit.
Samenvatting
Ontwikkelingspsychologie
Inhoudsopgave
Deel 1 De ontwikkeling van het kind.........................................................................................................3
Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van het kind....................................................................................3
1.1.Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie....................................................................................................................3
Hoofdstuk 2 Het begin van het leven.....................................................................................................................5
2.1.Erfelijkheid..............................................................................................................................................................................5
2.2.De interactie tussen erfelijkheid en omgeving......................................................................................................................6
2.3.Prenatale groei en verandering..............................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3 Het pasgeboren kind........................................................................................................................10
3.1. Theoretische perspectieven en onderzoek.........................................................................................................................10
3.2. De geboorte en het pasgeboren kind..................................................................................................................................10
3.3. De fysieke ontwikkeling in de babytijd................................................................................................................................11
Deel 2 De babytijd...............................................................................................................................................13
Specialisatieles 2 Motorische en fysieke ontwikkeling doorheen de levensloop..................................................13
Hoofdstuk 4 De geboorte en het pasgeboren kind...............................................................................................13
4.1. Geboorte.............................................................................................................................................................................13
4.2. Complicaties bij de geboorte...............................................................................................................................................13
Hoofdstuk 5 De fysieke ontwikkeling in de babytijd............................................................................................14
5.1. Groei en ontwikkeling.........................................................................................................................................................14
5.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 6 De cognitieve ontwikkeling in de babytijd.......................................................................................17
6.1. Cognitieve ontwikkeling volgens Piaget..............................................................................................................................17
6.2. De informatieverwerkingstheorie van cognitieve ontwikkeling.........................................................................................20
Hoofdstuk 7 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd....................................24
7.1. De basis van sociaal gedrag.................................................................................................................................................24
7.2. Relaties aangaan..................................................................................................................................................................26
7.3. Verschillen tussen baby’s....................................................................................................................................................31
Deel 3 De peuter- en Kleutertijd..........................................................................................................................33
Hoofdstuk 8 De peuter- en kleutertijd: fysieke ontwikkeling...............................................................................33
8.1. Fysieke groei........................................................................................................................................................................33
8.2. Motorische ontwikkeling.....................................................................................................................................................34
Specialisatieles De creatief-expressieve ontwikkeling.........................................................................................35
8.3. Fantasie...............................................................................................................................................................................35
8.2. Tekeningen..........................................................................................................................................................................38
Hoofdstuk 9 De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd..................................................................41
9.1. De intellectuele ontwikkeling..............................................................................................................................................41
Hoofdstuk 10 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheids- ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd...........45
10.1. Een antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’...........................................................................................................................45
10.2. Vrienden en familie: het sociale leven van peuters en kleuters.......................................................................................47
10.3. Morele ontwikkeling en zelfbeheersing............................................................................................................................53
DEEL 4 De schooltijd............................................................................................................................................55
Hoofdstuk 11. De fysieke ontwikkeling................................................................................................................55
11.1. Het groeiende lichaam......................................................................................................................................................55
1
, 11.2. Motorische vaardigheden.................................................................................................................................................55
Hoofdstuk 12 De cognitieve ontwikkeling............................................................................................................55
12.1. De intellectuele ontwikkeling............................................................................................................................................55
12.2 Onderwijs: lezen, schrijven, rekenen en meer...................................................................................................................56
Hoofdstuk 13 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd..........................................................60
13.1. De ontwikkeling van het eigen ik......................................................................................................................................60
13.3. Relaties: vriendschappen in de basisschooltijd.................................................................................................................61
DEEL 5 De adolescentie........................................................................................................................................63
Hoofdstuk 14 Adolescentie: fysieke ontwikkeling................................................................................................63
14.1. Fysieke rijping....................................................................................................................................................................63
14.3. De bedreiging van het welzijn van de adolescenten.........................................................................................................64
Hoofdstuk 15. De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie.............................................................................66
15.1. De intellectuele ontwikkeling............................................................................................................................................66
15.2. De morele ontwikkeling....................................................................................................................................................67
15.3. Schoolprestaties en cognitieve ontwikkeling....................................................................................................................69
15.4. Het kiezen van een beroep................................................................................................................................................70
Hoofdstuk 16 De sociaal-emotionele ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie........71
16.1. Identiteit: een antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’.........................................................................................................71
16.2. Relaties: familie en vrienden.............................................................................................................................................73
16.3 Relaties met leeftijdsgenoten: het belang van ‘erbij horen’..............................................................................................74
16.4. Verkering, seksueel gedrag en tienerzwangerschap.........................................................................................................75
DEEL 6 De volwassenheid....................................................................................................................................77
Hoofdstuk 17 De fysieke ontwikkeling in de volwassenheid................................................................................77
17.1 Het Climacterium................................................................................................................................................................77
17.2 De cognitieve ontwikkeling in de volwassenheid..............................................................................................................78
17.3 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de volwassenheid....................................................................................78
Hoofdstuk 18 De oudere volwassenheid of de ouderdom...................................................................................83
18.1 Beelvorming over ouderen.................................................................................................................................................83
18.2 De fysieke ontwikkeling in de oudere volwassenheid.......................................................................................................83
18.3 De cognitieve ontwikkeling in de oudere volwassenheid..................................................................................................84
18.4 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de volwassenheid....................................................................................84
Specialisatieles taalontwikkeling.........................................................................................................................90
1 Taalontwikkeling......................................................................................................................................................................90
2 Het ontstaan van taal..............................................................................................................................................................94
2
,Deel 1 De ontwikkeling van het kind
Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van
het kind
1.1.Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie = wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering en stabiliteit van
conceptie tot de ouderdom, maar met een accent op de jaren tot de volwassenheid, waarin veranderingen elkaar
het snelst opvolgen.
= levenslooppsychologie
De ontwikkeling
o De lichamelijke groei en veranderingen in de psyche van individuele personen die worden beïnvloed
door de ontwikkeling van de samenleving
o = genese, ontvouwen, groei, toename, stabiliteit, voortgang & teruggang, afbraak, aftakeling…
o Kenmerken
Continu proces in de tijd
Niet omkeerbaar
Globaal naar gedifferentieerd
1.1.1.Reikwijdte van het vakgebied
Thematische gebieden:
o Fysieke ontwikkeling
Studie naar de invloed van het lichaam op het gedrag
Bv. effecten van het seksuele rijpingsproces tijdens de adolescentie op gedrag
o Cognitieve ontwikkeling
Studie naar de invloed van groei en verandering in intellectuele vermogens op het gedrag
Bv. Invloed van veranderingen in intellectuele vermogens op gedrag
o Sociale ontwikkeling
Studie naar interacties van mensen en hoe hun sociale relaties in de loop van hun leven
groeien, veranderen en stabiel blijven
Hoe speelt de impact van de ander in de verschillende levensfasen?
Bv. Evolutie van vriendschappen in de kindertijd
o Persoonlijkheidsontwikkeling
Studie naar stabiliteit en veranderingen in eigenschappen die personen van elkaar
onderscheiden
Bv. Bezit een mens gedurende zijn leven stabiele karaktereigenschappen?
Leeftijdsgroepen en individuele verschillen
o Prenatale periode (conceptie – geboorte)
o Babytijd (0-1 jaar)
o Peutertijd (1-3 jaar)
o Kleutertijd (3-6 jaar)
o Lagere schooltijd (6-12 jaar)
o Adolescentie (12- 20 jaar)
o Volwassenheid (20-60 jaar)
o Oudere volwassenheid of ouderdom (> 60 jaar)
Soms zijn die grenzen heel duidelijk, en soms zijn ze artificieel.
Ontwikkelingspsychologie
o Bestudeerd algemene veranderingen en gedragsreorganisaties die iedereen doormaakt bij het ouder
worden
o Ontwikkeling wordt beschouwd als een normatief gegeven maar er is ook aandacht voor individuele
ontwikkeling
= individuele variatie rond het normatieve verloop van de ontwikkeling
3
, Vraag: wordt de variatie groter/kleiner naarmate kinderen ouder worden? en waarom? ->
grotere impact van omgeving, verruiming sociaal netwerk, gebeurtenissen, cohorten…
1.1.2.Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Een cohort
o = een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek is geboren
o Leden van dezelfde cohort delen een aantal omgevingsfactoren
Bv. economische toestand, epidemieën, oorlogen…
Normatieve gebeurtenissen
o = gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier
voltrekken
o Verschillende soorten invloeden op de ontwikkeling:
Normatieve historisch bepaalde invloeden of cohorteffecten
Bv. corona, 9/11, atoombom, rampen…
Leeftijdsgebonden invloeden
= biologische invloeden en omgevingsinvloeden zijn gelijk voor mensen in een bepaalde
leeftijdsgroep, ongeacht waar ze opgroeien
Bv. menopauze, start schoolcarrière
Normatieve sociaal-cultureel bepaalde invloeden
Bv. etnische afkomst, sociale klasse, subcultuur…
Niet-normatieve gebeurtenissen
= atypische gebeurtenissen op een tijdstip dat bij de meeste anderen uit die groep niet
voorkomt
Bv. studeren met een ‘lage achtergrond’
1.1.3.Vraagstukken bij thema’s van de ontwikkelingspsychologie
1. Continue vs discontinue verandering
o Continue verandering = geleidelijke kwantitatieve ontwikkeling, waarbij prestaties op een bepaald
niveau voortvloeien uit op de vorige niveaus
Geleidelijke, kwantitatieve verbetering
Onderliggende processen blijven gehele levensduur gelijk
Bv. Lengtegroei, toename hersencapaciteit
o Discontinue verandering = ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en waarbij elk
stadium gedrag oplevert dat kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadia
Kwalitatieve verandering
Bv. Cognitieve ontwikkeling (?)
o En-en: sommige ontwikkelingsaspecten zijn meer continu, en anderen meer discontinu
2. Levensloopmodel vs focus op specifieke perioden
o Op welke perioden moeten ontwikkelingspsychologen hun aandacht richten?
Vroeger vooral op de babytijd en de adolescentie
MAAR er is in elk levensstadium sprake van groei en verandering
3. Kritieke versus gevoelige periode
o Kritieke periode = specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de grootste –
en zelfs onomkeerbare - gevolgen heeft
Onomkeerbare consequenties door aan- of afwezigheid van bepaalde omgevingsfactoren
Bv. Prenataal: medicatiegebruik moeder
Bv. Hechting in eerste levensjaren?
Plasticiteit = mate waarin een ontwikkelend gedrag of fysieke structuur kan worden gewijzigd
Bv. Plasticiteit hersenen
Bv. Adoptie?
o Gevoelige periode = periode, meestal vroeg in het leven, waarin mensen extra gevoelig zijn voor
bepaalde omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk zijn voor het leren van specifieke vaardigheden
Periode waarin bepaalde vermogens optimaal naar voren komen
Kinderen gevoelig voor omgevingsinvloeden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tinelenaerts1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
